Το Κέντρο Σλαβικών και Βυζαντινών ερευνών "Καθηγητής Ιβάν Ντούιτσεφ" ιδρύθηκε το 1986 ως ανεξάρτητο επιστημονικό τμήμα του Πανεπιστημίου Σόφιας "Άγιος Κλήμης της Αχρίδας" - σύμφωνα με τη διαθήκη του διακεκριμένου βουλγάρου ερευνητή του Μεσαίωνα, καθηγητή Ιβάν Ντούιτσεφ.

Μαζί με το σπίτι του καθηγητή, το Κέντρο κληροδοτεί τη βιβλιοθήκη του με έργα μεσαιωνικής ιστορίας, πολιτισμού και τέχνης, τη συλλογή χειρογράφων καθώς και τα πλούσια επιστημονικά και προσωπικά αρχεία του.

Κάθε χρόνο στο Κέντρο καταρτίζονται φοιτητές της Ιστορικής Σχολής, της Σχολής Σλαβικών Φιλολογιών και της ειδικότητας "Βιβλιοθηκονομία και επιστήμη της πληροφόρησης" στο Πανεπιστήμιο Σόφιας. Το Κέντρο προσελκύει πολλούς σπουδαστές και υποψηφίους διδάκτορες που έχουν τη μοναδική ευκαιρία να χρησιμοποιούν την πλούσια συλλογή αυθεντικών μεσαιωνικών χειρογράφων και εγγράφων και να εργάζονται στο εργαστήριο αναστήλωσης του κέντρου.

Χάρη στις σύγχρονες τεχνολογίες που επιτυχώς εφαρμόζονται από την επιστημονική ομάδα του Κέντρου, η συλλογή χειρογράφων έχει σχεδόν εξολοκλήρου ψηφιοποιηθεί, κάτι που αναμφίβολα θα διευρύνει την πρόσβαση σ’ αυτή. Αποτέλεσμα κοινού σχεδίου με την ιταλική σχεδιαστική εταιρεία Arpanet είναι το πολυμεσικό ψηφιακό αντίγραφο ενός από τα πιο πολύτιμα χειρόγραφα στο Κέντρο "Καθηγητής Ιβάν Ντούιτσεφ" - ευαγγέλιο από τα τέλη του 9ου αιώνα. Η υψηλή ποιότητα του αντιγράφου επιτρέπει να χρησιμοποιείται για επιστημονικούς σκοπούς.

Τι είναι οι προτεραιότητες της διεύθυνσης του Κέντρου μάθαμε από τη διευθύντριά του, την επιστημονική συνεργάτη διδάκτορα Βάσια Βελίνοβα.

"Το σημαντικότερο που μπορούμε να πούμε για το τμήμα αυτό είναι ο διεπιστημονικός χαρακτήρας του. Η προσπάθειά μας πάντοτε ήταν να παρουσιάζονται διάφοροι συναφείς επιστημονικοί κλάδοι. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό του Κέντρου που θα ήθελα να διατηρηθεί και στο μέλλον. Λαμβάνοντας υπόψη τις όλο και πιο διευρυνόμενες επιστημονικές επαφές και ανταλλαγές, τους όλο και μεγαλύτερους όγκους επιστημονικών πληροφοριών, που έχουν συλλεχτεί και στις οποίες έχουμε ευκολότερη πρόσβαση μέσω των ηλεκτρονικών τεχνολογιών, ο μόνος τρόπος να παρουσιάσουμε σωστά και κατάλληλα το παρελθόν, είναι να αναλύουμε τα άμεσα συμφραζόμενα του, χρησιμοποιώντας τη διεπιστημονική προσέγγιση. Το πλεονέκτημα αυτό του κέντρου δεν πρέπει να χαθεί".

Η δεύτερη προτεραιότητα για τη Βάσια Βελίνοβα είναι η διεύρυνση της διεθνούς συνεργασίας του Κέντρου με επιστήμονες και επιστημονικά ιδρύματα απ’ όλο τον κόσμο.

"Η επιστήμη δεν είναι καρπός των προσπαθειών του απομονωμένου ατόμου, αλλά της ομάδας και θα αναπτύσσεται όλο και περισσότερο στην κατεύθυνσή αυτή", επισημαίνει η διευθύντρια του Κέντρου. "Προτεραιότητα αποτελούν οι επαφές με τους Έλληνες συναδέλφους. Το κέντρο έχει καλή συνεργασία με πανεπιστήμια και επιστημονικά κέντρα στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Έχουμε την επιθυμία να διευρύνουμε τις επαφές αυτές, όλο και περισσότεροι νέοι ειδικοί να συμμετάσχουν στη συνεργασία αυτή και περισσότεροι συνάδελφοί μας να επισκεφθούν τις ελληνικές βιβλιοθήκες και αποθήκες παλιών βιβλίων και να τελειοποιήσουν τις γνώσεις τους ελληνικής γλώσσας, γιατί χωρίς τη συνεργασία αυτή δύσκολα μπορεί κανείς να ασχολείται με βυζαντινολογία".

Κατά τη γνώμη της, η συνεργασία του Κέντρου "Καθηγητής Ιβάν Ντούιτσεφ" με το Πανεπιστήμιο Σόφιας είναι επίσης ανάμεσα στις προτεραιότητες του.

"Το άλλο που πρέπει να διατηρήσει και να αναπτύξει περαιτέρω το Κέντρο είναι να μετατραπεί σε τμήμα πλήρως ενσωματωμένο στο Πανεπιστήμιο Σόφιας", επισημαίνει η διευθύντριά του Κέντρου. "Σχεδιάζουμε να διευρύνουμε τη δραστηριότητα μας, εισάγοντας νέα μεταπτυχιακά προγράμματα και να αυξήσουμε τον αριθμό των υποψηφίων διδακτόρων που εκπαιδεύονται στο κέντρο γιατί μόνο έτσι μπορεί να διατηρείται ζωντανή η επιστήμη".

Τον φετινό Αύγουστο το Κέντρο ήταν ανάμεσα στους διοργανωτές του 22ου Διεθνούς Συνεδρίου Βυζαντινών Ερευνών στη Σόφια. Στο συνέδριο συμμετείχαν περισσότεροι από 1.000 επιστήμονες από δεκάδες χώρες της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής. Το βασικό θέμα του συνεδρίου "Το Βυζάντιο χωρίς σύνορα" ανακάλυψε τη θέση και τον ρόλο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και του μεσαιωνικού κόσμου.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη σλαβική παρουσία στο Βυζάντιο και τις πολιτιστικές επιδράσεις που άσκησε η αυτοκρατορία στους Σλάβους. Η 25η επέτειος του Κέντρου και η 50η επέτειος του Ινστιτούτου Ανατολικής Φιλοσοφίας στο Τόκιο στάθηκαν αφορμή για διεθνή επιστημονική συνδιάσκεψη στα τέλη Νοεμβρίου. Το θέμα της συνδιάσκεψης ήταν
"Ο πολιτιστικός διάλογος μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης". Στο φόρουμ παρουσιάστηκαν πάνω από 40 εκθέσεις επιστημόνων από επτά ευρωπαϊκές χώρες και την Ιαπωνία.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα