Βουλγάρες μαστόρισσες βάζουν την καρδιά τους στα χαλιά του Τσίπροβτσι

Στην όμορφη πολίχνη Τσίπροβτσι, που κείται στους πρόποδες του Δυτικού Αίμου, η παράδοση των χειροποίητων χαλιών συνεχίζεται και σήμερα. Τα μυστικά αυτού του παλιού επαγγέλματος παραδίδονται από γενιά σε γενιά. Και σήμερα ταλαντούχες μαστόρισες εξακολουθούν να ενσωματώνουν στην αρμονία των πλούσιων χαλιών του Τσίπροβτσι την δημιουργική τους ενέργεια. Οι ρίζες της σχολής του Τσίπροβτσι βρίσκονται ακόμη στον 17ο αιώνα. Τότε οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν φυσικά βαμμένα μαλλιά στο κίτρινο, καστανό, πράσινο και μπλε, ενώ το βασικό στοιχείο της διακόσμησης ήταν το τρίγωνο, που φέρει βαθιά συμβολική.

"Μια φιγούρα, που χρησιμοποιείται συχνά στα χαλιά του Τσίπροβτσι, είναι δύο τρίγωνα, που είναι στραμμένα με τις κορυφές το ένα απέναντι στο άλλο, και λέγεται μακάζ", εξηγεί η Σβετλάνα Ηλίεβα, η οποία κατάγεται από οικογένεια ταπητουργών και έχει στη Σόφια δικό της ατελιέ για χαλιά του Τσίπροβτσι. "Αυτή η φιγούρα συμβολίζει την γυναικεία και την ανδρική αρχή. Στην σύγχρονη ταπητουργία δεν χρησιμοποιείται τόσο πολύ συμβολική, αλλά βασιζόμαστε περισσότερο στην αρμονία χρωμάτων και μορφών. Άλλη φιγούρα της νεώτερης περιόδου είναι η λεγόμενη "κανάτιτσα", η οποία επίσης αποτελεί συνδυασμό τριγώνων. Γι' αυτήν θεωρείται πώς έχει μαγική δύναμη, φέρει ευημερία και προστατεύει την οικογενειακή εστία. Το δένδρο επίσης φέρει την συμβολική του".

Τα χαλιά του Τσίπροβτσι χρησιμοποιούνται και στην εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών

Σήμερα οι γυναίκες, που συνεχίζουν να υφαίνουν τα χαλιά του Τσίπροβτσι, είναι κυρίως ηλικιωμένες. Η αιτία είναι, ότι οι περισσότεροι νέοι εγκατέλειψαν το Τσίπροβτσι και έχουν πάει να δουλεύουν στην μεγάλη πόλη.

"Εκτός αυτού τα χειροποίητα χαλιά θέλουν πολύ χρόνο, ενώ η ανταμοιβή δεν είναι και πολύ καλή και δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες των νέων", εξηγεί η Σβετλάνα. Υπάρχουν, βέβαια, και νέες, που υφαίνουν, αλλά ασχολούνται κυρίως με καλλιτεχνικά έργα – πανό, γκομπλέν, εικόνες.

Για τις επιδεξιότητες των γυναικών αυτών η κυρία Ηλίεβα λέει τα εξής: "Το χαλί του Τσίπροβτσι και σήμερα παράγεται με την παλιά τεχνολογία, στον ίδιο τον αργαλειό όπως πριν 3 αιώνες (στην κάτω φωτογραφία). Κάποτε ύφαιναν κυρίως στο σπίτι και όλη η μέρα των παιδιών περνούσε γύρω από το χαλί. Ακόμη και εγώ, όταν ήμουν μικρή, 4-5 χρονών, έμενα κοντά στην γιαγιά μου, όταν η ίδια ύφαινε. Έτσι η εκπαίδευση γίνεται απαρατήρητα. Οι γυναίκες από μικρές μάθαιναν να υφαίνουν. Πολύ σημαντικό ήταν επίσης η γυναίκα να γίνει μαστόρισσα. Μόνο οι μαστόρισες ήξεραν πώς πρέπει να οργανωθεί το χαλί με τα χρώματα και τα σχήματά του. Θυμάμαι πώς η γιαγιά μου ήταν πλέον συνταξιούχος, αλλά σ αυτήν συνεχίζονταν να έρχονται άλλες γυναίκες, ακόμη και πιο ηλικιωμένες, για να ρωτάνε ποια φιγούρα πως ακριβώς μπορεί να γίνει. Είναι πολύ σημαντικός και ο ρόλος του άνδρα. Για την σωστή τοποθέτηση του αργαλειού χρειάζεται το ανδρικό χέρι. Μόνο γυναίκες υφαίνουν τα χαλιά του Τσίπροβτσι, αλλά οι άνδρες ήταν πάντα γύρω και βοηθούσαν, τυλίγοντας το μαλλί. Έτσι είναι και σήμερα".

Η Σβετλάνα έχει μεγαλώσει με το τραγούδι του ξύλινου αργαλειού και το άρωμα του βαμμένου μαλλιού, ίσως γι' αυτό συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση: "Τελείωσα το Τεχνικό πανεπιστήμιο με ειδικότητα ηλεκτρονικός μηχανολόγος, αλλά ποτέ δεν άσκησα αυτό το επάγγελμα. Όταν σε τραβάει κάτι δεν μπορείς να μην ενδώσεις. Ίσως δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι γεννήθηκα στο Τσίπροβτσι και ότι μεγάλωσα στο σπίτι παλιών μαστόρων χαλιών", λέει η Σβετλάνα.

"Έχω ατελιέ, γεμάτο μαλλιά, που μυρίζουν με τον ίδιο τρόπο σαν στο δωμάτιο, όπου ύφαινε η γιαγιά μου. Ίσως μόνο εγώ βρίσκω ομορφιά σ' αυτόν τον κόσμο, όπου βυθίζομαι και ξεχνώ τα πάντα. Τα χρώματα και οι μορφές αρχίζουν να με σπρώχνουν έτσι, ώστε τα μοντέλα των χαλιών εμφανίζονται μόνα τους μπροστά στα μάτια μου. Αυτή τη στιγμή στο Τσίπροβτσι οι γυναίκες δουλεύουν μόνο στα σπίτια τους, δεν υπάρχουν οι κάποτε συνεταιρισμοί με τις μεγάλες αίθουσες και αργαλειούς, όπου ήταν ευχαρίστηση να μπεις και να δεις πώς οι γυναίκες υφαίνουν όλες μαζί. Τώρα συνεργάζομαι με μερικές υφάντριες της πόλης, που εκτελούν τα μοντέλα μου".

Με την ομορφιά και την αρμονία, που φέρουν, τα χαλιά του Τσίπροβτσι σήμερα εξακολουθούν να είναι μέρος του σύγχρονου σπιτιού. Σ' αυτά εκδηλώνουν ενδιαφέρον όχι μόνο Βούλγαροι, αλλά και ξένοι από διάφορα μέρη του κόσμου.

"Δεν ξέρω πώς άνθρωποι, που καθόλου δεν γνωρίζουν την Βουλγαρία, μας βρίσκουν στο Ιντερνετ και παραγγέλνουν από τα χαλιά μας. Έχουμε πελάτες από την Ρωσία, τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, την Γαλλία και την Αγγλία", λέει η Σβετλάνα Ηλίεβα.

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα

Διαδώστε

Βουλγάρες μαστόρισσες βάζουν την καρδιά τους στα χαλιά του Τσίπροβτσι

Περισσότερα στην κατηγορία

Οι νέοι «Ζωντανοί Ανθρώπινοι Θησαυροί της Βουλγαρίας»

Στις 6 Δεκεμβρίου οι κάτοικοι του Τσερνομόρετς «κλειδώνουν» τη θάλασσα

Λαογραφική συνάντηση στο Ντόμπριτς για την Παγκόσμια Ημέρα Ανεκτικότητας