Τιμάμε την Ημέρα της σλαβικής γραφής και του βουλγαρικού πολιτισμού

Δεν υπάρχει Βούλγαρος, η καρδιά του οποίου να μην τρέμει όταν ακούσει την αρχή του ύμνου της σλαβικής γραφής. Τα λόγια και η μελωδία του έχουν μπει βαθιά μέσα στις ψυχές μας από τη στιγμή που περάσαμε το κατώφλι του πρώτου μας σχολείου.

Αποκαλούμε την 24η Μαΐου τη λαμπρότερη βουλγαρική γιορτή, γιατί δεν υπάρχει λαμπρότερη γιορτή από την ημέρα, κατά την οποία τιμούμε το αλφάβητό μας και τα επιτεύγματα της βουλγαρικής παιδείας και του βουλγαρικού πολιτισμού.

Αυτή είναι η ημέρα, που υποκλινόμαστε στο έργο των δημιουργών της σλαβικής γραφής, των Αγίων αδελφών και Ισαποστόλων Κωνσταντίνου-Κυρίλλου, αποκαλούμενου Φιλοσόφου, και Μεθοδίου. Στα τέλη του 1980 οι δύο ανακηρύχτηκαν από τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β’ συμπροστάτες της Ευρώπης.

Πολλοί Βούλγαροι και ξένοι επιστήμονες αφιερώνουν τις δημιουργικές προσπάθειές τους στη μελέτη του έργου τους. Σύμφωνα με την υφηγήτρια Σλάβια Μπαρλίεβα, διευθύντρια του Επιστημονικού Κέντρου Έρευνας του έργου των Κυρίλλου και Μεθοδίου της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών, η παράδοση των δύο αδελφών και των μαθητών τους είναι ένα από τα σύμβολα της σλαβικής ταυτότητας. Η κα Μπαρλίεβα μας είπε περισσότερα για τον μακρινό 9ο αιώνα, κατά τον οποίο δημιουργήθηκε η σλαβική γραφή.

"Το πρώτο αλφάβητο, έργο του Κωνσταντίνου-Κυρίλλου του Φιλοσόφου, είναι το γλαγολιτικό αλφάβητο, το οποίο δημιουργήθηκε βάσει των ιδιωμάτων των Βουλγάρων Σλάβων από την περιοχή της Θεσσαλονίκης. Η υπόθεση αυτή έχει αποδειχθεί επειδή υπάρχουν φωνήματα, χαρακτηριστικά για τη βουλγαρική γλώσσα. Το γλαγολιτικό αλφάβητο είναι η γραφή που οι Κύριλλος και Μεθόδιος έφεραν στη Μοραβία. Εκεί στάλθηκαν από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ' ύστερα από αίτημα του πρίγκιπα της Μεγάλης Μοραβίας Ροστισλάβ, ο οποίος αυτή την περίοδο αγωνιζόταν κατά της επίδρασης της Αυτοκρατορίας των Φράγκων και των αποστολών των επισκόπων της Βαυαρίας. Ακριβώς στη Μεγάλη Μοραβία αρχίζει η ακμή της σλαβικής γραφής, που διαρκεί δύο δεκαετίες περίπου".

"Το 867 οι δύο αδελφοί έφυγαν για τη Ρώμη", συνεχίζει η κα Μπαρλίεβα. "Μετά τον θάνατο του Κυρίλλου στη Ρώμη, ο Μεθόδιος επέστρεψε στη Μεγάλη Μοραβία για να συνεχίσει το κοινό έργο. Μετά τον θάνατο του Μεθοδίου όμως το έργο αυτό γκρεμίστηκε. Οι μαθητές των δύο αδελφών διώχθηκαν από τα εδάφη αυτά και έφυγαν για τη Βουλγαρία. Στον βίο ενός από τους μαθητές αυτούς, του Αγίου Κλήμεντος της Αχρίδας, που έγραψε ο αρχιεπίσκοπος Βουλγαρίας Θεοφύλακτος, υπάρχει ένα πολύ όμορφο απόσπασμα. Στο απόσπασμα αυτό περιγράφεται η επιστροφή των μαθητών στη Βουλγαρία με τα λόγια: "Εκείνοι διψούσαν τη Βουλγαρία, έλπιζαν για τη Βουλγαρία, γιατί ήξεραν ότι θα τους δώσει ησυχία". Ύστερα από την υποδοχή τους από τον Βούλγαρο ηγεμόνα Μπορίς , είχαν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τη δραστηριότητά τους και να συνεχίσουν το δημιουργικό έργο των διδασκάλων τους".

"Με την εφαρμογή του γλαγολιτικού αλφάβητου, εξελίσσεται και το κυριλλικό αλφάβητο", επισημαίνει η υφηγήτρια Μπαρλίεβα. "Η κυριλλική γραφή δημιουργήθηκε στη Βουλγαρία από τους μαθητές του Κυρίλλου και του Μεθοδίου. Η καθιέρωσή της ως έναν βαθμό οφείλεται και στην εφαρμογή της στην γραπτή πρακτική στην κρατική διοίκηση. Είναι πολύ πιο εύκολη γραφή. Οι αρχαιολόγοι μας όμως βρήκαν αρκετές αποδείξεις για την παράλληλη εφαρμογή των δύο αλφαβήτων. Έχουμε πολλές επιγραφές, στις οποίες διαβάζουμε τόσο το γλαγολιτικό, όσο το κυριλλικό αλφάβητο. Υπάρχουν και πολλά γνωστά αρχαία βουλγαρικά χειρόγραφα, που χρησιμοποιούν παράλληλα τα δύο συστήματα γραφής, μέχρι που επικρατήσει το κυριλλικό αλφάβητο στα βουλγαρικά εδάφη. Το γλαγολιτικό αλφάβητο όμως εξακολουθεί να εφαρμόζεται στην Κροατία ως τα τέλη του 19ου αιώνα", διευκρινίζει η Σλάβια Μπαρλίεβα.

Φωτογραφία: Βεργκίλ Μίτεφ

Οι μαθητές των Αγίων Αδελφών ιδρύουν στην Πρεσλάβα και την Αχρίδα δύο σχολές γραμμάτων που αναπτύσσουν πλούσια λογοτεχνική και μεταφραστική δραστηριότητα. Μαζί με την κληρονομιά των Κυρίλλου και Μεθοδίου αυτή η δραστηριότητα θέτει τα θεμέλια της ανάπτυξης της βουλγαρικής, της σερβικής, της ρωσικής και της ρουμανικής λογοτεχνίας. Και το κυριλλικό αλφάβητο σήμερα χρησιμοποιείται από εκατομμύρια άτομα σε χώρες της Ευρώπης και της Ασίας. Με την ένταξη της Βουλγαρίας στην ΕΕ, η κυριλλική γραφή έγινε το τρίτο αλφάβητο στην κοινότητα.

Κατά τις ημέρες γύρω από την λαμπρή γιορτή των γραμμάτων στη Σόφια και την πρωτεύουσα της Σλοβακίας Μπρατισλάβα, εγκαινιάζονται δύο εκθέσεις που ετοιμάστηκαν από το Επιστημονικό Κέντρο Έρευνας του έργου των Κυρίλλου και Μεθοδίου της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Οι εκθέσεις είναι μέρος του εθνικού προγράμματος των εορτασμών με αφορμή τα 1150 χρόνια από τη δημιουργία του πρώτου σλαβικού αλφαβήτου και από την αποστολή των Αγίων Αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου στη Μοραβία. Η έκθεση στη Μπρατισλάβα οργανώνεται επίσης με αφορμή τα 20 χρόνια από την εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Βουλγαρίας και της Σλοβακίας.

Η υφηγήτρια διδάκτορας Σλάβια Μπαρλίεβα μας λέει περισσότερα για τα εκθέματα των εκθέσεων: "Θέλουμε να δείξουμε ότι στη Βουλγαρία από προϊστορικούς χρόνους έχουμε ίχνη γραφής, που ίσως να είναι τα παλαιότερα γνωστά στην Ευρώπη. Παρουσιάζουμε και την παράδοση των Πρωτοβουλγάρων. Πρόκειται για τους πέτρινους κίονες με επιγραφές. Από τις πέτρινες επιγραφές, περνάμε στα χειρόγραφα. Εκθέτουμε τα ομορφότερα και τα αρχαιότερα γνωστά μνημεία στη γλαγολιτική και κυριλλική γραφή. Θέτουμε και έμφαση στην παράλληλη χρήση των δύο αλφαβήτων. Εκθέτουμε και μερικά πανιά που μας λένε περισσότερα για τον Κύριλλο και τον Μεθόδιο, για την ιστορία της αποστολής τους στη Μοραβία, για την αναχώρησή τους για τη Ρώμη, για τον αγιασμό των βιβλίων που έφεραν. Δυνατή έμφαση δίνεται και στο Πρώτο Βουλγαρικό Κράτος (681-1018) και την υποστήριξή του για το έργο των μαθητών των Κυρίλλου και Μεθοδίου".

Από τις 23 μέχρι τις 26 Μαΐου η Σόφια φιλοξενεί μια σημαντική πολιτιστική εκδήλωση – το Γ’ Διεθνές Συνέδριο Βουλγαρικής Φιλολογίας. Στο συνέδριο το Επιστημονικό Κέντρο Έρευνας του έργου των Κυρίλλου και Μεθοδίου της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών συμμετέχει σε στρογγυλό τραπέζι, μέρος των εορτασμών των 1150 χρονών από την αποστολή των Αγίων Αδελφών στη Μοραβία και τη δημιουργία της σλαβικής γραφής. Στο στρογγυλό τραπέζι επιστήμονες από τη Βουλγαρία, την Πολωνία και την Ιταλία συζητούν ενδιαφέροντα θέματα, που αφορούν τις μεταφράσεις των λειτυοργικών και θεολογικών βιβλίων από τον Κύριλλο και τον Μεθόδιο, οι οποίες είναι εξίσου σημαντικές με την επινόηση του συστήματος γραφής.

"Ακριβώς αυτές οι μεταφράσεις αναπτύσσουν τη λόγια γλώσσα, τις αφηρημένες έννοιες και το πολιτιστικό λεξιλόγιο, που χρησιμοποιούμε μέχρι και σήμερα", θεωρεί η διδάκτορας Μπαρλίεβα.

Mετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα

Διαδώστε

Τιμάμε την Ημέρα της σλαβικής γραφής και του βουλγαρικού πολιτισμού

Περισσότερα στην κατηγορία

Επιστήμονες συζητούν την ιστορία και τις προοπτικές των Δυτικών Βουλγαρικών Περιχώρων

Εβδομάδα Ορθόδοξου Βιβλίου στην Βάρνα

Ημέρες Κροατικής Αρχαιολογικής Κληρονομιάς στη Σόφια