Η 17η Σεπτεμβρίου η ημέρα των Αγίων Μαρτύρων Σοφίας, Πίστης , Ελπίδας και Αγάπης είναι και γιορτή της βουλγαρικής πρωτεύουσας Σόφιας. Θεωρείται ότι η ονομασία της πόλης έρχεται από την εκκλησία της Αγίας Σοφίας που κτίστηκε στα ερείπια αρχαίων ναών από τους πρώτες αιώνες μετά Χριστού. Η Σόφια που κηρύχθηκε  πρωτεύουσα μόλις το 1879 είναι μία από τις αρχαιότερες πόλεις της Γηραιάς ηπείρου με την δική της λίγο γνωστή όμως ακόμα συμβολή στην πολιτιστική ιστορία της ηπείρου.

Για τα σημαντικά για την Ευρώπη γεγονότα από το παρελθόν της Σόφιας συζητάμε με τον αντιδήμαρχο της πόλης τον αρχαιολόγο Τόντορ Τσομπάνοφ. Λίγο γνωστό π.χ. είναι το γεγονός ότι η Σόφια είναι ένας από τους αρχαιότερους οικισμούς της Ευρώπης.

«Εδώ υπήρχε οικισμός την 7-6 χιλιετηρίδα προ Χριστού όταν πολλές από τις πρωτεύουσες της Ευρώπης ακόμα δεν υπήρχαν, λέει ο κ. Τσομπάνοφ. Από τα εδάφη αυτά εισχωρεί στην Ευρώπη η έτσι ονομαζόμενη νεολιθική επανάσταση, ο πρώτος  καθιστικός τρόπος ζωής , με γεωργία, θρησκεία , με όλα τα στοιχεία του πολιτισμού που διαμορφώνουν τις βάσεις του ευρωπαϊκού πολιτιστικού χώρου.»

Η τοποθεσία της πόλης στο σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης της καθορίζει σημαντικό ρόλο ακόμα στην αρχαιότητα . Στην περίοδο εκείνη η πόλη ονομάζεται Σέρντικα , στο όνομα της Θρακικής φυλής των Σέρδων που την κατοικεί. « Εδώ είναι το κέντρο του σημαντικότερου δρόμου που συνδέει τη Κεντρική Ευρώπη με την Ανατολή , από τον οποίο περνούν οι ρωμαϊκές λεγεώνες για να πολεμούν με τους εχθρούς της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Ανατολή, Και αυτό κάνει την πόλη Σέρντικα ιδιαίτερα σημαντική για τον Ρωμαϊκό χώρο.»

Βεβαίωση αποτελεί και το γεγονός ότι η Σέρντικα αλλεπάλληλα είναι πρωτεύουσα ορισμένων Ρωμαϊκών επαρχιών. Ακόμα τον 3ο και τον 4ο αιώνα στην πόλη διαδραματίζονται ορισμένα από τα σημαντικότερα γεγονότα συνδεδεμένα με την καθιέρωση του Χριστιανισμού. Η Σέρντικα είναι ένα από τα αρχαιότερα κέντρα του. «Υπάρχουν ενδείξεις για το ότι η χριστιανική κοινότητα στη Σέρντικα εμφανίστηκε ακόμα τον πρώτο αιώνα» , λέει ο κ. Τσονμπάνοφ. Και τονίζει τη μεγάλη συμβολή για την ακμή και επιρροή της Σέρντικα του Αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνου και του προκατόχου του Γαλερίου.

« Ο Γαλέριος στο μεταξύ είναι γεννημένος στη Σέρντικα, προσθέτει ο κ. Τσομπάνοφ. Εδώ εκδίδει έγγραφο με το οποίο αλλάζει την πολιτιστική ιστορία τόσο της Ευρώπης, όσο και του κόσμου. Είναι το ξακουστό Διάταγμα του Γαλερίου που επιτρέπει στους χριστιανούς ελεύθερα να ασκούν την θρησκεία τους που μέχρι τότε απαγορεύονταν και διώκονταν από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες. Αυτό το Διάταγμα της ανεκτικότητας και σήμερα  είναι αρκετά σύγχρονο.»

© Φωτογραφία: bg.wikipedia.org

η αρχαία Σέρντικα - η Ροτόντα  του Αγίου Γεωργίου και ερείπια της κατοικίας του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Α του Μεγάλου από τον τέταρτο αιώνα

« Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος συχνά μένει στη Σέρντικα που αρέσει και αγαπά πολύ. Είναι γραμμένο πως συχνά δήλωνε πως η «Η Σέρντικα είναι η Ρώμη μου». Το πιθανότερο έχει κτίσει εδώ όχι ένα αλλά μερικά ανάκτορα και έχει αφήσει πολλά πολύ σημαντικά κτίσματα που τώρα σιγά σιγά ανακαλύπτουμε στις αρχαιολογικές ανασκαφές μας.»

Η ακμή της πόλης συνεχίζεται και στην περίοδο του Μέγα Ιουστινιανού , που έκτισε την επιβλητική βασιλική της Αγίας Σοφίας.

© Φωτογραφία: αρχείο

Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας - το αιωνόβιο σύμβολο της βουλγαρικής πρωτεύουσας

Ο χάνος Κρουμ που κατακτά την πόλη το έτος 809 δίνει την μεσαιωνική επωνυμία της πόλης- την ονομάζει Σρεντέτς από «σρεντά» - μέση επειδή βρίσκεται κέντρο των βουλγαρικών εδαφών.

© Φωτογραφία: αρχείο

Η εκκλησία της Μπογιάνας

« Στη διάρκεια του Β΄ Βουλγαρικού βασιλείου εδώ μένει ο Σεβαστοκράτορας Καλογιάν, ο δεύτερος ως προς τη σημασία του άνθρωπος στο βουλγαρικό κράτος, η έδρα του οποίου είναι στη Μπογιάνα. Οι τοιχογραφίες στην εκκλησία της Μπογιάνα, που είναι στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ αποτελούν αδιαμφισβήτητο αριστούργημα που προηγείται την περίοδο της Αναγέννησης στη Δυτική Ευρώπη» , λέει ο κ. Τσομπάνοφ.

Κατά την Οθωμανική αυτοκρατορία στην περίοδο του 14-19 αιώνα η Σόφια παύει να παίζει τον ρόλο σημαντικού κέντρου. Ένα έτος μετά την Απελευθέρωση της Βουλγαρίας - το 1879 την κηρύττουν πρωτεύουσα της χώρας.

Μετάφραση : Σοφία Μπόντσεβα