Υπάρχει ένας παραμυθένιος ποταμός, που πηγάζει στην Σερβία και μετά κατευθύνεται προς τη Βουλγαρία. Μας χαρίζει την θεία ομορφιά του και επιστρέφει στην Σερβία. Γίνεται λόγος για την Έρμα. Στην Σερβία, στην δεξιά όχθη του ποταμού, κοντά στο χωριό Σούκοβο και σε 18 χιλιόμετρα από την πόλη Πίροτ, μακριά από τον κύριο δρόμο και ανάμεσα σε ζωγραφική φύση βρίσκεται η μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου. Λεπτομέρειες για το μοναστήρι μαθαίνουμε από την Ζίβκα Μαντάρκοβα, επόπτη του μουσείου της Μονής της Ρίλας.

"Δεν υπάρχουν σωστές γραπτές αποδείξεις για την ίδρυση της μονής. Αλλά εμείς πολύ καλά γνωρίζουμε, ότι αυτό είναι βουλγαρικό μοναστήρι στο έδαφος της σημερνής Σερβίας. Οι ιστορικοί θεωρούν, ότι η πρώτη μονή σ' αυτό το μέρος είναι από την εποχή του πρώιμου χριστιανισμού, κατά πάσα πιθανότητα από τον 4ο αιώνα. Υπάρχει έγγραφο από το 1019, το οποίο κατηγορηματικά αποδείχνει, ότι ήταν βουλγαρική. Στο ίδιο το έγγραφο αναφέρεται, ότι καταστράφηκε μερικές φορές στα χρόνια το τουρκικού ζυγού. Χτίστηκε και πάλι από ντόπιους Βούλγαρους τον 17ο αιώνα. Με ακρίβεια γνωρίζουμε το έτος, κατά το οποίο δημιουργήθηκαν οι αγιογραφίες – το 1601".

Γύρω από την μονή υπάρχουν πολλές παραδόσεις και μυστηριώδεις ιστορίες, οι οποίες συνδέονται με τις υπέροχες τοποθεσίες, που την περικυκλώνουν. Υπάρχει, π.χ. ένας θρύλος, που συνδέεται με θείο σημάδι.

"Η νεώτερη ιστορία της μονής συνδέεται με τα ονόματα του μικρού βοσκού Βέλιο, που αργότερα έγινε μοναχός με το όνομα Βενιαμίν, και του ιερέα Γιόβαν", συνεχίζει τη διήγησή της η κα Μαντάρκοβα. "Οι ίδιοι ήρθαν να ζουν σ' αυτό το μέρος. Μερικές φορές στα όνειρά του ο Βέλιο είδε την Υπεραγία Θεοτόκο, που του είπε να φτιάξει μονή. Μαζί με τον άνδρα το αγόρι άρχισε να σκάβει και βρήκε εικόνα και κανδήλι - σαφείς αποδείξεις για το ότι πριν εδώ υπήρχε μοναστήρι. Το μέρος αυτό, όμως, άνηκε σε έναν Τούρκο, τον Σαλί μπέη από το Πίροτ. Αφού ο γιός του ανάρρωσε μετά από προσευχή προς τον Θεό και την Παναγία, την οποία απήυθυνε ο ιερέας Ιώβαν, ο ευγνώμον Σαλί μπέης εξασφάλισε το απαραίτητο φερμάνι, για να αποκατασταθεί η μονή ακριβώς στο μέρος αυτό".

Η σημερινή μονή του Σούκοβο κατασκευάστηκε για δύο χρόνια – από το 1857 μέχρι το 1859 σε τυπικά βουλγαρικό στυλ. Το έτος, όταν ολοκληρώθηκε η μονή, εγγράφεται πάνω στην πόρτα εισόδου του ναού. Ενώ σε μια πλάκα από την βόρεια πλευρά μπορεί να διαβάσει κανείς τα ονόματα των οικοδόμων – Μίλτσο και Γκόγκα.

"Σύμφωνα με το διήγημα του πρώην ηγούμενου της μονής, πρωθιερέα Λιουμποντράγκ, την μονή αγιογράφησαν αντιπρόσωποι τεσσάρων σχολών – Σέρβων, Βούλγαρων, Ελλήνων και Ρώσων", λέει η Ζίβκα Μαντάρκοβα. "Εγώ προσωπικά είδα γραπτή απόδειξη μόνο για την βουλγαρική σχολή του Σάμοκοβ. Στην εκκλησία υπάρχει φρέσκο της Αγίας Θεοτόκου της Φτερωτής, που είναι μια παραλλαγή της εικόνας της Σκέπης της Θεοτόκου και εμφανίζεται πολύ χαρακτηριστική για την σχολή του Σάμοκοβ. Εδώ, όμως, αντί για την σκέπη, η Υπεράγια Θεοτόκος έχει απλώσει στον κόσμο τα φτερά της. Αυτή η αγιογραφία υπάρχει και στην μονή της Σκέπης της Θεοτόκου στο Σάμοκοβ. Πιο δεξιά στο εικονοστάσιο παραβρίσκεται η εικόνα του Βούλγαρου αγίου Ιωάννη της Ρίλας. Μια μεγάλη ευλογία για τους πιστούς, που πηγαίνουν εκεί, είναι και το διατηρημένο σε ειδικό μπαουλάκι κεφάλι του προαναφερόμενου μοναχού Βενιαμίν".

Το 1925 στην μονή του Σούκοβο έρχονται Ρώσοι αγιορείτες μοναχοί, οι οποίοι κατασκευάζουν βόρεια από την εκκλησία παρεκκλήσι. Ενώ το 2003 ολοκληρώνονται η τραπεζαρία και το νέο τμήμα της μονής.

Η μονή έχει μεγάλο κήπο με οπωροφόρα και αμπέλι. Όσον αφορά την πνευματική ζωή, στο μοναστήρι κάθε μέρα τελείται ¨Θεία λειτουργία.