Στο μακρινό 1889 ο Βούλγαρος μονάρχης Φερδινάνδος εκθέτει στις αίθουσες του βασιλικού μεγάρου την προσωπική του συλλογή βουλγαρικών και τροπικών πουλιών, θηλαστικών και πεταλούδων. Έτσι τέθηκαν τα θεμέλια του πρώτου βουλγαρικού μουσείου, σήμερα γνωστό ως Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.

O Φερδινάνδος ήταν γνωστός για τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα στην ορνιθολογία, την επιστήμη για τις πεταλούδες, την βοτανική, και με τις συμμετοχές του σε επιστημονικές αποστολές στις ζούγκλες της Βραζιλίας, την βορειοδυτική Αφρική και στα βουλγαρικά εδάφη.

Σήμερα, οι συλλογές του πλουσιότερου στα Βαλκάνια Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στεγάζονται σε ένα τετραώροφο κτίριο, ειδικά κατασκευασμένο για το σκοπό αυτό τη δεκαετία του '30 του περασμένου αιώνα από τον γιο του Φερδινάνδου, Βόρις Γ΄.

Φέτος το μουσείο γιορτάζει τα 125 χρόνια από την ίδρυσή του ως ενός κορυφαίου θεσμού στον τομέα των κλασικών φυσικών επιστημόνων. Ανά τα χρόνια είναι ελκυστικός τόπος για τους ενήλικους και τα παιδιά. Λεπτομέρειες μάθαμε από τον διευθυντή του, καθηγητή Δρ Νικολάι Σπάσοφ.

"Είναι αλήθεια, αλλάζουν οι εποχές και οι κυβερνήσεις, ενώ το μουσείο συνεχίζει να υπάρχει. Ένας λόγος είναι ότι οι άνθρωποι αποτελούν μέρος της φύσης. Ο άλλος λόγος είναι ότι εργαζόμαστε με τους ανθρώπους που γεννήθηκαν με την επιθυμία να ασχοληθούν με αυτό και έχουν και τους οπαδούς τους", αναφέρει ο καθ. Σπάσοφ.


"Ο κόσμος των εντόμων" - η νέα συλλογή του μουσείου, που εγκαινιάστηκε τον Μάρτιο φέτος

Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι οι τεράστιες επιστημονικές συλλογές στα αρχαία του μουσείου που προσελκύουν επιστήμονες απ' όλο τον κόσμο, εξηγεί ο καθηγητής. Σπάσοφ. Εδώ εργάζονται γνωστοί Βούλγαροι επιστήμονες στο χώρο της αρχαιοζωολογίας, της προστασίας της φύσης, της μελέτης των νυχτερίδων, της παλαιοντολογίας των σπονδυλωτών και άλλων. Μπορούν να συνεργαστούν με συναδέλφους τους από τη Γαλλία, την Μεγάλη Βρετανία, την Ελλάδα, τη Ρωσία, την Κίνα, το Βέλγιο και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

"Τώρα η συλλογή του μουσείου περιλαμβάνει σχεδόν ενάμιση εκατομμύριο μονάδες", λέει ο καθ. Σπάσοφ. "Ιδιαίτερα εντυπωσιακές είναι οι συλλογές των πουλιών και των εντόμων. Στην συλλογή του παραρτήματός μας για παλαιοντολογία στην πόλη Ασένοβγκραντ ανήκουν 40.000 απολιθώματα από τον Ύστερο Μειόκαινο, δηλ. από πριν 7-8.000.000 χρόνια, όταν η φύση της Νότιας Ευρώπης ήταν σαν την αφρικανική - με ζώα της τάξης των προβοσκιδοειδών proboscideans, ρινόκερους, καμηλοπαρδάλεις, αντιλόπες... Έχουμε και μια μεγάλη συλλογή, που παρουσιάζει περισσότερο από το ένα τρίτο των παγκόσμιων ειδών ορυκτών".

Σήμερα, οι περισσότερες συλλογές εμπλουτίζονται με τα ευρήματα των επιστημόνων, που εργάζονται στο μουσείο κατά τη διάρκεια των συμμετοχών τους στις αποστολές ή στα προσωπικά ταξίδια τους.

"Κατά την δεκαετία του '80, ως παράδειγμα, είχαμε μια μεγάλη ζωολογική αποστολή στη Μοζαμβίκη, απ' όπου φέραμε πολλά εκθέματα ζώων", θυμάται ο καθηγητής Σπάσοφ. "Ο άλλος τρόπος εμπλουτισμού των συλλογών είναι η αγορά εκθεμάτων, η οποίο γίνεται όλο και δυσκολότερη λόγω της ανεπάρκειας πόρων. Κάποτε ο βασιλιάς Βόρις Γ' παραχωρούσε οικονομικά μέσα για την αγορά των συλλογών από όλο τον κόσμο".


Ποια είναι τα πιο ενδιαφέροντα δείγματα στις συλλογές;
"Μεταξύ των μοναδικών είναι ο παπαγάλος Παρακίτ της Καρολίνα (Conuropsis carolinensis), που σήμερα, δυστυχώς, δεν υπάρχει πια στη φύση. Εκατό χρόνια πριν, τα πουλιά αυτά βρισκόταν σε τμήματα της Βόρειας Αμερικής, αλλά σκοτώθηκαν από τους ανθρώπους. Σήμερα μόνο μερικά μουσεία στον κόσμο έχουν τέτοια ταριχευμένα πουλιά. Θα ήθελα να αναφέρω και το όνομα του ποντίκιου Myomimus roachi, το οποίο είναι σπάνιο σε μια μικρή περιοχή - στη Νοτιοανατολική Βουλγαρία και την Ευρωπαϊκή Τουρκία. Εδώ παρουσιάζεται η μεσογειακή φώκια μοναχός. Ως παιδί, έχω δει αυτές τις φώκιες από τα βράχια του ακρωτηρίου Καλιάκρα, αλλά σήμερα δεν βρίσκονται πια στην Μαύρη Θάλασσα και δεν μπορούν να γυρίσουν μια και δεν υπάρχει η τροφή τους, τις παραλίες, στις οποίες εμφανιζόταν, τα μέρη όπου αναπαράγονταν".

Οι εκπλήξεις όμως δεν τελειώνουν εδώ.
"Φέτος λάβαμε πολύτιμο δώρο - ένα κομμάτι μετεωρίτη από τον Άρη", αναφέρει ο Δρ Νικολάι Σπάσοφ. "Είναι δώρο από τον περίφημο γεωλόγο Ντμίτρι Λομπάνοφ-Ροστόβσκι, ο οποίος είναι εκπρόσωπος μιας παλιάς ρωσικής αριστοκρατικής  οικογένειας που ζει στην Αγγλία. Διαφυλάσσουμε ένα κομμάτι από την Σελήνη - ένα δώρο από την αμερικανική κυβέρνηση, καθώς και σεληνιακό δείγμα δώρο από την πρώην σοβιετική κυβέρνηση".

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας γιορτάζει την 125η επέτειό της με μια σειρά από ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις. Μεταξύ αυτών είναι η πρωτοβουλία να είναι ανοιχτό συνεχώς επί 125 ώρες για τις ημέρες από τις 19 έως τις 24 Αυγούστου. Και, όπως πάντα, οι επιστήμονες θα μιλήσουν με τους επισκέπτες για το πώς η φύση αποκαλύπτει τα μυστικά της.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα