Κοντά στο χωριό Μεζέκ, 6 χιλιόμετρα από το Σβίλενγκραντ και μόλις 1 χιλιόμετρο από τα ελληνικά σύνορα, υψώνεται ένα από τα εμβληματικά μεσαιωνικά κάστρα στην επικράτεια της Βουλγαρίας. Χτισμένο στα τέλη του 11ου και στις αρχές του 12ου αιώνα, κατά πάσα πιθανότητα τον καιρό της βασιλείας του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου А' Κομνηνού, το φρούριο ήταν μέρος των εξωτερικών συνόρων του Βυζαντίου ως την επιδρομή των Οθωμανών που έρχονται τον 14^ο αιώνα.

Τα τείχη του κάστρου είναι από λιθάρια με κονίαμα, διακοσμημένα με τρεις κεραμικές ζώνες από την εξωτερική πλευρά. Η είσοδος είναι από τα δυτικά, ενώ το νότιο τείχος επειδή είναι πιο προσβάσιμο έχει πάχος 2 μέτρα και 60 εκατοστά και 5 πύργους παρατηρητήρια. Οι Тούρκοι που καταλαμβάνουν το κάστρο διαλύουν τα τείχη για να χτίσουν στρατόπεδο, ενώ το 1900 ότι έχει απομείνει χρησιμοποιείται για την κατασκευή των στρατοπέδων του Σβίλενγκραντ.

Στις μέρες μας το φρούριο θεωρείται αρχαιολογικό πολιτιστικό μνημείο εθνικής σημασίας και από το 2009 συμπεριλήφθηκε στη λίστα των 100 εθνικών τουριστικών μνημείων της Βουλγαρίας. Το κάστρο συντηρήθηκε το 2013 και μετά από πρότζεκτ του δήμου Σβίλενγκραντ στους πρόποδες του τείχους κατασκευάστηκε αναπαράσταση μεσαιωνικού βυζαντινού οικισμού με βασιλικά διαμερίσματα, στάβλους και φυλακές. Στις γιορτές το κάστρο ζωντανεύει χάρη στις εκδηλώσεις του παραδοσιακού συλλόγου του χωριού Μεζέκ.

"Το κάστρο είναι βυζαντινό και σκοπός του ήταν να φυλάει τα ποτάμια Άρδα και Μαρίτσα (Έβρο)", λέει ο Χούμπεν Σκλέρεφ, ξεναγός που εργάζεται στο αρχαιολογικό συγκρότημα. "Από εκεί έρχεται και το όνομα Μεζέκ που σημαίνει σύνορο. Η θέα από το κάστρο είναι εντυπωσιακή, κάποτε αυτή η ορατότητα ήταν ιδιαίτερα σημαντική για την άμυνα. Τα τείχη περικλείουν μια έκταση 7 στρεμμάτων με 9 πύργους. Ο οικισμός ήταν έξω από το κάστρο και φυλασσόταν με χαμηλότερο τείχος. Σε περίπτωση απειλής οι κάτοικοι κλείνονταν στο κάστρο και οι τοξότες δεν επέτρεπαν στον εχθρό να πλησιάσει την πύλη. Το φρούριο του Μεζέκ ήταν απάτητο από την κατασκευή του τον 11^ο αιώνα ως την κατάληψή του από τους Οθωμανούς τον 14^ο αιώνα. Τα ευρήματα μας δείχνουν τη ζωή των στρατιωτών της εποχής – κοντάρια, βέλη, σπιρούνια, πέταλα, σκεύη, μύλοι και νομίσματα. Αργότερα το κάστρο εγκαταλείπεται και το χωριό μετατίθεται οι κάτοικοί του όμως δεν παύουν να υποδέχονται ξένους από όλο τον κόσμο που έρχονται να νιώσουν το μακραίωνο παρελθόν του φρουρίου".

Μετάφραση: Αγάπη Ασπρίδου