Η μαρτενίτσα είναι σύμβολο της υγείας και της καρποφορίας

Φωτογραφία: αρχείο

Η 1 Μαρτίου είναι μία από τις αγαπημένες ημερομηνίες στο παραδοσιακό γιορταστικό ημερολόγιο των Βουλγάρων. Η μέρα αυτή σημειώνει το πλησίασμα της άνοιξης και αποτελεί αφορμή για συγγενείς και φίλους να ανταλλάσσουν μαρτενίτσες – παραδοσιακά φυλακτά από άσπρα και κόκκινα νήματα, που φέρουν ελπίδα για υγεία και χαρά.

Παραδοσιακά, η μαρτενίτσα είναι επίσης ένδειξη τιμής προς την Μπάμπα Μάρτα (γιαγιά Μάρτα) – αρχαία ειδωλολατρική μορφή, που διατηρεί την γοητεία της μέχρι και σήμερα.

''Μάρτα, Μάρτα, βεσελένα'' σε ερμηνεία της Ροσίτσα Λάζαροβα και της Ρουμιάνα Τόντοροβα Download

Update Required To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

Στις παραδοσιακές ιδέες αυτή η μορφή συνδέεται με την γυναικεία αρχή. Λίγοι σύγχρονοί μας συνειδητοποιούν, ότι πέρα από αξεσουάρ, η μαρτενίτσα είναι σύμβολο με παλιά σημασία. Η 1η Μαρτίου είναι ένα σημείο του ημερολογίου που ο λαός μας αντιλαμβανόταν ως όριο μεταξύ του χειμώνα και της άνοιξης, και συμβολικά ερμηνεύονταν ως μετάβαση από τον θάνατο προς την ζωή, από την ακαρπία προς την καρποφορία και την γέννηση. Γι' αυτό η μαρτενίτσα από την μία πλευρά προστάτευε από το κακό, ενώ από την άλλη έφερε καλό, υγεία, δύναμη, καρποφορία.

Снимка

Οι πρόγονοί μας την φιλοτεχνούσαν από μαλλί ή βαμβάκι, αφού ο κλασικός συνδυασμός είναι κόκκινο και άσπρο. Συναντιούνται, όμως και άλλες παραλλαγές – άσπρο και μπλε, μπλε και κόκκινο. Οι μαρτενίτσες μπορούν να είναι επίσης μόνο ενός χρώματος – άσπρες ή κόκκινες. Είναι δυνατό επίσης στις δύο άκρες του στριφτού νήματος να τεθούν φιγούρες άνδρα και γυναίκας από μαλλί ή κλωστές, που είναι γνωστοί ως Πίζο και η Πέντα.

Σήμερα φοράμε την μαρτενίτσα κυρίως στο ρούχο, στον καρπό του χεριού η σαν κολιέ. Στο παρελθόν, όμως, την φορούσαν σε διάφορα μέρη του σώματος – στα δάχτυλα, στη μέση, στους αγκώνες. Μαρτενίτσα φορούσαν όχι μόνο οι άνθρωποι, αλλά επίσης τα κατοικίδια ζώα.

Φωτογραφία: BGNES

Το άσπρο και το κόκκινο νήμα της μαρτενίτσας συνήθως ερμηνεύονται ως σύμβολα της γυναικείας και της ανδρικής αρχής, του παθητικού και του δραστήριου, της άγνοιας και της ζωτικής δύναμης. Είναι ενδεικτικό, ότι με την ίδια συμβολική τα δύο χρώματα παρουσιάζονται στην γαμήλια τελετή. Τα βλέπουμε στα ρούχα του ζευγαριού. Η σχέση της μαρτενίτσας με την σύλληψη και την γέννηση εμφανίζεται σε κάποια ειδικά λαϊκά τελετουργήματα – π.χ. η εκκλησία τυλίγεται με μαρτενίτσα για την εξασφάλιση ευτυχισμένου γάμου ή σύλληψης, ενώ το νεογέννητο τυλίγονταν με πάνες, που τις έδεναν με άσπρο και κόκκινο νήμα.