Με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου στη Βουλγαρία από τη 13^η Φεβρουαρίου του 2003, η 10^η Μαρτίου καθιερώθηκε ως Ημέρα κατά του Ολοκαυτώματος και εις μνήμη των θυμάτων των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Σαν σήμερα το 1943 ο μητροπολίτης του Πλόβντιφ Κύριλλος, αργότερα Πατριάρχης της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, και ο μητροπολίτης της Σόφιας, Στέφανος αποτρέπουν τον εκτοπισμό στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης εκατοντάδων Εβραίων από το Πλόβντιφ.

Λίγες μέρες αργότερα, στις 17 Μαρτίου του 1943 ο αντιπρόεδρος της 25^ης Βουλής Ντιμίταρ Πέσεφ γράφει επιστολή κατά του εκτοπισμού των Εβραίων βουλγαρικής καταγωγής, που υποστηρίζεται από 42 βουλευτές. Έτσι, με την ενεργή παρέμβαση και της κοινωνίας, οι Βούλγαροι Εβραίοι σώζονται.

Οι σημερινοί Βούλγαροι ιστορικοί, πολιτικοί και κοινωνικοί παράγοντες χαρακτηρίζουν τις προσπάθειες για τη διάσωση των Εβραίων στη Βουλγαρία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου ως μια από τις πιο μεγαλειώδεις στιγμές στη βουλγαρική ιστορία του 20^ου αιώνα.

"Δύσκολη επιλογή με μεγάλη σημασία: Η μοίρα των Βουλγάρων Εβραίων – το 1943" είναι ο τίτλος της έκθεσης εγγράφων, που εγκαινιάστηκε στις 9 Μαρτίου στο Εθνικό Μέγαρο Πολιτισμού. Η έκθεση διοργανώθηκε από την Κρατική Υπηρεσία Αρχείων και από το κοινωφελές ίδρυμα "Βουλγαρική μνήμη" με την υποστήριξη του Εθνικού Μεγάρου Πολιτισμού. Η έκθεση περιέχει 32 πίνακες, οι οποίοι, επικαλούμενοι έγγραφα των αρχείων, λένε την ιστορία των Βουλγάρων Εβραίων, του ξεσηκωμού του αντισημιτισμού στην Ευρώπη και των προσπαθειών της βουλγαρικής κοινωνίας για τη διάσωση των Βουλγάρων πολιτών εβραϊκής καταγωγής.

"Αυτό είναι συνοψισμένο διάβασμα όλης της ιστορίας και όλων των γεγονότων που συνέβησαν στη χώρα πριν από την εμφάνιση του αντισημιτικού Νόμου περί Προστασίας του Έθνους το 1941 και κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του. Στη διοργάνωση της έκθεσης συμμετέχουν όλες οι περιφερειακές διευθύνσεις της Κρατικής Υπηρεσίας Αρχείων", διευκρινίζει η έφορος, Ιβάνκα Γκεζένκο.

"Για την έκθεση, ως φυσικό πλαίσιο των επιμέρους εγγράφων, χρησιμοποιήθηκε η γραφική διαμόρφωση μιας εβραϊκής συμφωνίας γάμου που εκδίδεται από τον ραβίνο και στην οποία η νύφη ανακοινώνει την προίκα της και ο γαμπρός – τις υποχρεώσεις του", συνεχίζει η κα Γκεζένκο. "Στη Βουλγαρία έχουν διασωθεί 30-40 τέτοιες συμφωνίες γάμου, από τις οποίες επιλέξαμε την ωραιότερη. Στο κάτω μέρος κάθε πίνακα απεικονίζεται το εβραϊκό αστέρι που είναι σύμβολο του ιουδαϊσμού".

Η Βάνια Γκεζένκο παραθέτει τα λόγια του Ντιμίταρ Πέσεφ, ο οποίος δηλώνει ότι η "Τιμή της Βουλγαρίας, του λαού της, δεν είναι μόνο ζήτημα αισθημάτων, αλλά πρώτα απ’ όλα στοιχείο της πολιτικής της. Είναι πολιτικό κεφάλαιο ανώτατης αξίας και γι’ αυτό κανείς δεν έχει το δικαίωμα να το σκορπίζει αδικαιολόγητα".

Η έκθεση "Δύσκολη επιλογή με μεγάλη σημασία: Η μοίρα των Βουλγάρων Εβραίων – το 1943" έχει δύο παραλλαγές - στα βουλγαρικά και στα αγγλικά. Με αφορμή την 70^η επέτειο από τη διάσωση των Βουλγάρων Εβραίων και εις μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, η αγγλική παραλλαγή παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 2013 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες από τους Προέδρους της Βουλγαρίας και του Ισραήλ, Ρόσεν Πλέβνελιεφ και Σιμόν Πέρες. Τη βουλγαρική παραλλαγή της έκθεσης εγγράφων μπορείτε να δείτε από τις 19 Μαρτίου στο Εθνικό Μέγαρο Πολιτισμού στη Σόφια.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα