Στη Βουλγαρία υπάρχει ένας πυρηνικός σταθμός με δύο μονάδες ρωσικής κατασκευής, ο οποίος εξασφαλίζει πάνω από 40% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Έχει όμως και δύο, υπερσύγχρονους και από τους πιο ισχυρούς στη χώρα, αμερικανικούς θερμοηλεκτρικούς σταθμούς.

Από 25 χρόνια περίπου πολιτικοί, οικονομολόγοι και ειδικοί στον τομέα της ενέργειας συμμετέχουν σε έντονες συζητήσεις για την ανάγκη από κατασκευή νέου πυρηνικού σταθμού ή επέκταση του ήδη υπάρχοντος. Πριν από δύο χρόνια, μετά από τη διενέργεια δημοψηφίσματος με ασαφή ερώτηση, απορρίφθηκε σχέδιο κατασκευής νέου ρωσικού πυρηνικού σταθμού. Οι συζητήσεις και το θέμα όμως παρέμειναν επίκαιρες και όχι πολύ σαφείς για το ευρύ κοινό, ενώ το καλοκαίρι του περασμένου έτους εκπληκτικά για πολλούς και χωρίς καμία δημόσια συζήτηση, ο τότε υπουργός Ενέργειας Ντραγκομίρ Στόινεφ επέστρεψε από επίσκεψη στις ΗΠΑ, όπου υπέγραψε μνημόνιο με τον αμερικανικό ενεργειακό γίγαντα Westinghouse για την επέκταση του παλιού ρωσικού πυρηνικού σταθμού "Κοζλοντούι" στην όχθη του Δούναβη με νέο αμερικανικό αντιδραστήρα.

Η συμφωνία ανακοινώθηκε προσωρινή και κατέστη σαφές ότι η τότε αριστερή κυβέρνηση του πρωθυπουργού Πλάμεν Ορεσάρσκι θα αφήσει τους επόμενους κυβερνώντες να αποφασίσουν οριστικά αν θα έχει ή δε θα έχει συναλλαγή με την αμερικανική εταιρεία.

Η νυν δεξιά κυβέρνηση συνασπισμού του Μπόικο Μπορίσοφ, που ήρθε στην εξουσία το φθινόπωρο του 2014 όμως δεν έδειξε ιδιαίτερο ενθουσιασμό να αναμιγνύεται στην όχι πολύ ευχάριστη για τη Βουλγαρία γεωπολιτική αντιπαράθεση μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας, λαμβάνοντας μία ή άλλη απόφαση που αναπόφευκτα πρέπει να είναι από πλευράς πολιτικής φιλορωσική ή φιλοαμερικανική. Η προθεσμία παράτασης της λήψης της δύσκολης και ευαίσθητης απόφασης έληξε στις 31 Μαρτίου και όλοι περίμεναν ανυπόμονα την απάντηση της Westinghouse στο ιδιόμορφο τελεσίγραφο της βουλγαρικής κυβέρνησης, η οποία πριν από λίγες μέρες δήλωσε διακριτικά ότι θα εργάζεται με τους Αμερικάνους μόνο σε περίπτωση που δεχτούν τον ρόλο στρατηγικού επενδυτή και αποκτήσουν 49% των σχεδιαζόμενων νέων πυρηνικών εγκαταστάσεων. Με άλλα λόγια, η Σόφια δήλωσε ότι θέλει τους Αμερικάνους εταίρους της να εξασφαλίσουν το 49% των πόρων για την κατασκευή. Σύμφωνα με ανώνυμες πηγές, στην Αμερική αντέδρασαν αρνητικά στο βουλγαρικό αίτημα, αλλά άφησαν παραθυράκι για την παράταση των διαπραγματεύσεων με τρεις μήνες.

Στη συμπεριφορά των βουλγαρικών αρχών όμως έχει λογική. Μόνο πριν από έναν μήνα οι Αμερικανοί προώθησαν στη Σόφια τα τεχνολογικά πλεονεκτήματα και τα οικονομικά οφέλη του προτεινόμενου από εκείνους εντελώς νέου αντιδραστήρα, ο οποίος όμως δε λειτουργεί ακόμα πουθενά στον κόσμο. Εξάλλου, η Βουλγαρία δεν έχει πόρους να κατασκευάσει μόνη της νέες πυρηνικές εγκαταστάσεις, η ανάγκη για τις οποίες δεν έχει αποδειχθεί αναμφισβήτητα.

Oι οικολόγοι της Greenpeace είναι πεπεισμένοι ότι η χώρα δε χρειάζεται νέες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ιδιαίτερα πυρηνικές. Στις τωρινές συνθήκες η συναλλαγή έχει και πολύ σημαντική πολιτική χροιά. Η Σόφια απογοητεύτηκε πολύ από την αποτυχία υπό τις πιέσεις των Βρυξελλών και της Ουάσινγκτον του σχεδίου κατασκευής ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου για την Ευρώπη από το έδαφός της και τώρα προφανώς θέλει να διαπραγματευτεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις συνθήκες γεωπολιτικής αντιπαράθεσης την κατάκτηση της ενεργειακής αγοράς της από τους Αμερικανούς.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα