Σε απόσταση μόλις 55 χλμ. από τη Σόφια βρίσκεται η πόλη Σάμοκοβ, γνωστή στους τουρίστες με την εγγύτητά της στο χιονοδρομικό κέντρο Μπόροβετς. Πολλά είναι τα ίχνη του παρελθόντος που ο χρόνος έχει αφήσει στα μέρη αυτά. Σε ένα σημείο εδώ μπορούν να ειδωθούν διατηρημένες λεπτεπίλεπτες νωπογραφίες σε πέτρα και ξύλο. Και ακόμα – εικόνες, ζωγραφισμένες στο στιλ των ντόπιων ζωγράφων, καθώς και εργαλεία από το εξορυγμένο από εδώ σίδηρο, που δεν σκουριάζουν στη διάρκεια του χρόνου.

Όλα αυτά φυλάγονται, διατηρούντα και εκτίθενται στο Ιστορικό μουσείο της πόλης Σάμοκοβ. Το μουσείο είναι ένα από τα παλαιότερα στη Βουλγαρία - ιδρύθηκε το 1930. Οι συλλογές του είναι αρκετά ποικιλόμορφες. Στην αρχαιολογική περιέχονται αντικείμενα βασικά από την περίοδο των αρχαίων Θρακών και ευρήματα από την ύστερη αρχαιότητα. Η εθνογραφική έκθεση παρουσιάζει κοσμήματα, κεραμική και ξυλογλυπτική, ενώ η εικαστική είναι με εικόνες, πίνακες και φωτογραφίες από τα πρώτα φωτογραφικά ατελιέ στη χώρα. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στους επισκέπτες προκαλούν τα όμορφα έργα των ζωγράφων της ξακουστής Ζωγραφικής σχολής της πόλης. Ένας από τους πιο ταλαντούχους και γνωστούς απ αυτούς είναι ο Ζαχάρη Ζωγράφος. Στο μουσείο εκτίθενται προσωπικά αντικείμενά του, εικόνες, πίνακες και έγγραφα.

Σήμερα το Ιστορικό μουσείο του Σάμοκοβ διαθέτει περισσότερα από 30 χιλ. εκθέματα, ενώ η συλλογή του συνεχώς αυξάνεται. Σημαντικό μέρος στην έκθεση καταλαμβάνουν τα αντικείμενα συνδεδεμένα με τις παλιά σιδηρουργία. Υπενθυμίζουν ότι η πόλη δημιουργήθηκε ακριβώς γύρω από την εξόρυξη και επεξεργασία σιδήρου. Οι ντόπιοι μάστορες έμαθαν να κάνουν εγκαταστάσεις στις οποίες με μεγάλα σφυριά, κινητοποιημένα από τη δύναμη του νερού, να επεξεργάζονται το σίδηρο και να το κάνουν ανθεκτικό. Ονόμαζαν τις εγκαταστάσεις αυτές σαμοκόβι (που σφυρηλατεί μόνο του) απ' όπου έρχεται και η ονομασία της πόλης. Για το σεβασμό των κάτοικων του Σάμοκοβ προς αυτές τις εγκαταστάσεις σιδηρουργίας, με τις οποίες η πόλη έγινε ξακουστή, διηγείται ο διευθυντής του μουσείου, Βεσελίν Χατζιάγγελοφ.

"Στις 10 Σεπτεμβρίου στο μουσείο εγκαινιάζεται μεγάλη μακέτα της ξακουστής εγκατάστασης σαμοκόβι. Είναι σχεδόν με τις πραγματικές διαστάσεις της εγκατάστασης που λειτουργούσε κάποτε και είναι τοποθετημένη στην αρχή της πόλης", αναφέρει ο κ. Χατζιάγγελοφ. "Επιλέχθηκε η μακέτα να είναι στην περιοχή αυτή επειδή εδώ πριν 100 χρόνια ήταν και η πραγματική εγκατάσταση. Αποτελεί μεγάλο σφυρί, η εκκίνηση του οποίου γίνεται με τροχό νερού. Με τις εγκαταστάσεις αυτές, που εμφανίζονται στην περίοδο του 12-14^ου αιώνα, γίνονταν η επεξεργασία του σιδήρου, που αποκτούσε εξαιρετική ανθεκτικότητα. Είναι γνωστό ότι μεταφέρονται εδώ από ανθρακωρύχους γερμανικής καταγωγής που ήρθαν από τη Δυτική Ευρώπη. Ήταν επαγγελματίες και με τα σχέδια τους μετέφεραν εδώ τις εγκαταστάσεις σαμοκόβι και στα βουλγαρικά εδάφη. Ταυτόχρονα, το σίδηρο του Σάμοκοβ μετατρέπεται σε δείγμα ποιότητας. Είναι γεγονός ότι το σίδηρο του Σάμοκοβ δεν σκουριάζει, επειδή το μετάλλευμα εδώ περιέχει σπάνια μέταλλα και στην επεξεργασία του το σίδηρο αποκτά την ποιότητα το πραγματικού ατσαλιού. Στην αυλή του μουσείου εκτίθενται αυθεντικά μεταλλικά σφυριά των εγκαταστάσεων αυτών, που περισσότερα από 70 χρόνια είναι στο ύπαιθρο και δεν έχουν σκουριά. Από το σίδηρο του Σάμοκοβ έκαμναν άγκυρες, μεγάλα στοιχεία για γέφυρες και πλοία, που υπάρχουν και φυλάγονται και σήμερα σε διάφορα σημεία της χώρας. Αυτό το επάγγελμα επέτρεψε στους ντόπιους ανθρώπους να έχουν καλά εισοδήματα και έδωσε ώθηση στην οικονομική ευημερία της πόλης στην περίοδο της Αναγέννησης. Εδώ ευδοκιμούν η τέχνη και η παιδεία. Δημιουργείται η ξακουστή Ζωγραφική σχολή του Σάμοκοβ, από την οποία έχουν μείνει θαυμάσια δείγματα. Κτίζονται και ζωγραφίζονται ναοί. Από τα ιστορικά έγγραφα είναι γνωστό ότι εκτός από βουλγαρικό πληθυσμό εδώ υπήρχε και οθωμανικός, καθώς και ελληνική, εβραϊκή και αλβανική γειτονιές. Εδώ συμβίωναν πολλές θρησκείες και κάθε απ αυτές είχε το ναό της. Και προς το παρόν μάλιστα στο Σάμοκοβ υπάρχουν πέντε εκκλησίας, ένα τζαμί και μία συναγωγή, που είναι ήδη μνημεία του πολιτισμού και ο καθένας μπορεί να τα επισκεφτεί".

"Προσοχή δίνεται και στις αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή του Σάμοκοβ", συνεχίζει ο κ. Χατζιάγγελοφ, και υπενθυμίζει ότι εδώ και δύο χρόνια σαν μέρος του μουσείου του Σάμοκοβ διαμορφώθηκε το επισκευασμένο κάστρο Τσάρι Μάλι Γραντ (Βασιλική μικρή πόλη) στην περιοχή του χωριού Μπελτσίν. Για σύντομο χρονικό διάστημα το κάστρο επισκέφτηκαν περισσότεροι από 630 χιλ. τουρίστες.

"Φέτος έγιναν και επιτυχείς αρχαιολογικές ανασκαφές στο κάστρο Σισμάνοβο Καλέ, που ερευνείται από καιρό, και ουσιαστικά προηγείται τη σημερινή πόλη Σάμοκοβ", συνεχίζει οκ. Χατζιάγγελοφ. "Είναι μία καλά οχυρωμένη πόλη από την Ύστερη Ρωμαϊκή εποχή, με εκκλησίες και κατοικίες. Πρόσφατα οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν κάτω από το κάστρο ευρήματα από τον 5ο αιώνα πρ. Χρ., όταν οι Θράκες ζούσαν στον λόφο αυτό. Στην Ύστερη Ρωμαϊκή εποχή ο λόφος αποκτά τις διαστάσεις καλά οχυρωμένης πόλης. Σύντομα θα παρουσιάσουμε μικρή έκθεση με τα καινούρια εκθέματα του μουσείου από τις αρχαιολογικές ανασκαφές αυτό το καλοκαίρι", μας είπε καταλήγοντας οδιευθυντής του Ιστορικού μουσείου της πόλης Σάμοκοβ, κ. Βεσελίν Χατζιάγγελοφ.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα
Φωτογραγφίες: museumsamokov.blogspot.bg