Φαντασία, που πλέει στο νερό, όχι όμως σαν παγωμένη μορφή, αλλά σαν χρώματα, που διεισδύουν το ένα στο άλλο. Η υδάτινη επιφάνεια μετατρέπεται σε πίνακα, που απορροφά τα οράματα της ψυχής.

Το χέρι του ζωγράφου μπορεί να πλάθει μορφές στο νερό – τόσο ζωντανές και έντονες, όσο και στον πίνακα. Γίνεται λόγος για την αρχαία τέχνη του εμπρού, με την οποία ασχολείται η Ανζέλα Μίνκοβα.

"Το εμπρού είναι μια πολύ παλιά τεχνική, που γεννιέται στην Περσία και με τον δρόμο του μεταξιού έρχεται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία", λέει η ζωγράφος. "Το εμπρού σημαίνει "υδάτινη επιφάνεια" ή "το πρόσωπο του νερού". Αν και φαίνεται ασυνήθιστο το ζωγράφισμα στο νερό, αυτή η πολύπλοκη τεχνική αναπτύσσεται μέχρι τελειότητα από τους ανατολικούς λαούς. Τον 17-18 αιώνα αυτή η τέχνη περνά και στην Ευρώπη. Την ονομάζουν "μάρμπλινγκ" και "τουρκικό χαρτί", επειδή οι απεικονίσεις θυμίζουν μαρμάρινη επιφάνεια".

Όλα στο κλασικό εμπρού είναι φυσικό – έτσι, όπως το έκαναν πριν αιώνες. Και σήμερα οι βαφές είναι φυτικές και μεταλλικές και τις στάζουν στο νερό, που έχει αναμειχθεί με ρετσίνι. Οι βούρτσες φτιάχνονται από την ουρά παλιάς φοράδας.

Κάποτε οι μάστορες εμπρού ζωγράφιζαν λουλούδια, ζώα, ανθρώπους, αλλά συχνότερα τουλίπες και τριαντάφυλλα. Σήμερα η παλιά αυτή τεχνική λαμβάνει σύγχρονες διαστάσεις.

"Κατά κάποιον τρόπο το εμπρού προσεγγίζει την αφηρημένη τέχνη, επειδή κανείς δεν ξέρει τι θα βγει και πάντα είναι διαφορετικά", λέει η Ανζέλα Μίνκοβα. "Είναι απλώς ένας χορός των βαφών – παίζουμε σαν τα παιδιά και δημιουργούμε οικουμένες, που φτάνουν στις πιο κρυφές γωνίες της ψυχής μας, η οποία ενώνεται με τον θεό. Πολλές φορές βγαίνουν υπέροχα έργα, άλλες φορές όχι και τόσο, αλλά πάντα είναι απίθανο".

Το εμπρού είναι εφήμερη τέχνη, για την οποία μένει μόνο η μνήμη στο χαρτί και όχι το έργο σ' όλη του την λάμψη. Αλλά η Ανζέλα Μίνκοβα δεν λυπάται και επικαλείται στο γνωμικό "Πιάσε την στιγμή και αυτή θα σε ευχαριστήσει". "Αρκεί, όμως, να μην θελήσεις να την κρατήσεις", προσθέτει η ίδια. "Η ασχολία με το εμπρού είναι τρόπος να αγγίξουμε το εφήμερο, να ενωθούμε με αυτό, που κάνουμε", λέει ακόμη η ζωγράφος. Κατά την γνώμη της δεν είναι απαραίτητο να αρχίζεις με κάποια συγκεκριμένη ιδέα. Αρκεί να αφεθούμε στα συναισθήματα και την ψυχική μας διάθεση. Είναι σαν παιχνίδι.

Η Ανζέλα Μίνκοβα έχει ακαδημαϊκή εκπαίδευση και σειρά εκθέσεων στη χώρα και το εξωτερικό. Το εμπρού είναι ο νέος της έρωτας. Το "υδάτινο εργαστήριό" της βρίσκεται στον πολιτιστικό σύλλογο "Ρακόβσκι" σε μία συνοικία της Σόφιας.

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα
Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο της Ανζέλα Μίνκοβα