Φτιαγμένα από χρυσό, ασήμι ή κράμα χαλκού και ψευδαργύρου με κίτρινο χρώμα, τα γυναικεία στολίδια αποτελούσαν σημαντικό μέρος της εορταστικής ενδυμασίας της Βουλγάρας. Όπως όλα τα αντικείμενα στην παραδοσιακή πρακτική, έχουν πολλαπλή σημασία – μπορούν να χρησιμεύσουν ως διακόσμηση, αποτρόπαιο μέσο καταπολέμησης του κακού τη μαγεία, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των τελετών. Θα τα συναντήσουμε στις λαϊκές δοξασίες, καθώς και - στη λαϊκή ιατρική.

Πόρπες, σκουλαρίκια, βραχιόλια, δαχτυλίδια και περιδέραια προστατεύουν από το κακό μάτι ή βασκανία. Βρίσκονται σε μέρη του σώματος που είναι πιο ευάλωτα - το μέτωπο, τα αυτιά, το λαιμό, τη μέση και τα χέρια. Δεν είναι τυχαίο, ότι αυτά τα μέρη του σώματος πρέπει να είναι καλυμμένα κατά τη διάρκεια της γαμήλιας τελετής, όταν το κορίτσι περνάει το πιο σημαντικό όριο της ζωής. Εκτός από κεφάλι καλυμμένο με πέπλο, η νύφη φορά χρυσά ή ασημένια διακοσμητικά. Πάνω από το μέτωπό της έχει χρυσό νόμισμα που ονομάζεται "σταυρός–δουκάτο" και υμνείται στα κάλαντα. Θα πρέπει να είναι από χρυσό για να προσελκύσει την ευημερία και την ειρήνη στο σπίτι. Πιστεύεται ότι το πολύτιμο μέταλλο έχει μεγάλη δύναμη. Γι' αυτό τέτοιο νόμισμα βάζεται στα βρεφικά σκουφάκια για να είναι στο μέτωπο του νεογέννητου.

Οι τελετές, όπου τα βραχιόλια, οι πόρπες, τα σκουλαρίκια και τα δαχτυλίδια χρησιμοποιούνται είναι διαφορετικές στις διάφορες λαογραφικές περιοχές. Αλλά υπάρχουν πολλές ομοιότητες. Για παράδειγμα, τα βραχιόλια είναι πολύ σημαντικά για τις τελετουργίες και τα γαμήλια έθιμα. Τοποθετούνται στο λεγόμενο "χρωματιστό νερό", με το οποίο ζυμώνονται τα ψωμιά. Σε κάποια μέρη τοποθετούνται επίσης και οι πόρπες και τα σκουλαρίκια. Τα κορίτσια μεταφέρουν τα βραχιόλια τους στο πηγάδι, ενώ στο δρόμο τραγουδούν.

Τοποθετημένα σε σκεύος, τα κοσμήματα έμειναν στο νερό έως ότου ζεσταθεί στην απαιτούμενη θερμοκρασία για να ζυμώνεται η ζύμη. Αυτό γίνεται με την πίστη, ότι η νύφη θα προστατευθεί από το κακό μάτι και όλα στη οικογενειακή ζωή θα πάει καλά "πλήρη και ίση πανού". Η γυναίκα θα κρατήσει προσεκτικά τα κοσμήματά της ολόκληρη τη ζωή. Όταν τα παιδιά γεννιούνται, το δαχτυλίδι θα τοποθετηθεί στο νερό, με το οποίο θα λουστούν για πρώτη φορά. Την τρίτη ημέρα μετά την γέννηση, σε χαμηλό ξύλινο τραπέζι - σοφρά ή σε δίσκο βάζουν το αλάτι, το ψωμί και το κρασί, ενώ δίπλα τους οι πόρπες, τα βραχιόλια και ούτω καθεξής. Όλα αυτά τους βάζουν στο κεφάλι του παιδιού. Τα τελετουργικά αντικείμενα είναι για τις τρεις Μοίρες που έρχονται τη νύχτα για να καθορίσουν τη μοίρα του νεογέννητου.

Όπως είναι γνωστό, τα δακτυλίδια έχουν μεγάλη σημασία πριν τις γαμήλιες τελετουργικές πρακτικές. Κατά το νέο έτος, την ημέρα του Αγίου Γεωργίου, το Πάσχα, της Αναλήψεως γίνεται το λεγόμενο "τραγούδισμα των δαχτυλιδιών", με το όποιο προβλέπεται ποίον θα παντρευτεί η κοπέλα. Πρώτο άρμεγμα των προβάτων την ημέρα του Αγίου Γεωργίου γίνεται μέσα από το δαχτυλίδι για να προστατεύονται από το κακό μάτι και να δίνουν το καλοκαίρι πολύ γάλα. Την ίδια ημέρα τοποθετείται δαχτυλίδι και στο "αμίλητο νερό" που επίσης προστατεύει τα κοπάδια. Το ίδιο νερό θα διαφυλάξει τα πρόβατα από τους λύκους, ενώ κατά το αλώνισμα, σύμφωνα με τις λεκές δοξασίες, θα βοηθήσει να έχει κατάλληλο άνεμο να φυσήξει μακριά το άχυρο για να είναι καλύτερο το σιτάρι.

Μαζί ή ξεχωριστά τα δαχτυλίδια, τα βραχιόλια τα σκουλαρίκια και οι πόρπες χρησιμοποιούνται από τις μάγισσες στο "κακό μάτι, φόβο, ξόρκια και άλλα", σύμφωνα με τη λαϊκή ορολογία. Εάν συμβεί η νεαρή νύφη να αρρωστήσει και πεθάνει στα ρούχα ή αντικείμενα που ετοιμάστηκαν για τον άλλον κόσμο τοποθετούνται και τα κοσμήματά της. Σύμφωνα με τις δοξασίες αυτά την οδηγούν στο δρόμο για τον άλλο κόσμο, ενώ μετά εάν ανασκαφούν, έχουν μια πολύ μεγάλη δύναμη και προστατεύουν από ξόρκια. Καλό σημάδι είναι να δεις στο όνειρο δαχτυλίδι στο χέρι – σημαίνει ότι θα αποκτήσεις περιούσια και πλούτο.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα
Φωτογραφίες: ΒΤΑ, BGNES