Για τους περισσότερους Βουλγάρους η ονομασία "Σούρβα" σχετίζεται με την πρώτη ημέρα του Νέου Έτους, όταν, σύμφωνα με το έθιμο, τα παιδιά στολίζουν κλαριά κρανιάς με πολύχρωμα νήματα, ξερά φρούτα και ποπ-κορν και γυρίζουν τα σπίτια συγγενών και γνωστών, χτυπώντας τους με το κλαρί στην πλάτη για να έχουν υγεία και μια πλούσια και χαρούμενη χρονιά.

Μπορεί να υποτεθεί ότι η ονομασία της γιορτής προέρχεται από το βουλγαρικό επίθετο "σουρόφ" (χλωρός) - χλωρό είναι το κλαρί, που μόλις κόπηκε από το δέντρο, μπουμπουκιασμένο, γερό και ευλύγιστο, γεμάτο ζωής. Τέτοιο είναι και το νέο έτος, που μόλις κόπηκε από το δέντρο της ζωής. Τέτοιος θα είναι και ο άνθρωπος, σύμφωνα με το έθιμο της Σούρβα" - γερός, χαρούμενος και τυχερός.

Σύμφωνα με άλλες υποθέσεις, το όνομα της γιορτής προέρχεται από το αρχαίο επίθετο "σουρ", το οποίο σημαίνει γκρι ή υπόλευκος, αλλά και φωτεινός, λαμπρός, χρυσαφένιος, δηλαδή έχει το χρώμα του Ηλίου. Κάποιοι επιστήμονες υποθέτουν ότι υπήρχε αρχαίος θεός του Ηλίου με το όνομα Σουρ, τον οποίο λάτρευαν αυτή την περίοδο της χρονιάς οι Σλάβοι. Είναι δυνατή επίσης και η σχέση με τη σανσκριτική λέξη "surya" που σημαίνει "ήλιος". Μια τέτοια σχέση είναι επιτρεπτή, λαμβάνοντας υπόψη την κοινή ινδοευρωπαϊκή προέλευση των δύο λαών. Είναι ενδεικτικό επίσης ότι στο βουλγαρικό φολκλόρ το επίθετο «сур» ανάγεται και σε διάφορα μυθικά πρόσωπα, όπως το ελάφι, η λάμια, η αρκούδα, το πουλί, το βόδι.

Στα χωριά του Πέρνικ όμως η γιορτή Σούρβα δεν τελειώνει την 1^η Ιανουαρίου. 13 ημέρες αργότερα οι ντόπιοι υποδέχονται το Νέο Έτος σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο. Τότε διεξάγονται τα παραδοσιακά για την περιοχή καρναβάλια, γνωστά ως Σούρβα, Σουρόβα ή Σιρόβα. Κατά παράδοση μεταμφιέζονται νέοι ανύπαντροι άνδρες, για τους οποίους η γιορτή έχει το νόημα μύησης: αφού ήταν "σουρβακάρε", μπορούν να παντρευτούν. Στις ημέρες μας όμως στους εορτασμούς συμμετέχουν και ώριμοι άνδρες καθώς και παιδιά, ακόμη και κοπέλες. Οι ενδυμασίες και οι μάσκες είναι ποικίλες, κατασκευάζονται από γούνες ζώων και κέρατα, από πολύχρωμα υφάσματα και φτερά πουλιών. Αναπόσπαστο μέρος της ενδυμασίας είναι οι κουδούνες, που όλοι φοράνε στη μέση. Μαζί με τη μάσκα, είναι το καμάρι του μπαμπόγερου και σε κάποιες περιπτώσεις ζυγίζουν πάνω από 50 κιλά. Το κουδούνισμα τους γεμίζει τα χωριά, ανακοινώνοντας σε όλους τον ερχομό των μπαμπόγερων. Αυτό συνέβη και φέτος στις 13 και 14 Ιανουαρίου.

\

Οι αρχηγοί των ομάδων μπαμπόγερων λέγονται "μπιλουκμπασί", φοράνε στρατιωτικές στολές και είναι οπλισμένοι με σπαθιά και σφυρίχτρες, που δίνουν τον ρυθμό των πομπών. Μαζί τους είναι και άλλα αστεία πρόσωπα - παπάς, νύφη και γαμπρός, τσιγγάνα, αρκουδιάρης με την αρκούδα του. Την παραμονή της γιορτής οι μπαμπόγεροι μαζεύονται με αναμμένες δάδες στο κέντρο του χωριού όπου ανάβουν μεγάλη φωτιά και χορεύουν γύρω της. Την επόμενη μέρα γυρίζουν τα σπίτια, συνοδευόμενοι από μουσικούς και ευλογούν για υγεία και καρποφορία. Αυτή η αρχαία λαϊκή γιορτή, που διασώθηκε μέχρι και σήμερα, αναγνωρίστηκε ως ζωντανός ανθρώπινος θησαυρός της Βουλγαρίας και από τον Δεκέμβριο του 2015 συμπεριλαμβάνεται στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Σε λίγες μέρες θα γίνει άλλη μια γιορτή με το όνομα Σούρβα - το Διεθνές φεστιβάλ των μασκαράδων, που θα διεξαχθεί στο Πέρνικ από τις 29 μέχρι τις 31 Ιανουαρίου. Βασιζόμενο στην ντόπια παράδοση, το φεστιβάλ μετατρέπεται σε δημοφιλές γεγονός, που προσελκύει συμμετέχοντες και θεατές απ’ όλες τις ηπείρους. Το 2016 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ίδρυση του φεστιβάλ και θα διεξαχθεί η επετειακή 25^η έκδοσή του. Οι πιο εξωτικοί συμμετέχοντες φέτος θα είναι από το Μάλι και θα παρουσιάσουν τις παραδόσεις της αφρικανικής φυλής των Ντογκόν.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα
Φωτογραφίες: BGNES και Ίσκρα Μπάεβα