Μ' αυτή την ερώτηση προκάλεσα έναν από τους συντάκτες του πολυτελούς λευκώματος "A Guide to Thracian Bulgaria (Οδηγός για την θρακική Βουλγαρία). Λέγεται Ντιμάνα Τρανκοβα, πτυχιούχος αρχαιολόγος. Αλλά εδώ και πολύ καιρό, μαζί με έναν άλλον από τους συντάκτες, Αντόνι Γκεοργκίεφ, συνδέει την βιογραφία της με έναν από τους ελάχιστους ξενόγλωσσους εκδοτικούς οίκους στη Βουλγαρία - Vagabond Media. Δικό τους είναι και ένα άλλο άλμπουμ - "Roman Bulgaria".

Η απάντηση της Ντιμάνα ήταν σύντομη: οι πληροφορίες, που όλα τα αρχαία θρακικά αντικείμενα και ερείπια μας δίνουν για τους προγόνους μας, οι οποίοι, δυστυχώς, δεν μας άφησαν γραπτή κληρονομιά. Εκτός αν η εξαιρετική διακόσμηση των τάφων, αν και εμφανίστηκαν αργότερα από τους Αιγυπτιακούς, δεν είναι είδος εικονογραμμάτων. Το άλμπουμ μας οδηγεί σε κάστρα, που βρίσκονται σε απροσδόκητες θέσεις - πάνω από κεφάλι λιονταριού στο ποταμό Ροποτάμο, σε ιερούς τόπους, διαλύοντας το σκοτάδι όπως το Μπελίντας. Και ακόμα: σε ντολμέν (μεγαλιθικά μνημεία ) που ονόμαζαν "τρύπες του δράκου" και στις οποίες οι Βούλγαροι πίστευαν στο παρελθόν ότι ζουν δράκοι, αλλά αργότερα καταστράφηκαν λόγω της ενοποίησης των χωραφιών. Επίσης, παρόμοια με Στόουνχεντζ οι "πέτρινοι κύκλοι" άγνωστου προορισμού.

"Αυτό το βιβλίο έχει ένα φιλόδοξο στόχο - να εξηγήσει στα αγγλικά στους ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα ποιοι είναι οι αρχαίοι Θράκες, πώς ήρθαν, πώς ζούσαν, ποίοι οι θεοί τους, ποιες πόλεις έχτισαν, ποιοι είναι οι θησαυροί τους και γιατί τόσο αγαπούσαν τα χρυσά αντικείμενα. Δυο αξιοθέατα είναι από τους Θράκες στο κατάλογο της UNESCO - ο τύμβος του Καζανλάκ και ο βασιλικός τύμβος του Σβεστάρι, καθώς και ένα στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά – ο χορός των αναστενάρηδων", με υπερηφάνεια συνοψίζει η αρχαιολόγος Ντιμάνα τα αποτελέσματα της συνεργασίας της με την Μιγκλένα Βασίλεβα, σύμβουλο και συν-συγγραφέα.

Όπως κάθε μία συνάντηση με το παρελθόν, πολλά στοιχεία υπόκεινται σε ερμηνεία και είναι λίγα τα ξεκάθαρα γεγονότα. Ακόμη και ένα μικρό αντικείμενο, όπως ένας ασημένιος καθρέφτης (στην κάτω φωτογραφία) θέτει το ερώτημα εάν αποτελεί ένα απλό αντικείμενο της καθημερινότητας ή σύμβολο με βαθύτερο μήνυμα. "Μπορεί να είναι μαγικό και συμβολίζει μέρος της ιστορίας του Διονύσου, ο οποίος κοιτούσε τον εαυτό του στο καθρέφτη, όταν οι Τιτάνες όρμησαν καταπάνω του και τον διαμέλισαν και κατασπάραξαν. Η ιστορία της μετενσάρκωσης έχει πολύ βαθιές θρακικές ρίζες και ο καθρέφτης είναι μέρος αυτών των σύμβολων", αναφέρει η Ντιμάνα.

Σαφής είναι η σχέση μεταξύ του αρχαίου θρακικού και του ελληνικού πολιτισμού. Σύμφωνα με την κοινή γνώμη, ο αρχαίος ελληνικός θεός Διόνυσος προήλθε από τη θρακική θεότητα Σαβάζιο, αλλά αυτό δεν είναι το πιο σημαντικό - οι δύο γειτονικοί πολιτισμοί αλληλεπίδρασαν ο ένας τον άλλο. Και κατά πόσο τα θρακικά σύμβολα μεταφέρονται στον χριστιανισμό - τουλάχιστον για μερικά από τα βασικά, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Η μητέρα Θεά έγινε Αγία Μαρίνα, μια από τις πιο σεβαστές άγιες στην περιοχή της Στράντζα, το βουλγαρικό βουνό, το οποίο διατήρησε σε μεγαλύτερο βαθμό τις πεποιθήσεις των αρχαίων Θρακών. Και πάλι στην Στράντζα, κοντά στο Μάλκο Τιρνοβο ανακαλύπτουμε και κάτι άλλο.

"Εκεί, σε ορισμένες εκκλησίες, ακόμα μπορείτε να δείτε τον Άγιο Γεώργιο, αλλά αυτό δεν είναι αγιογραφία, άλλο ανάγλυφο ενός Θράκα ιππέα. Προφανώς, οι οικοδόμοι της εκκλησίας έχουν δει το θρακικό ιερό και έλεγαν "Για κοίτα, ο άγιος Γεώργιος", αναφέρει η Ντιμάνα.

Το εξώφυλλο του βιβλίου γοητεύει με την φωτογραφία της ανατολής του ηλίου πάνω από ιερό στην Ροδόπη Χαρμάν καγιά, δίπλα στο οποίο υπάρχει ένας ιερός για τους μουσουλμάνους χώρος. Τέτοια είναι η περίπτωση με το μουσουλμανικό τέμενος Ντεμίρ Μπαμπά τεκέ, κτισμένο πάνω στα απομεινάρια αρχαίου θρακικού τύμβου κοντά στο Σβεστάρι. Αλλά ακόμα και εάν οι πέτρες και τα άλλα στοιχεία των θρακικών ιερών χρησιμοποιούνται αργότερα για τις ανάγκες εκ των υστέρων θρησκειών, η πίστη στη δύναμη της φύσης, της φωτιάς, τα μυστικιστικά πλάσματα παραμένουν μεταξύ των ανθρώπων.

Δεν είναι περιττό στην προετοιμασία μιας εκδρομής στην θρακική Βουλγαρία να γυρίσει κανείς κυρίως το νότιο τμήμα της χώρας με εξαίρεση του τύμβου του Σβεστάρι (μέρος της προστατευόμενης περιοχής Σμποριάνοβο) και το μουσείο στη Βράτσα.

Ο Kimberly Crago, ένας από τους αναγνώστες του βιβλίου, τελειώνει την σύντομη ανασκόπηση του γι' αυτό στο Amazon, αν και το αγοράζει από βιβλιοπωλείο στη Σόφια, με τα ενδεικτικά λόγια: "Τα πολλά μεγαλιθικά μνημεία και οι τύμβοι που περιγράφονται στο βιβλίο αυτό αποτελούν κίνητρο για να επιστρέψω και να δω περισσότερα στην Βουλγαρία".

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα
Φωτογραφίες: Αντόνι Γκεοργκίεφ, Ιστορικό μουσείο "Σπίθα" στο Καζανλάκ