Στις 29 Μαρτίου πριν 30 χρόνια το Ποινικό δικαστήριο της Ρώμης εκφώνησε την αθώωση του Σεργκέϊ Αντόνοβ, που κατηγορήθηκε από τον τούρκο τρομοκράτη Αλί Αγκτζά  για το ότι ο ίδιος και άλλοι δύο Βούλγαροι ήταν υποκινητές και οργανωτές της επίθεσης, που διέπραξε ο ίδιος στις 13 Μαϊου του 1981 εναντίων του πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄ στην πλατεία του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη. Μ’ αυτήν την αφορμή επίσκεψη στη Σόφια πραγματοποίησε ο Τζουζέπε Κόνσολο, ο δικηγόρος του Αντόνοβ στη διάρκεια της δίκης. Ο ίδιος τιμήθηκε και του απονεμήθηκε το αξίωμα «δόκτωρ χονόρις κάουζα» του Πανεπιστημίου Σόφιας. Με την ευκαιρία της επετείου παρουσιάστηκε και το βιβλίο «Ο Σεργκέϊ Αντόνοβ, ο μάρτυρας της Ρώμης», το οποίο έγραψαν ο Ατανάς Κρέμενλιεβ και ο Μαρίν Πετκόβ, αξιωματικοί από τις τότε βουλγαρικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Τι έγινε τότε; Αφού πυροβόλησε με πιστόλι και τραυμάτισε την κεφαλή της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, ο Αλί Αγκτζά κρατήθηκε και δικάστηκε βάσει της ταχείας διαδικασίας. Ο ίδιος αναγνώρισε, ότι ενεργούσε με πεποίθηση και αυτόνομα, για το οποίο έλαβε ισόβια ειρκτή. Αλλά ενάμισι χρόνια αργότερα ο τούρκος τρομοκράτης άλλαξε τους ισχυρισμούς του και είπε, ότι η επίθεση προετοιμάστηκε από τις βουλγαρικές μυστικές υπηρεσίες, ενώ ο ίδιος ήταν απλώς εκτελεστής. Ο ανακριτής Ιλάριο Μαρτέλα ασχολήθηκε με την υπόθεση και διέταξε την σύλληψη τριών βούλγαρων – του Σεργκέϊ Αντόνοβ, υπαλλήλου στην αντιπροσωπεία της βουλγαρικής αεροπορικής εταιρείας «Μπαλκάν», του Τόντορ Αϊβάζοβ, ταμία στην βουλγαρική πρεσβεία στη Ρώμη και του Ζέλιου Βασίλεβ, γραμματέα του στρατιωτικού ακολούθου στην πρεσβεία. Στις 25 Νοεμβρίου 1982 , την παρουσία φωτογράφων και τηλεοπτικών ρεπόρτερ στην Αιώνια πόλη, έβαλαν τις χειροπέδες στον Σεργκέϊ Αντόνοβ. Οι δύο άλλοι βούλγαροι, που τότε βρίσκονταν στην πατρίδα τους, σώθηκαν από τα χέρια της ιταλικής Δικαιοσύνης. Η είδηση για το «βουλγαρικό ίχνος» στην απόπειρα δολοφονίας του πάπα κυκλοφόρησε αστραπιαία.

Ο τότε αμερικανός πρόεδρος Ρόναλντ Ρέϊγκαν είχε πλέον ανακηρύξει «σταυροφορία» εναντίων της «αυτοκρατορίας του κακού» - της Σοβιετικής ένωσης. Ακολούθησαν τέσσερα χρόνια προκαταρκτικής εξέτασης και θορυβώδους δίκης. Αλλά όταν έγινε καιρός οι αποδείξεις και οι κατηγορίες να τεθούν στη ζυγαριά της Θέμιδος, το ιταλικό δικαστήριο δεν είχε άλλη επιλογή και γι αυτό στις 29 Μαρτίου 1986 ο δικαστής Σεβερίνο Σαντιαπίκι αθώωσε τον Σεργκέϊ Αντόνοβ με την διατύπωση «λόγω έλλειψης αποδείξεων», ενώ ο δράστης Αλί Αγκτζά συνέχισε να εκτίει την ποινή του. Στην 1 Απριλίου 1986 ο Σεργκέϊ Αντόνοβ επέστρεψε στη Σόφια με τη διάγνωση εγκεφαλική ατροφία, που του προκλήθηκε από τα ψυχοτρόπα φάρμακα, τα οποία, σύμφωνα με τους ιατρούς , του έδιναν με βία στις ιταλικές φυλακές. Έζησε μοναχός και τον Αύγουστο 2007 βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του.

Τι έγινε με τον Αλί Αγκτζά; Με την ευκαιρία της δεύτερης χιλιετίας από την γέννηση του Ιησού Χριστού, δηλαδή στις αρχές του νέου αιώνα, ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β συγχώρεσε τον Αγκτζά για το κακό, που του έκανε. Η συγχώρεση ήταν ένδειξη για τον ιταλό πρόεδρο Κάρλο Ατζέλι Τσάμπι να δώσει χάρη στον δράστη. Έτσι και έγινε. Στις 13 Ιουνίου 2000 ο Αλί Αγκτζά απελάθηκε στην Τουρκία. Έτσι οι ιταλικές αρχές απελευθερώθηκαν από την ανάγκη να οδηγήσουν σε τέλος την έρευνα για την επίθεση του αιώνα και να πουν όλη την αλήθεια για το λεγόμενο «βουλγαρικό ίχνος».

Το τέλος του «βουλγαρικού ίχνους» αποτέλεσε η επίσημη επίσκεψη του Ιωάννη Παύλου Β΄τον Μάιο 2002 στη Βουλγαρία, η πρώτη επίσκεψη ποντίφικα στην 14 αιώνων ιστορία της χώρας. «Ποτέ δεν πίστεψα στο λεγόμενο «βουλγαρικό ίχνος» στην απόπειρα δολοφονίας, αυτή ήταν συκοφαντία και μεγάλη αδικία προς τον βουλγαρικό λαό», δήλωσε ο πάπας στην διάρκεια της συνάντησής του με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Γκεόργκι Παρβάνοβ. Ας μη ρωτάμε γιατί, αφού το ήξερε, ο πάπας το είπε μόλις κατά την επίσκεψή του στη Βουλγαρία. Το σημαντικότερο ερώτημα είναι γιατί αυτή η συκοφαντία συνεχίστηκε να τρέφεται από τους ιταλούς δικαστές, που και μάλιστα μετά την απελευθέρωση του Αντόνοβ , ανέλαβαν άλλες δύο αποτυχημένες έρευνες για βουλγαρική συμμετοχή στην επίθεση;

Η δικαιοσύνη στη Ρώμη έμεινε «οφειλέτης της αλήθειας», επειδή μέχρι και σήμερα παραμένουν τουλάχιστον δύο ερωτήσεις χωρίς απαντήσεις. Ποιος και γιατί οργάνωσε την επίθεση εναντίων του πάπα; Ποιος και γιατί έκανε τον Αλί Αγκτζά να μιλήσει για «βουλγαρικό ίχνος» σ’ αυτήν;

Στο ορατό μέλλον μάλλον δεν θα μάθουμε όλη την αλήθεια για την «επίθεση του αιώνα». Σ αυτήν την ιστορία ανά τα χρόνια εμπλέκονταν, και ίσως και τώρα εμπλέκονται, πολλά συμφέροντα, υπήρχαν, και ίσως και τώρα υπάρχουν, λεπτές ισορροπίες, όχι μόνο μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών, αλλά και μεταξύ των ξεχωριστών χωρών. Μάλλον ποτέ δεν θα δούμε τους φακέλους από τα αρχεία των αμερικανικών και ιταλικών μυστικών υπηρεσιών, που συνδέονται με την επινόηση του «βουλγαρικού ίχνους». Αυτό το «ίχνος» έπαιξε ουσιαστικό ρόλο για την κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ στα τέλη του 1989, με την οποία ολοκληρώθηκε η τελευταία φάση από τον Β παγκόσμιο πόλεμο – ο Ψυχρός πόλεμος. Ενώ οι νικητές πάντα έχουν δίκαιο, ή, όπως είπαν οι αρχαίοι ρωμαίοι “Vaevictis” «Ουαί τοις ηττημένοις».

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα