Γι' αυτή την αινιγματική κατάσταση δεν έχει καμία θεραπεία και αποδεδειγμένη αιτία. Ο αυτισμός εκφράζεται σε αισθητηριακές δυσκολίες, καθυστερήσεις και ανεπάρκεια στη γλώσσα. Τα παιδιά με αυτισμό εξαιτίας της περιορισμένης κοινωνικής τους ανάπτυξης έχουν και περιορισμένη χρήση της προφορικής ομιλίας. Το συνηθισμένο για όλους περιβάλλον, για τα άτομα με αυτισμό είναι εχθρικό και συγχυσμένο. Σύμφωνα με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, κατά μέσο όρο σε παγκόσμιο επίπεδο ένα από τα 70 παιδιά είναι από το αυτιστικό φάσμα, ακριβή στοιχεία για τη Βουλγαρία δεν υπάρχουν.

Τα παιδιά με αυτισμό ονομάζονται «indigo», «κρυστάλλινα παιδιά» μερικές φορές και «Αϊνστάιν». Σε μεγάλο βαθμό παραμένουν αόρατα για το κοινό. Με πίκρα οι γονείς ομολογούν ότι συχνότερα η ανεκτικότητά μας απέναντι στους ανθρώπους με εμφανή αναπηρία είναι μεγαλύτερη από την προσπάθεια μας να κατανοήσουμε τις δυσκολίες ενός ατόμου με αυτισμό. Αυτός είναι ο λόγος να είναι τόσο σημαντικές οι ενημερωτικές εκστρατείες:

«Για μάς είναι πολύ σημαντικό με την ευκαιρία αυτή να πούμε στους ανθρώπους ότι υπάρχουν αυτά τα παιδιά, που χρειάζονται φροντίδα, θεραπεία, και δεν πρόκειται για άτακτα παιδιά που πηγαίνουν στους δρόμους, ξαπλώνουν στο έδαφος, στην περίφραξη της παιδικής χαράς, φωνάζουν, - τόνισε η Άννι Αντόνοβα, διευθύντρια του Κέντρου κοινωνικής αποκατάστασης και ένταξης των ατόμων με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος. - Προσπαθούμε επίσης να οργανώσουμε μια γιορτή για αυτά τα παιδιά και εφήβους. Στον Ζωολογικό Κήπο της Σόφιας θα έχει zumba /αποτελεί την τελευταία μόδα στη γυμναστική/ σε υπαίθριο χώρο, δημιουργικά εργαστήρια, όπου τα παιδιά θα δημιουργούν αντικείμενα με διάφορα υλικά, θα ζωγραφίζουν τα ζώα ... Το κυριότερο είναι εκεί να βρίσκονται και τα κανονικά παιδιά, να εργάζονται και διασκεδάσουν μαζί για να δείξουμε ότι αυτά με αυτισμό δεν είναι και πολύ διαφορετικά. Επίσης τους αρέσει να ζωγραφίζουν, να παίζουν, να διασκεδάζουν.»

Τελευταία συχνά γίνεται λόγος για την ενιαία εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Η Άννι Αντόνοβα σχολιάζει:

«Τώρα υπάρχουν πολλά παιδιά με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος στα γενικά σχολεία και νηπιαγωγεία. Υπάρχουν ήδη πολλές πληροφορίες σχετικά με το ζήτημα αυτό. Το 2003, στην ίδρυση του Συνδέσμου ατόμων με αυτισμό όλα αυτά τα παιδιά ήταν σε ειδικά σχολεία και ειδικά νηπιαγωγεία. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά. Σε πολλά σχολεία είναι ορατές οι διακρίσεις και η απόρριψη, ακόμα και σε εξειδικευμένα σχολεία και νηπιαγωγεία»

Η επιτυχής ένταξη των παιδιών με αυτισμό εξαρτάται από την κατανόηση της συνολικής ιεραρχίας του εκπαιδευτικού συστήματος, ακόμα πιο πολύ από την πλευρά των υπόλοιπων παιδιών και τους γονείς τους.

«Όλα τα παιδιά έχουν δικαιώματα και πρέπει να βρούμε μια ισορροπία - τονίζει η κα Αντόνοβα - Μερικές φορές οι γονείς των κανονικών παιδιών αντιδρούν πολύ επιθετικά, κυρίως λόγω της έλλειψης πληροφοριών, τι είναι αυτό το παιδί, ποιος δουλεύει μαζί του τι συμβαίνει στις ώρες διδασκαλίας, τι χάνουν τα παιδιά τους ή τι κερδίζουν. Νομίζω ότι μόνο κερδίζουν όταν στη τάξη έχει ένα παιδί με πρόβλημα. Αλλά πρέπει να υπάρχει και ισχυρή υποστήριξη στην τάξη από έναν εκπαιδευτή, εφόσον το παιδί δεν αισθανθεί επαρκώς ενσωματωμένο στην εκπαιδευτική διαδικασία στο σχολείο»

Οι ώρες εργασίας των ειδικών εκπαιδευτικών , ωστόσο, είναι πολύ περιορισμένες και συνήθως το παιδί αντιμετωπίζει τα μαθήματα όπως τους συνομηλίκους του. Υπάρχει και ένα άλλο πρόβλημα - χρειάζονται θεραπείες, τακτικές και δαπανηρές, και αν το παιδί δεν πηγαίνει στα κανονικά νηπιαγωγεία ή σχολεία, οι γονείς δεν έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται.

«Είναι γεγονός ότι σε πολλές οικογένειες, ο ένας γονέας έχει εγκαταλείψει το επάγγελμα του και ασχολείται μόνο με το παιδί. Αυτός είναι ο λόγος να αγωνιζόμαστε όλα αυτά τα χρόνια, για να είναι τουλάχιστον οι υπηρεσίες μας δωρεάν. Δυστυχώς για την πρωτεύουσά μας είναι ανεπαρκείς. Εργαζόμαστε και με τους γονείς, κάτι πολύ δύσκολο γιατί πρέπει να ξεπεράσουν την κατάρρευση των ονείρων, συνδεδεμένων με το μέλλον των παιδιών τους ... Το κυριότερο είναι να μη ντρέπονται για το παιδί τους , να είναι πολύ υπομονετικοί και να έχουν πολύ μικρούς στόχους για να μπορούν να αξιολογήσουν και τις παραμικρές τους επιτυχίες. Χρειάζεται πολλή δουλειά που θα οδηγήσει στη βελτίωση της επικοινωνίας με το παιδί», εξηγεί η κα Αντόνοβα.

Το Κέντρο κοινωνικής αποκατάστασης και ένταξης εργάζεται με μικρά παιδιά, παιδιά σε σχολική ηλικία , έφηβους - πρόκειται για μια μοναδική υπηρεσία για τη Βουλγαρία. Για τα προγράμματα και τους ειδικούς εκπαιδευτές, ακούγονται πολλά, αλλά τι συμβαίνει όταν μεγαλώσουν; Ένας από τους μεγαλύτερους φόβους των γονέων των αυτιστικών παιδιών είναι ότι θα παραμείνουν αδύναμα. Ειδικοί προετοιμάζουν τους εφήβους για την επαγγελματική αποκατάσταση:

«Τεράστιες είναι οι πιθανότητες γι’ αυτό! Το κατάλληλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που θα ακολουθήσει ο ειδικός εκπαιδευτικός για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να βοηθήσει στην ένταξη του ατόμου με αυτισμό σε ένα πραγματικό εργασιακό περιβάλλον να αποκατασταθεί επαγγελματικά , αλλά με μεγάλη υποστήριξη. Πριν μερικά χρόνια ξεκινήσαμε ένα πρόγραμμα για την απασχόληση τέτοιων ατόμων στον τομέα της πληροφορικής, σε πραγματικό εργασιακό περιβάλλον καθώς η προσομοίωση ενός γνώριμου περιβάλλοντος μπορεί να βοηθήσει το αυτιστικό άτομο να μάθει βασικούς κανόνες. Προς το παρόν, τρεις νέοι άνθρωποι απασχολούνται, έστω και με προσωρινή σύμβαση. Λείπει όμως διαδοχικότητα μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών, της έγκαιρης παρέμβασης και της υποστηριζόμενης απασχόλησης »- θεωρεί η Άννι Αντόνοβα

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα