Στο κλαμπ «Το φτερό», στα βουλγάρικα «Περότο», που βρίσκεται στο Εθνικό Μέγαρο Πολιτισμού, παρουσιάστηκε ο δεύτερος τόμος ενός εντυπωσιακού βιβλίου – «Το μυστήριο των βουλγάρικων τοιχογραφιών». Ο τίτλος του δεύτερου τόμου είναι «Η ιερή ιστορία και η ιστορία». Και οι δυο τόμοι εκδίδονται από τον εκδοτικό οίκο «Ίνλε» και ο πρώτος τόμος λεγόταν «Να αγγίξεις το Θεό».

Συγγραφείς του έργου είναι η διδάκτορ Βεσελίνα Βάτσκοβα και η εκδότρια Μαριάνα Σαμπάρκοβα-Πετρόβα. Η κυρία Βάτσκοβα εξειδικεύεται στην μελέτη της αρχαίας και της μεσαιωνικής ιστορίας και του αντίστοιχου πολιτισμού, διδάσκει επίσης στην Ακαδημία Καλών Τεχνών και στο Γυμνάσιο για Αρχαίες Γλώσσες και Πολιτισμούς. Η κυρία Σαμπάρκοβα, από την άλλη, είναι συγγραφέας του βιβλίου «Πάνω από 100 αξιοθέατα μοναστήρια στην Βουλγαρία» και μεταφράζει ιστορικές μονογραφίες από τα γαλλικά στα βουλγάρικα και από τα βουλγάρικα στα γαλλικά. Η ιδέα για το βιβλίο γεννιέται μετά από πολυετείς μελέτες που η κάθε μια διεξάγει ξεχωριστά στη χώρα μας και το εξωτερικό.

«Ο δεύτερος τόμος σκοπό έχει να παρουσιάσει τις «διαλέκτους» της εκκλησαστικής εικονογραφίας όπως επιβάλλονται μέσα στο χρόνο, λέει η κυρία Βάτσκοβα. Οι εικόνες αποτελούν την Βίβλο των αγράμματων, όπως έχει πει ο πάπας Γρηγόριος ο Μέγας και στην αρχή, ως τον 12^ο αιώνα, ζωγραφίζονται τα πάντα, η Παλαιά και η Νέα Διαθήκη. Έπειτα επέρχεται το σχίσμα μεταξύ της Δυτικής και της Ανατολικής εκκλησίας. Η Ανατολή μετά την εικονοκλασία – δηλ. το κίνημα που τον 8^ο-9^ο αιώνα μ.Χ. αντιμετωπίζει τις εικόνες και τα κειμήλια σαν ειδωλολατρεία και τάσσεται κατά της εμποροποίησής τους – αρνείται να αναπαράγει σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη».

Ειδική προσοχή δίνουν οι συγγραφείς σε δυο θέματα. Το πρώτο είναι η ερμηνεία της ιστορίας των χριστιανικών κοινοτήτων στην εκκλησιαστική εικονογραφία όπως π.χ. η απεικόνιση των Οικουμενικών Συνόδων. 

«Οι Οικουμενικοί Σύνοδοι δημιουργούν την θεολογία του Χριστιανισμού και είναι το μεγαλύτερο δυνατό γεγονός έως και το 843 όταν οι εικονοκλάστες αφορίζονται, επεξηγεί η κυρία Βάτσκοβα. Ως το 843 το σύμβολο της πίστης είναι ένα και είναι απλοϊκό, δεν έχει σκοπό να απαντήσει σε όλα τα ερωτήματα των πιστών. Το δεύτερο θέμα είναι οι διαθέσεις προς τους κτήτορες και τους άρχοντες. Στην Ανατολή εν αντιθέσει με τη Δύση η κοσμική ιστορία δεν περιπλέκεται με την θρησκευτική. Κρατάμε τις αποστάσεις και σε μια απεικόνηση της γέννησης του Χριστού ας πούμε ποτέ δεν θα δούμε έναν κτήτορα. Για τους ευεργέτες υπάρχουν ξεχωριστοί χώροι απεικόνισης και δεν έχουμε το φαινόμενο της θεοποίησης της εξουσίας η οποία μένει πάντα στο περιθώριο. Ξεχωριστά μελετάμε το κίνημα των Βογόμιλων και τις επιρροές του στην εκκλησιαστική εικονογραφία».

Ο πρώτος τόμος του «Μυστηρίου των βουλγάρικων τοιχογραφιών» εκδόθηκε πριν δυο χρόνια και ήταν αφιερωμένος στην Καινή Διαθήκη. Η προσοχή των συγγραφέων ήταν στραμμένη στα θέματα γύρω από τον Χριστό και στο πως απεικονίζονται στην βουλγάρικη εικονογραφία. Ο δεύτερος τόμος ασχολείται με τα θέματα της Παλαιάς Διαθήκης και με την σχέση της ιερής ιστορίας με την βουλγάρικη ιστορία όπως αυτό παρουσιάζεται στις εικόνες και τις τοιχογραφίες.

«Θέλω να πω τι κάνει αυτό το βιβλίο μοναδικό, συμπληρώνει η Μαριάνα Σαμπάρκοβα-Πετρόβα. Πρώτον είμαστε δυο συγγραφείς και για μένα ήταν εξαιρετική τιμή να συνεργαστώ με την κυρία Βάτσκοβα που είναι ερευνήτρια του Μεσαίωνα με κύρος. Εγώ από την πλευρά μου έχω συλλέξει ένα τεράστιο αρχείο, κατά τη διάρκεια 20 χρόνων, γυρίζοντας τα βουλγάρικα μοναστήρια και τις εκκλησίες. Έχω πολλές φωτογραφίες και κατεγραμμένες πληροφορίες, πλούσιο υλικό που χρησίμευσε σαν βάση για την συγγραφή. Είναι ενδιαφέρουσα και η προσέγγισή μας γιατί συγκρίνουμε τις βουλγάρικες τοιχογραφίες με φρέσκα από άλλες χώρες. Μεταξύ των συμπερασμάτων μας είναι πως οι βουλγάρικη εικονογραφία είναι πλούσια σε περιεχόμενο και πολύ ενδιαφέρουσα γιατί σχεδόν πάντα συναντάμε κάποια αρχαϊκή επιρροή παντρεμένη με την παραδοσιακή βουλγάρικη αντίληψη των ζωγράφων μας».

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφία: προσωπικό αρχείο