Μακάριοι οἱἄμωμοι ἐν ὁδῷ οἱ πορευόμενοι ἐν νόμῳ Κυρίου.

Μακάριοι οἱἐξερευνῶντες τὰ μαρτύρια αὐτοῦ· ἐν ὅλῃ καρδίᾳἐκζητήσουσιν αὐτόν.

οὐ γὰρ οἱἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν ἐν ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦἐπορεύθησαν.

Ψαλμός 118 1:3

Στους καιρούς της πολύπλοκης μετάβασης προς τη δημοκρατία, που συνεχίζεται εδώ και 26 χρόνια, όλο και συχνότερα μπαίνουμε στον ναό - σε αναζήτηση ελπίδας, για να προσευχηθούμε για υγεία ή απλώς επειδή έτσι κάνουν όλοι, αλλά πολύ πιο σπάνια, για να αναζητήσουμε συνάντηση με τον Θεό. Κατά πόσο πιστοί είναι οι Βούλγαροι και κατά πόσο η θρησκεία είναι ζήτημα μόδας; Μ’ αυτήν την ερώτηση απευθυνθήκαμε στον πατήρ Στογιάν Τσιλίκοφ από τον Ναό του Αγίου Γεωργίου του Μεγαλομάρτυρος και Τροπαιοφόρου στη Σόφια:

«Μετά τα χρόνια του κομμουνισμού η Εκκλησία στη Βουλγαρία άρχισε να δουλεύει με όλες τις ηλικιακές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων και των νέων, λέει ο πατήρ Τσιλίκοφ. Το ζήτημα είναι, ότι δεν μπορούμε εύκολα να συμπληρώσουμε τα όσα χάσαμε ανά τα χρόνια. Γι’ αυτό ο περισσότερος κόσμος έρχεται σ’ εμάς μόνο στις γιορτές. Κατά τη γνώμη μου, ο καθένας φέρει την πίστη στην ψυχή του. Είναι, όμως, ένα δώρο, που ο άνθρωπος έχει λάβει, αλλά δεν έχει ανακαλύψει. Πρέπει να αλλάξουν οι γενιές, για να αρχίσει η Εκκλησία να λειτουργεί κανονικά και να ξεπεράσει τις δυσκολίες.»

Για τη σημερινή στάση του Βουλγάρου απέναντι στην πίστη δεν μπορούμε να επιρρίψουμε την ευθύνη μόνο στα χρόνια του σοσιαλισμού. Δεν είναι η πίστη κάτι, που ο άνθρωπος φέρει στον εαυτό του, ανεξάρτητα από την συγκυρία; Ωστόσο, τους πέντε αιώνες της οθωμανικής κυριαρχίας ακριβώς η ορθοδοξία μας στήριζε να επιβιώσουμε σαν λαό:

«Οι πέντε αιώνες της οθωμανικής κυριαρχίας επίσης έχουν την επιρροή τους. Αυτήν την περίοδο έχουμε μάρτυρες της πίστης, αλλά και ανθρώπους, που την αλλάζουν, χάνουμε παραδόσεις και εθνική αυτοπεποίθηση. Ο κομμουνισμός με ακόμα μεγαλύτερη δύναμη κόβει τη σχέση του ανθρώπου με την εκκλησία, επειδή εκείνα τα χρόνια οι έννοιες «πίστη», «Θεός», «εκκλησία» ήταν απαγορευμένες, λέει ο πατήρ Τσιλίκοφ. Στην αρχή του σοσιαλισμού πολλοί ιερείς στάλθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στην Εκκλησία έγιναν διωγμοί. Ο κόσμος φοβούταν να πάει στην εκκλησία τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και έτσι ολόκληρες γενιές μεγάλωσαν χωρίς τον Θεό. Θα ήθελα οι νέοι να γνωρίσουν σε βάθος ποιος είναι ο Χριστός, να γνωρίσουν τη ζωή του. Μετά θα εμφανιστούν οι χριστιανικές αρετές, θα μειωθεί η εγκληματικότητα. Κάθε άνθρωπος, και επομένως, όλο το έθνος, θα αναπτυχθεί σε πολύ πιο θετική κατεύθυνση.»

Η πίστη του Βουλγάρου είναι ιδιαίτερη. Είναι κάτι ανάμεσα στη χριστιανική πίστη, κάποια ερμηνεία της και τη δεισιδαιμονία. Από τις συναντήσεις του με τους ανθρώπους ο πατήρ Τσιλίκοφ πείστηκε, ότι οι περισσότεροι φέρουν μέσα τους τον Θεό, ότι πολύ λίγοι είναι πραγματικά άθεοι.

«Αλλά δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε την πίστη μας, εάν δε βρεθούμε αντιμέτωποι με τον Ύψιστο. Ο σύγχρονος βούλγαρος λες και είναι συνεσταλμένος στην πίστη. Δε θέλει να χαλαρώσει και να εμπιστευτεί, να ανοιχτεί προς τον Θεό, να αρχίσει να προσεύχεται. Γι’ αυτό εξελίσσεται κάτι, που είναι πιο κοντά στη δεισιδαιμονία. Οι άνθρωποι πιστεύουν σε κάτι, αλλά όχι στην Προσωπικότητα του Θεού», συμμερίζεται ο ιερέας. Είναι πεπεισμένος, ότι η επικοινωνία με τον Θεό και η κατανόηση της έννοιας των λόγων του Χριστού κάνει τον άνθρωπο ιερό, αναπτύσσει τις χριστιανικές αρετές μέσα του. «Επειδή συνήθως ο σύγχρονος άνθρωπος είναι εγωιστής, λέει ο Στογιάν Τσιλίκοφ. Ενώ στη χριστιανική πίστη υπάρχουν άλλα σημεία στήριξης – η αγάπη για τον συνάνθρωπο, να θυσιάσεις τον εαυτό σου για τους άλλους». Αυτές οι αρετές δεν υπάρχουν στη σύγχρονη βουλγαρική κοινωνία, είναι πεπεισμένος ο ιερέας. «Τα πράγματα είναι συνδεδεμένα – ισχυρίζεται ο ίδιος. Όταν πιστεύει κανείς, αρχίζει να προσεύχεται και η προσευχή γεννά την αγάπη προς τον Θεό και προς τον πλησίον μας. Είναι πολύ λίγοι εκείνοι, όχι μόνο στη Βουλγαρία, αλλά και σ’ όλο τον σύγχρονο κόσμο, που ανακαλύπτουν την πίστη τους στο βάθος και ζουν βάσει της πίστης τους. Υπάρχουν άνθρωποι, που έρχονται στον ναό σπάνια, στις μεγάλες γιορτές. Μάλλον μπαίνουν, για να ανάψουν κερί. Σ’ αυτούς δεν υπάρχει αυτή η βαθιά επικοινωνία, για την οποία γίνεται λόγος. Όταν τους ρωτήσω εάν πιστεύουν, απαντούν ναι. Και όταν τους ρωτήσω εάν προσεύχονται, απαντούν λίγο παράξενα – λένε: «Όχι και τόσο». Αυτό σημαίνει, ότι οι προσευχές του πιστού αντιμετωπίζονται από τους ίδιους ως εκδήλωση φονταμενταλισμού, ως ακρότητα. Δηλαδή, τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει κοσμοαντίληψη, για την οποία δε θα έλεγα, ότι είναι χριστιανική. Γι’ αυτό και οι χριστιανικές αξίες έχουν εκτοπιστεί.»

Τι πρέπει να κάνουμε, για να αλλάξει αυτή η κατάσταση;

«Στην πρώτη θέση πρέπει να αλλάξουμε εμείς, οι ίδιοι, οι πατέρες, να ζούμε μια ζωή εν Χριστώ, είναι πεπεισμένος ο πατήρ Στογιάν Τσιλίκοφ.- Στην δεύτερη θέση πρέπει να αρχίσουμε να εκπαιδεύουμε τον κόσμο, να δουλεύουμε πολύ μ’ αυτόν. Γι’ αυτό επιμένουμε να καθιερωθούν στα σχολεία μαθήματα θρησκευτικών. Πρέπει να έχουμε σχολεία θρησκευτικών στα πλαίσια των ναών, όπως είναι σε κάθε κανονικό κράτος. Στη Βουλγαρία τέτοιοι ναοί είναι πολύ λίγοι.»

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα