Кοντά στα σύνορα μας με τη Σερβία και την πόλη Τραν βρίσκεται η γνωστή, αλλά στην πραγματικότητα αρκετά άγνωστή για τους βουλγάρους πόλη Μπρέζνικ. Ανεξάρτητα από τα διασωθέντα εδώ αρχαιολογικά απομεινάρια από την περίοδο των Θρακών και των αρχαίων Ρωμαίων, η πόλη δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής ανάμεσα στους τουρίστες.

Η Ανιέλα Ασένοβα είναι ερευνήτρια της περιοχής και ιστορικός. Γυρίζει πολλά χρόνια με τα παιδιά από το ντόπιο σχολείο τον κάμπο του Μπρέζνικ σε αναζήτηση μαρτυριών για τη χιλιετή ιστορίας της πόλης. Σε οργανωμένο από την ίδια σχολικό μουσείο ανάμεσα στα εκθέματα είναι και θρακική αναθηματική πλάκα. «Οι ιστορικοί που έρχονται στο Μπρέζνικ λένε ότι δεν υπάρχει τίποτα ενδιαφέρον στην περιοχή μας, αλλά δεν είναι έτσι» είναι κατηγορηματική η Ασένοβα.

«Με τους μαθητές μου έχουμε ανακαλύψει παλιές εκκλησίες, βωμούς, αναμνηστικούς σταυρούς που περιγράψαμε λεπτομερώς. Οι αναμνηστικοί σταυροί τοποθετούνται σε περιοχές όπου υπήρχαν παλιές εκκλησίες και μοναστήρια. Εξαφανίστηκε ο ναός, καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Κυριαρχίας και οι άνθρωποι, για να σημαδέψουν τη θέση του, τοποθετούσαν πέτρινο σταυρό. Οι σταυροί αυτοί προκαλούν ενδιαφέρον. Αποτελούν έναν κύκλο, στη μέση του οποίου έχει σταυρό. Στην πόλη ήρθαν Ιταλοί, οι οποίοι εντυπωσιάστηκαν από τους σταυρούς, νομίζοντας ότι ήταν των Ναϊτών Ιπποτών. Και εγώ έμεινα έκπληκτη, γιατί είναι χαρακτηριστικοί για την περιοχή μας - τη Δυτική Βουλγαρία, αλλά δεν έχουν ερευνηθεί καλά. Καθήκον μας ήταν να σημειώσουμε στα χωριά και στις τοποθεσίες της περιοχής τι σταυροί υπάρχουν. Και εάν επιθυμήσουν οι αρχαιολόγοι και έχουν οικονομικούς πόρους, μπορεί να έρθουν και να τους εξερευνήσουν. Δυστυχώς, μερικά βήματα μπροστά μας είναι οι αρχαιοκάπηλοι», λέει η Ανιέλα Ασένοβα και συμπληρώνει ότι το καμάρι της πόλης δεν είναι μόνο τα ιστορικά αξιοθέατα.

«Στην περιοχή μας υπάρχουν πολλές θεραπευτικές πηγές. Χάρη στη μνήμη των ηλικιωμένων και τους θρύλους τις καταγράψαμε. Οι περισσότερες θεραπεύουν οφθαλμολογικά νοσήματα», - εξηγεί η κα Ασένοβα, προσθέτοντας ότι οι πήγες δέχονται πολλούς επισκέπτες και σήμερα και εκεί μπορείτε να δείτε τα σημάδια που άφησαν οι άνθρωποι που γιατρεύτηκαν.

Γνωστή από την αρχαιότητα είναι η πηγή με μεταλλικό νερό, εξαιρετικά πλούσιο σε σίδηρο στον κοντινό λόφο Μπάρντοτο. Το 1907 οι κάτοικοι του Μπρέζνικ παρουσιάζουν το «σιδερένιο» νερό τους στην έκθεση του Λονδίνου και επιστρέφουν με χρυσό μετάλλιο. Από το ίδιο νερό, αλλά με μικρότερη περιεκτικότητα σε σίδηρο, μπορείτε να πιείτε από τη βρύση μπροστά στην Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στους πρόποδες του λόφου. Μέχρι πριν από χρόνια λίγοι τουρίστες, που περνούσαν από το Μπρέζνικ, είχαν ακούσει για τον ναό αυτό, αν και να είναι πολιτιστικό μνημείο εθνικής σημασίας. Σήμερα γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής, χάρη στην Ανιέλα Ασένοβα και τους μαθητές της, που υποδέχονται τους τουρίστες στην κεντρική πλατεία της πόλης, προσκαλώντας τους να επισκεφθούν τον ναό και να ακούσουν την συναρπαστική ιστορία του.

«Εδώ πρώτα υπήρχε θρακικό ιερό. Τον 15^ο αιώνα χτίστηκε ναός, αλλά ο Τούρκος Καρά Φεΐζ τον κατέστρεψε. Στη συνέχεια, οι ντόπιοι ιερείς τον χτίζουν εκ νέου. Είναι πράγμα που προκαλεί υπερηφάνεια. Στην αυλή της εκκλησίας υπάρχουν και επιτύμβια τουρκικά μνημεία. Όταν σταμάτησε να λειτουργεί το τζαμί της πόλης, τα μετέφεραν εδώ να φυλάσσονται στην εκκλησία» - λέει η Ανιέλα Ασένοβα. – «Πρόκειται για χειροποίητα δείγματα της οθωμανικής τέχνης. Όλοι οι ξένοι που επισκέπτονται τον ναό, λένε, πώς εδώ υπάρχει ανεξιθρησκία και ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ του Ισλάμ και του Χριστιανισμού.»

Η Ανιέλα Ασένοβα λέει ότι όταν στον σεισμό του 1838 πέφτουν οι θόλοι της Εκκλησίας της Αγίας Κυριακής στη Σόφια οι κάτοικοι του Μπρέζνικ βοηθούν στην αποκατάστασή τους – οι φτωχοί με εργασία και οι πλούσιοι με χρήματα. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης λαμβάνουν σε προσιτή τιμή λειτουργικά βιβλία του 1765. «Στα βιβλία αυτά υπάρχει πολλή ιστορία και μπορείτε να μάθετε από αυτά για γεγονότα και ανθρώπους στο Μπρέζνικ. Μερικά από τα πράγματα που γνωρίζω για την πόλη, τα αντλώ από εκεί.», λέει η Ανιέλα Ασένοβα, δίνοντας πληροφορίες για την προέλευση του ονόματος της πόλης:

«Στο ανατολικό τμήμα του λόφου Μπάρντοτο υπήρχαν σημύδες. Εκεί βρίσκεται ένα αρχαίο θρακικό ιερό, το οποίο αναφέρεται μόνο στα έργα της καθηγήτριας Ντιμιτρίνα Μίτοβα-Ντζόνοβα και δεν έχει ερευνηθεί από άλλους αρχαιολόγους. Πρόκειται για πέτρινους κύκλους, λαξευμένους στον βράχο. Ήταν ναός που ήταν στραμμένος στην ανατολή του ηλίου και τις σημύδες. Και η πόλη μας φέρει το όνομα των σημύδων». /σημύδα – «бреза» /μπρεζά/ στα βουλγαρικά/

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: Μιγκλένα Ιβανόβα