Στις 6 Σεπτεμβρίου συμπληρώνονται 131 χρόνια από την Ένωση του Πριγκιπάτου της Βουλγαρίας με την Ανατολική Ρωμυλία, αυτόνομη περιοχή στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η προϊστορία της Ένωσης αρχίζει το 1878 – το έτος όταν τα βουλγαρικά εδάφη απελευθερώνονται μετά τον βαρύ Ρώσοτουρκικό Πόλεμο. Σύμφωνα με την υπογεγραμμένη στις 3 Μαρτίου ειρηνική συμφωνία, η ελεύθερη Βουλγαρία περιλαμβάνει τα εδάφη της εκτενούς βουλγαρικής Εξαρχίας, η εκκλησιαστική αυτονομία της οποίας έχει αναγνωριστεί επίσημα από την Υψηλή Πύλη, και η οποία κατοικείται κυρίως από Βουλγάρους.

Αλλά η συμφωνία αυτή είναι μόνο τυπική, η Ρωσική Αυτοκρατορία έχει ήδη συμφωνήσει η μοίρα της Βουλγαρίας να αποφασιστεί με τη συμμετοχή των υπόλοιπων Μεγάλων Δυνάμεων στην Ευρώπη. Αυτό γίνεται τον Ιούλιο του 1878 στο Συνέδριο του Βερολίνου, στο οποίο δε συμμετέχει ούτε ένας Βούλγαρος. Tα βουλγαρικά εδάφη χωρίζονται. Η Βόρεια Βουλγαρία και ο Νομός της Σόφιας μπαίνουν στα σύνορα του Πριγκιπάτου της Βουλγαρίας. Η Ανατολική Ρωμυλία με κέντρο το Πλόβντιβ γίνεται αυτόνομη περιοχή στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Μακεδονία, η Θράκη της Αδριανούπολης και η Ροδόπη επιστρέφονται στον σουλτάνο. Οι Βούλγαροι, που δε συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων αυτών, αρχίζουν αγώνα που στην Ανατολική Ρωμυλίας διεξάγεται με ειρηνικά μέσα. Σε μαζικά συλλαλητήρια και διαδηλώσεις απευθύνεται σειρά εκκλήσεων προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Πετυχαίνονται ορισμένα αποτελέσματα - αποφασίζεται ο κυβερνήτης της Ανατολικής Ρωμυλίας που διορίζεται από τον σουλτάνο να είναι Βούλγαρος, στην περιοχή δεν επιτρέπονται οθωμανικά στρατεύματα, έχει Εθνοφρουρά, Αστυνομία και Χωροφυλακή, με διοικητές Βούλγαρους αξιωματικούς. Αυτές είναι βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή έκβαση του αγώνα επτά χρόνια αργότερα.

Η κοινωνική δραστηριοποίηση για την Ένωση του Πριγκιπάτου της Βουλγαρίας με την Ανατολική Ρωμυλία δε σταματά. Αλλά η επίλυση της υπόθεσης αναβάλλεται λόγω αντιπαραθέσεων μεταξύ τωνδιάφορων πολιτικών σχηματισμών των Βουλγάρων στην περιοχή. Η αλλαγή έρχεται το 1885 όταν αρχηγός του Κινήματος για την ένωση της Βουλγαρίας γίνεται ο Ζαχάρι Στογιάνοφ – η πιο σημαντική φιγούρα από τουςεπιζώντες διοργανωτές της Εξέγερσης του Απρίλη του 1876. O Ζαχάρι Στογιάνοφ γίνεται επικεφαλής της ιδρυμένης την άνοιξη του 1885 Βουλγαρικής Μυστικής Κεντρικής Επαναστατικής Επιτροπής. Η εφημερίδα«Αγώνας» που εκδίδει έχει εξαιρετική επιρροή στην περιοχή. Αυξάνονται και οι διαδηλώσεις και τα συλλαλητήρια.

Τον Αύγουστο του 1885 ο Ζαχάρι Στογιάνοφ και η Μυστική Επιτροπή εγκρίνουν σχέδιο για την Ένωση της Βουλγαρίας. Για συμμετοχή καλούνται και αξιωματικοί από την τοπική Εθνοφρουρά. Ενημερώνεται και ο κρατικός ηγέτης της ελεύθερης Βουλγαρίας, ο πρίγκιπας Αλέξανδρος Α΄, από τον οποίο εξαρτάται η πολιτική απόφαση για την Ένωση και αυτός δίνει τη συγκατάθεσή του.

Η επανάσταση προγραμματίζεται για τις 15 Σεπτεμβρίου, αλλά από τις 2 Σεπτεμβρίου σε σειρά οικισμών ξεσπούν αυθόρμητες εξεγέρσεις από τις επαναστατικές ομάδες που κατευθύνονται προς το Πλόβντιβ. Η επίσημη κυβέρνηση της περιοχής αποφασίζει να καταστείλει την επανάσταση. Έρχεται η στιγμή για την παρέμβαση των αξιωματικών-πατριωτών. Στις παραμονές της 6 Σεπτεμβρίου στρατιωτικά τμήματα υπό τη διοίκηση του ταγματάρχη Δαναήλ Νικολάεφ κατακτούν τα κυβερνητικά κτίρια στο Πλόβντιβ. Σχηματίζεται προσωρινή κυβέρνηση της περιοχής, που στέλνει έκκληση προς το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας να δεχτεί την Ένωση και αυτό σύντομα γίνεται γεγονός. Στις 8 Σεπτεμβρίου ο Αλέξανδρος Α΄ εκδίδει μανιφέστο, στο οποίο κηρύττεται πρίγκιπας της Βόρειας και Νότιας Βουλγαρίας.

Αρχίζει όμως η πιο δύσκολη περίοδος, επειδή η ενωμένη Βουλγαρία ακόμα δεν έχει διεθνή αναγνώριση. Υπάρχει και ο κίνδυνος από οθωμανική στρατιωτική επέμβαση. Η Ρωσία δηλώνει τήρηση των αποφάσεων του Συνέδριου του Βερολίνου, αλλά στην ουσία η κυβέρνησή της δεν έχει εμπιστοσύνη στον πρίγκιπα Αλέξανδρο, που είναι φιλοδυτικά διατεθειμένος. Σε αργότερη φάση η Πετρούπολη βοηθά τη Βουλγαρία για την αναγνώριση της Ένωσης. Αλλά στην αρχή ανησυχίες προκαλεί η απόσυρση των έμπειρων Ρώσων αξιωματικών που υπηρετούν στη Βουλγαρία. Ο στρατός μένει στα χέρια νεαρών λοχαγών και υπολοχαγών. Πιο δυσαρεστημένη είναι η Αυστροουγγαρία που από καιρό θεωρεί τη Μακεδονία μελλοντική περιοχή επιρροής της και για τον λόγο δε θέλει ισχυρή Βουλγαρία.

Το αποκορύφωμα του δράματος έρχεται στις 14 Νοεμβρίου, όταν ο Σέρβος βασιλιάς Μίλαν, σοβαρά εξαρτημένος από την Αυστροουγγαρία αρχίζει πόλεμο κατά της Βουλγαρίας με την αφορμή «να διατηρήσει την ισορροπία» στην περιοχή. Αλλά εδώ έρχεται και η λύση, επειδή η επίθεση προκαλεί απίθανη πατριωτική έξαρση στη Βουλγαρία και ο άπειρος, αλλά ηρωικός βουλγαρικός στρατός, υπό τη διοίκηση λοχαγών, βγαίνει νικητής στον πόλεμο. «Ο πόλεμος των λοχαγών κατά των στρατηγών», όπως τον αποκαλούν οι εφημερίδες στον κόσμο, καθιστά τη Βουλγαρία πολύ δημοφιλή. Οι Μεγάλες Δυνάμεις επί τέλους συμφωνούν ότι η ενωμένη Βουλγαρία πρέπει να αναγνωριστεί. Αυτό γίνεται ύστερα από περίπλοκες διπλωματικές ενέργειες. Το φινάλε έρχεται στη Διεθνή Διάσκεψη στην Κωνσταντινούπολη, όπου στις 24 Μαρτίου του 1886 υπογράφεται συνθήκη, σύμφωνα με την οποία, ο σουλτάνος διορίζει τον τυπικό του υποτελή, τον πρίγκιπα Αλέξανδρο Α΄, για κυβερνήτη της Ανατολικής Ρωμυλίας, χωρίς να αναφέρεται ο όρος «ενωμένη Βουλγαρία».

Η Ένωση είναι πρώτα απ’ όλα αποτέλεσμα ενός υψηλού πνεύματος. Η πλειοψηφία του βουλγαρικού έθνους ζει με το όνειρο για ανεξάρτητη Βουλγαρία, με δημοκρατία και ανθρώπινα δικαιώματα για τους πολίτες της. Η ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας, του πολιτισμού και της κρατικής διοίκησης στις δύο περιοχές της Βουλγαρίας έχει τη λογική συνέχειά της στην ένωσή τους. Γι’ αυτό η Ένωση παραμένει η πιο φωτεινή ημερομηνία στη νέα βουλγαρική ιστορία με την εξαιρετική εθνική ενότητα και θέληση για νίκη που υπάρχει. Μία σειρά γεγονότων, στα οποία όλοι – από τα μέλη της Μυστικής Επιτροπής έως τον πρίγκιπα, τους διπλωμάτες και τους πολιτικούς, οδηγούνται από τα συμφέροντα του έθνους, δρουν αποφασιστικά και ταυτόχρονα λογικά και σοφά. Έτσι, με πολύ ενθουσιασμό κατορθώνουν να πετύχουν μία από τις σημαντικότερες επιτεύξεις στην ιστορία του βουλγαρικού κράτους.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα

Φωτογραφίες: αρχείο