Συμπληρώνονται 144 χρόνια από τον απαγχονισμό του Αποστόλου της Ελευθερίας Βασίλ Λέβσκι. Όταν γίνεται λόγος γι’ αυτόν, στη συνείδησή μας ξεχωρίζει ως ένα από τα λίγα φωτεινά σύμβολα, που μας ενώνουν. Κάθε χρόνο, υποκλινόμαστε στη μνήμη του και αναρωτιόμαστε εάν είμαστε αντάξιοι διάδοχοί του; Απάντηση μας δίνει ο δημοσιογράφος Στέφαν Πρόντεφ στο δοκίμιό του «Μας κοιτάζει ήρεμα, αλλά αυστηρά». Ας το θυμηθούμε:

«Ο μεγαλύτερος προστάτης της εθνικής μας συνείδησης, η φωτιά του οποίου μας καίει και αναγεννά. Γι’ αυτό κανένας δεν πρέπει να περιμένει έλεος για τις πράξεις του, όταν σταθεί μπροστά του. Ούτε οι όρκοι, ούτε το λιβάνι θα τον σώσουν, εάν βάζει τον εαυτό του υψηλότερα από την Πατρίδα. Αρκετοί συγγραφείς και ζωγράφοι προσπάθησαν να ζωγραφίσουν το πορτραίτο του, να περιλάβουν το επικό μέγεθός του, αλλά κάτι δεν επαρκούσε. Και αυτό είναι φυσιολογικό, επειδή ο Λέβσκι δεν είναι ήρωας, είναι ο Ήρωας – η ουσία του βουλγαρικού πνεύματος. Πολλοί πέτυχαν μεγαλείο, αλλά κανείς δεν έφτασε το δικό του μεγαλείο. Διδάσκει στο έθνος μας όχι μόνο αξιοπρέπεια, αλλά και ακρίβεια προς τον εαυτό μας. Στις μέρες μας αυτό είναι ιδιαίτερα απαραίτητο. Τα πάθη, που θέλουν να κυριεύσουν τη ζωή μας, πρέπει να ακούσουν το μάθημά του και να υποταχτούν. Αλλιώς θα κουραστούμε από τους μικρούς αγώνες μας. Σε τελική ανάλυση η Βουλγαρία είναι μία και η φροντίδα όλων μας γι αυτήν μπορεί να είναι μόνο μία – η ασφάλεια, η ηρεμία της, η συμφιλίωση. Όταν σκεφτόταν τη χώρα του, ο επαναστάτης δε γινόταν μικροπρεπής πολιτικάντης, αλλά κάθε βήμα και πράξη του αποσκοπούσε στην ένωσή της. Ζητούσε όχι εκδίκηση, αλλά αγάπη και κατανόηση. Οι τσορμπατζήδες δεν τον δέχονταν, αλλά αυτός τους χρησιμοποιούσε. Γι’ αυτό η θέση του ποτέ δεν εξελίχθηκε σε αντιπολίτευση και γενναιόδωρα γεφύρωνε τις ψυχές, για να πετύχει τον στόχο του. Και ο στόχος του πάντα ήταν ο ίδιος – η ελευθερία του σκλάβου, η διαφώτιση και η ισοτιμία. Η καθαρότητα των ηθών – ένας στόχος, που είναι μοντέρνος και σήμερα. Σήμερα οι πολιτικές φιλοδοξίες μας χωρίζουν, μας κάνουν να πολεμάμε, γδέρνουν το πετσί της κοινωνίας. Πολλοί θεωρούν, ότι η αλήθεια είναι δική τους και ότι είναι η μόνη δυνατή. Εκείνοι, που θέλουν να βοηθήσουν, πρέπει να καταλάβουν, ότι ο Ήρωας είπε τα πάντα, που σήμερα θέλουμε να ακούσουμε. Και για την δημοκρατία, και για την ελευθερία, και για την ισοτιμία, και για εκείνες τις σκοτεινές πλευρές της ζωής μας, που μας χωρίζουν. Ας μη κάνουμε, ότι είμαστε πιο πολύπλοκοι απ’ αυτόν. Ας πιστέψουμε τις ιδέες και το ένστικτο, που κινεί το πνεύμα μας. Όχι άλλος, αλλά ο Λέβσκι μας έμαθε να μην είμαστε μόνο συνωμότες, αλλά και απόστολοι, κοινωνία, όχι μόνο μάζα. Να είμαστε μια δύσκολη, αλλά αληθινή Βουλγαρία, που δεν θα φάει τις σάρκες της για κάποια ξένα συμφέροντα, αλλά θα ζει πάνω απ’ αυτά. Ας μη αυταπατόμαστε, ο Ήρωας λέει, ότι πρέπει να είμαστε ενωμένοι. Ας μη γινόμαστε θύμα των φιλοδοξιών μας, ας απορρίψουμε την πολιτική υποχονδρία, που προσπαθεί να μας κυριεύσει. Εάν ήταν εν ζωή, θα μας έδειχνε τον δρόμο προς τη θεραπεία μας, αλλά δεν είναι και το μόνο, που μπορούμε να κάνουμε, είναι να μάθουμε απ’ αυτόν, επειδή όχι άλλος, αλλά ο Λέβσκι μας ενέπνευσε την ιδέα, ότι ο χρόνος είναι μέσα μας και εμείς είμαστε μέσα στον χρόνο. Δεν ξέρω άλλος πολιτικός μας να έφτασε σε τόσο βαθιά σκέψη, με την οποία ενώνονται ο άνθρωπος, η πατρίδα και ο κόσμος. Σήμερα εκατοντάδες χιλιάδες βούλγαροι θα γονατίσουν στο μνημείο του Αποστόλου, για να ζητήσουν τη συγχώρεση και τη βοήθειά του. Ο Λέβσκι είναι η συνεχής μας γόμωση με ιδέες και ηθική, με ενέργεια και θέληση. Γι’ αυτό η μεγαλύτερη ευτυχία μας είναι, ότι ο Λέβσκι είναι μέσα μας.»

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα