Το στενό της Κρέσνα είναι μία από τις πλουσιότερες σε άγρια φυτά και ζώα περιοχές της Βουλγαρίας, μέρος της προστατευόμενης ζώνης Natura 2000 και σημαντική ορνιθολογική ζώνη, σύμφωνα με την Birdlife International. Αδιαμφισβήτητη επιτυχία των Βουλγάρων οικολόγων είναι η επαναδημιουργία της αποικίας του όρνιου - είδους που εξαφανίστηκε από τη χώρα πριν περίπου 60 χρόνια, λόγω της μαζικής χρήσης δηλητηρίων από τους κτηνοτρόφους με στόχο τη μείωση των επιθέσεων αρπακτικών στα κοπάδια τους.

Στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στα τέλη Αυγούστου του περασμένου έτους οι οικολόγοι ανακοίνωσαν με περηφάνια: «Θεωρούμε ότι αποκαταστάθηκαν οι αποικίες του όρνιου στον Αίμο και το Πίριν». Και αυτό είναι αποτέλεσμα των 15 χρονών ενωμένων προσπαθειών των οικολόγων από τα «Πράσινα Βαλκάνια», το Ταμείο Άγριας Χλωρίδας και Πανίδας και τον Σύνδεσμο Προστασίας Αρπακτικών Πτηνών.

Σήμερα σχεδόν όλη η αποικία όρνιων στο στενό της Κρέσνα είναι δηλητηριασμένη, και η αιτία πιθανόν είναι η ίδια. Ο αριθμός των δηλητηριασμένων πτηνών θα φτάσει τα 20 - ίσως όλα τα ζευγάρια, που για πρώτη φορά έχουν αρχίσει να φωλιάζουν φέτος. Ύστερα από 3 εβδομάδες μεταβίβασης της ευθύνης και απελπισμένων προσπαθειών από πλευράς των μη κυβερνητικών οργανώσεων για την ανακάλυψη της πηγής του δηλητηρίου, ο απολογισμός είναι εξαιρετικά θλιβερός.

«Είναι κρίμα που δεν υπάρχουν μηχανισμοί αποζημίωσης για τις περιπτώσεις, στις οποίες οι κτηνοτρόφοι ζημιώνονται από τις επιθέσεις αρπακτικών. Αυτό υπάρχει μόνο στο σχέδιο δράσης για την αρκούδα, ενώ το σχέδιο δράσης για τον λύκο ακόμα δεν έχει εγκριθεί. Αυτός είναι ο τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος μεταξύ ανθρώπου και αρπακτικού», σχολιάζει η Κατερίνα Ρακόφσκα από το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF) για τη Βουλγαρία. Στην περίπτωση αντίδραση υπήρχε μόνο από πλευράς μη κυβερνητικών οργανώσεων, που εξασφάλισαν εκπαιδευμένο σκυλί για την ανακάλυψη του δηλητηρίου, χωρίς καμία ενέργεια από πλευράς της ανάκρισης και των αντίστοιχων θεσμών υγείας που διαθέτουν εργαστήρια ανάλυσης.

Το παράδειγμα είναι ενδεικτικό για το πως η Βουλγαρία τυπικά προσπαθεί να τηρεί τις Ευρωπαϊκές οικολογικές οδηγίες, αλλά σε περίπτωση πραγματικού προβλήματος οι θεσμοί αποδεικνύονται απολύτως απροετοίμαστοι και λείπει στοιχειώδης συντονισμός.

Αυτό έγινε σαφές και από την τελευταία έκθεση για τη Βουλγαρία στην εξέταση των πολιτικών της ΕΕ στον τομέα προστασίας του περιβάλλοντος τον Φεβρουάριο φέτος. Σημειώθηκε πρόοδος της Βουλγαρίας στην επέκταση της ζώνης Natura 2000 – περίπου το 1/3 του χερσαίου εδάφους της χώρας μπαίνει στη ζώνη, που καλύπτει σχεδόν όλες τις απαραίτητες για τους επιστήμονες περιοχές .

Περισσότερη είναι η δουλειά που επίκειται στα θαλάσσια εδάφη – ακόμα συμπληρώνονται στοιχεία και επίκειται η ανακοίνωση αυτών που μπαίνουν στη ζώνη Natura 2000. Οι βασικές συστάσεις είναι για την καθιέρωση αποτελεσματικής διοικητικής δομής και ενίσχυση των δυνατοτήτων της. Λείπουν σχέδια για τη διαχείριση των προστατευόμενων ζωνών και περιοχών. Πρέπει να εξηγηθεί η αντίληψη για τη Natura 2000, για να μειωθεί η αντίδραση του πληθυσμού κατά του δικτύου. Έτσι οι άνθρωποι δε θα ωθούνται σε διαμαρτυρίες από επενδυτές που θέλουν να αναπτύσσουν ακατάλληλη οικονομική δραστηριότητα στο δίκτυο.

«Τα εργαλεία για τη διαχείριση και την προστασία της ζώνης Natura 2000 είναι μερικά», εξηγεί η Κατερίνα Ρακόφσκα. - «Ένα απ’ αυτά είναι η ανακοίνωση διαταγών. Δυστυχώς μόνο για μέρος του δικτύου υπάρχουν – αυτού των προστατευόμενων ζωνών των άγριων πτηνών. Κρίμα γιατί οι διαταγές αυτές ρυθμίζον τα μέτρα απαραίτητα για την προστασία των ζωνών. Όταν δεν υπάρχουν διαταγές για κάθε ξεχωριστό πρόγραμμα ή σχέδιο γίνεται η λεγόμενη εκτίμηση καταλληλότητας, που κοστίζει πολλές προσπάθειες στη διοίκηση και δημιουργεί συνθήκες ανασφάλειας για τους επενδυτές.»

Τα σχέδια διαχείρισης των περιοχών εκπονούνται μετά την ανακοίνωση των εν λόγω διαταγών. Ομάδα εμπειρογνωμόνων ήδη έχει προετοιμάσει τις απαραίτητες προτάσεις για μέτρα στα εδάφη της Natura 2000. Αναμένεται μόνο πολιτική βούληση για την εκπόνηση των εγγράφων, που προς το παρόν λείπει. Και έως ότου όλοι περιμένουμε να εμφανιστεί και να επικρατήσει επί των ξεχωριστών ιδιωτικών συμφερόντων το οργανωτικό χάος θα συνεχίσει να παρεμποδίζει τις προσπάθειες των οικολόγων, ακριβώς όπως στην περίπτωση του όρνιου στο στενό της Κρέσνα.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα

Φωτογραφίες: BGNES