Η ψυχή του ταξιδεύει, βλέποντας κόσμους που αναπαριστάνει στο μαύρο χαρτί. Τα έργα του αποκαλύπτουν τα τεράστια μυστικά του Σύμπαντος σε μια εποχή όταν το αφηρημένο και το φανταστικό συγκρούονται με το αλυσοδεμένο υλισμό της καθημερινότητας. Οι αρχές φυλάκισαν τις ζωγραφιές του, αλλά να συλλάβει το ελεύθερο ανθρώπινο πνεύμα δεν κατορθώνει ακόμα και το πιο σκοταδιστικό καθεστώς.

Το 1963 ο Βασίλ Ιβάνοφ ετοιμάζει την πρώτη του έκθεση ζωγραφικής με διαστημικούς πίνακες, αλλά στις παραμονές των εγκαινίων της έκθεσης, τον καλούν να παρουσιαστεί στην Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος για να απομακρυνθεί από τις αναζητήσεις του. Ο ίδιος όχι μόνο εγκαταλείπει τη γραμμή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στην τέχνη, αλλά και έχει γίνει «σημαία μιας απρεπούς ομάδας νέων ανθρώπων» που πίσω από την πρακτική της γιόγκα κρύβουν θρησκευτικές πρακτικές.

«Ο Βασίλ Ιβανόφ είναι ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης – μαγνητικός τόσο ως δημιουργός, όσο ως άνθρωπος που, δυστυχώς, βρέθηκε υπό την σκιά της μη δημοτικότητας» – λέει ο Λιούμπεν Γκένοφ, πρόεδρος της Ένωσης Βουλγάρων Ζωγράφων. – «Γεννήθηκε το 1909 στη Σόφια, αλλά αποφοίτησε το γυμνάσιο στο Καζανλάκ, όπου έμαθε ζωγραφική κοντά στον βούλγαρο συγγραφέα και καλλιτέχνη Τσουντομίρ. Το 1939, τελειώνει την Ακαδημία Καλών Τεχνών ως μαθητής του Νικόλα Γκανούσεφ και στη συνέχεια γίνεται οπαδός του Πέταρ Ντάνοφ και των ιδεών της Λευκής Αδελφότητας. Στη δημιουργική πορεία του διακρίνονται δύο περίοδοι - ζωγραφική και τις χαρακτηριστικές για τον ίδιο ζωγραφιές με άσπρη κιμωλία σε μαύρο φόντο. Ο διαστημικός κύκλος του είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακός με την περίεργη ακτινοβολία του ζωγραφίσματος με το φως σε μαύρη βάση.»

«Αλλά φιλοτεχνεί και υπέροχες μινιατούρες με θέμα το «δάσος» με την παραδοσιακή τεχνοτροπία με μολύβι ή κάρβουνο πάνω σε λευκό χαρτί. Έργα του βρίσκονται στις συλλογές διάσημων προσωπικοτήτων, όπως ο βούλγαρος διανοούμενος και μετανάστης Πέταρ Ούβαλιεφ, που κάνει προβολή των έργων του στο Λονδίνο, ο μεγάλος βούλγαρος πιανίστας Γιούρι Μπούκοφ, που προσπαθεί να τον παρουσιάσει στο Παρίσι, και ο γάλλος συγγραφέας Εμίλ Αζάρ (Ρομέν Γκαρί).

Ο καλλιτέχνης ζει ελεύθερος στον δικό του κόσμο - στα σχέδια του κοιτάζει προς τα άστρα και τη νύχτα σκύβει το κεφάλι του στην ταπεινή παράγκα στη συνοικία «Ίζγκρεβ» - τη γειτονιά των οπαδών του Ντάνοφ, όπου στους τοίχους ήταν κρεμασμένα τα πορτρέτα του Βαν Γκογκ και του Αϊνστάιν. Η προσωπική του φιλοσοφία, που ταυτίζεται σε μερικά σημεία με τις ιδέες του Διδάσκαλου, στα τελευταία δημιουργικά χρόνια του τον οδηγούν στο στον λακωνισμό. «Με πολύ λιτά μέσα ζωγράφισε κόσμους, που έχουν εξαφανιστεί προ αμνημονεύτων ετών, και κόσμους που βρίσκονται στο στάδιο της γέννησης», σύμφωνα με τον φίλο του, τον σκηνοθέτη Γκεόργκι Στογιάνοφ - Μπιγκόρ. Στους κόσμους αυτούς ο σκηνοθέτης βλέπει αντίφαση – απεικονίζονται όχι μόνο η καταστροφή και ο θάνατος, αλλά και η δημιουργία.

Την ευαίσθητη ψυχή του δημιουργού ο Βασίλ Ιβάνοφ αποκαλύπτει στην αλληλογραφία του με τη γυναίκα του την μπαλαρίνα Ελισαβέτα Γιόσιφοβα. «Υπάρχουν λύπες, από τις οποίες κανείς δεν μπορεί να μας απαλλάξει και πρέπει να τις κουβαλάμε μέχρι το τέλος. Μέσα στη μικρή επίγεια ζωή κανείς δεν έχει γλιτώσει, κανείς δεν έμεινε στην κορυφή της απατηλής επίγειας ευτυχίας. Κάθε γήινη μορφή είναι καταδικασμένη σε καταστροφή. Η ευτυχία είναι εκτός των πρότυπων, τα οποία ονειρευόμαστε», λέει, αναφερόμενος στην απατηλή ύπαρξή μας. Και σαν σε αρμονία με αυτά τα λόγια ο άνθρωπος, θερμά αποδεκτός στις γκαλερί του Παρισιού, της Νέας Υόρκης, του Τοκίου, της Μελβούρνης, αποφάσισε να κουβαλήσει την τελευταία του θλίψη στο τέλος των επίγειων ημερών του.

Μετά από ένα ταξίδι στο Παρίσι και τις προσπάθειές του να προβληθεί εκεί με τα έργα του, ο Βασίλ Ιβανόφ απογοητεύεται και πιο συγκεκριμένα χάνει την πίστη του στην επιτυχία» - λέει ακόμα ο Λιούμπεν Γκένοφ. – «Ακόμη και οι συγγενείς του υποστηρίζουν ότι με την επιστροφή του στη Βουλγαρία, ο ζωγράφος θαρρείς σκόπιμα προκάλεσε τον θάνατό του, αρρώστησε και εγκατέλειψε τον κόσμο μας. Δυστυχώς, παρά την παρουσίαση του σε πολλές πόλεις, σε πολλές χώρες, δεν μπόρεσε να χαρεί την επιτυχία - τα τελευταία χρόνια της ζωής του δεν βρήκε αυτό που αναζητούσε και σταδιακά έχασε το ενδιαφέρον του να ζει. Αλλά ό, τι να’ ναι η αλήθεια, η μυστικιστική προσωπικότητά του θα εξακολουθήσει να προκαλεί θαυμασμό.»

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα