Ήμασταν πολλοί άνθρωποι – πλήθος! Το χωριό ήταν ένα θαύμα και παραμύθι! Σε κάθε εκκλησιαστική γιορτή ήμασταν μαζί. Ήταν ωραία - χοροί, τραγούδια, φωνές! - αυτό λέει μπροστά στο μικρόφωνο του Ρούμεν Στοΐτσκοφ η 90χρονη Έλενα Στόικοβα από το συνοριακό χωριό Τσαρβάριτσα. Όλη τη νύχτα, σκέφτομαι πώς ήταν και τι έγινε, συνεχίζει την αφήγησή της η γιαγιά, προσθέτοντας ότι, από τη στιγμή που γεννήθηκε, έχει δουλέψει και ποτέ δεν πήγε διακοπές και τώρα δεν έχει τίποτα γύρω της για να απολαύσει.

Πολλές παρόμοιες σκέψεις για τους ανθρώπους από τα βουλγαρικά χωριά που ερημώνουν περιλαμβάνει το νέο βιβλίο του δημοσιογράφου της ΒΕΡ Ρούμεν Στοΐτσκοφ. Ο δημοσιογράφος έχει γυρίσει εκατοντάδες βουλγαρικά χωριά με το προσωπικό του αυτοκίνητο, οδηγούμενος από την περιέργεια και την επιθυμία να μάθει περισσότερα για τους ανθρώπους και το παρελθόν των τόπων, όπου ζουν. Λέει ότι η δημοσιογραφία πρέπει να στραφεί προς τους ανθρώπους αυτούς. Οι άνθρωποι της επαρχίας περιμένουν με ανυπομονησία να δουν κάποιον, που να τους ακούσει και παρατηρήσει, γιατί οι ηλικιωμένοι έχουν αποκτήσει σοφία μέσα από τις εμπειρίες τής ζωής και μπορούν να αντιμετωπίσουν συναισθηματικά ή πρακτικά προβλήματα. Τα λόγια των σοφών ηλικιωμένων ο Ρούμεν Στοΐτσκοφ δεν αλλάζει στο βιβλίο του, τα αναφέρει λέξη προς λέξη, γιατί είναι ανεπανάληπτα. Ακόμα και ο τίτλος «Καρδιά στην παλάμη» κρύβει τη μεγάλη ευγνωμοσύνη του συγγραφέα σε όλους τους αφηγητές που μοιράστηκαν με ειλικρίνεια τις σκέψεις και τις αναμνήσεις τους μπροστά στον ρεπόρτερ. Το βιβλίο παρουσιάστηκε πρόσφατα σε λογοτεχνική λέσχη της πρωτεύουσας και εκτιμήθηκε από τους αναγνώστες. Ο Ρούμεν Λεονίντοφ, ποιητής και δημοσιογράφος, το χαρακτηρίζει ως τολμηρή και ακριβή φωτογραφία της σημερινής Βουλγαρίας, η οποία θα παραμείνει ανάμνηση για τις μελλοντικές γενιές. Και ακόμα:

Δε θα πω ότι είναι ένα βιβλίο για πολιτικούς, γιατί αυτό δεν μπορεί να γίνει. Αυτό που δείχνει το βιβλίο είναι μια συλλογή χαρακτήρων, συμπατριωτών μας, από διάφορες γενιές. Το γεγονός ότι ένας δημοσιογράφος πηγαίνει να μιλήσει με τους ανθρώπους και να τους δίνει προσοχή είναι μια μικρή, αλλά σημαντική ελπίδα για τον καθένα. Σε όλα όσα έγραψε ο Ρούμεν Στοΐτσκοφ απεικονιζόμαστε και εμείς όλοι – είναι ένα σημάδι για τους επόμενες γενιές.

Όλα τα χωριά που επέλεξε να επισκεφθεί ο Ρούμεν Στοΐτσκοφ βρίσκονται σε γραφικά μέρη, τα οποία περιγράφονται γεωγραφικά με ακρίβεια και σαφήνεια στο βιβλίο. Τα χωριά κάτω στον δρόμο, στην πεδιάδα, δεν κίνησαν την περιέργεια μου. Αυτά, για τα οποία γράφω, βρίσκονται στους λόφους. Εκεί η ζωή είναι πιο δύσκολη, οι ανήφοροι δρόμοι είναι φοβεροί, αλλά οι άνθρωποι είναι πιο σοφοί, πιο κοντά στον Κύριο και πιο μακριά από το κράτος. Για πολλούς από εμάς, είναι ακόμη δύσκολο να φανταστούμε τις συνθήκες, στις οποίες ζουν οι συμπατριώτες μας σε αυτά τα μέρη - λέει ο Ρούμεν Στοΐτσκοφ και συνεχίζει:

Μπροστά στο μικρόφωνο στη ραδιοφωνία μιλάω για προβλήματα, ενώ στο βιβλίο προσπαθώ να παρουσιάσω πράγματα που είναι πολύ χαρακτηριστικά και πολύτιμα. Πρόκειται για παραδόσεις, τοπικά έθιμα, σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Βρίσκω έμπνευση στη συνάντηση με έναν σοφό άνθρωπο, τον οποίο θέλω να παρουσιάσω. Τώρα σκέφτομαι το Γκοστιλίτσα - χωριό σε απόσταση περίπου 20 χιλιομέτρων από το Γκάμπροβο, όπου υπάρχει ένα έθιμο, που δεν έχω συναντήσει πουθενά. Στις 15 Φεβρουαρίου συγκεντρώνονται όλοι οι κάτοικοι, αλλά ειδικά οι γυναίκες σε ένα από τα σπίτια. Μεταμφιέζονται και περπατούν από σπίτι σε σπίτι, χτυπάνε από πόρτα σε πόρτα, περνούν από κάθε ταβέρνα, καφενείο, κατάστημα, παντού, όπου υπάρχουν άνθρωποι. Εάν συναντήσουν άνδρα, τον πιάνουν και προσπαθούν να τον σηκώσουν στον αέρα. Σε αυτό το έθιμο οι άνδρες πρέπει να πληρώσουν λύτρα. Πρέπει να βγάλουν ό, τι έχουν στις τσέπες τους και να το βάλουν σε μια γυναικεία τσάντα. Φυσικά, μερικοίκατορθώνουνναξεφύγουν, άλλοιεπιτρέπουν στις γυναίκες να τους πειράζουνε. Αυτό αποτελεί μέρος της γιορτής, χαρά από μια τελετή που στην πραγματικότητα θεωρείται πως δρα κατά της στειρότητας.Παρόλο που οι παλαιότερες γενιές Βουλγάρων συνήθως είχαν 8-10 παιδιά, το έθιμο έγινε μια παράδοση κάθε χρόνο στις 15 Φεβρουαρίου. Στο τέλος της ημέρας όλοι μαζεύονται σε μια αυλή. Εκεί ανάβανε φωτιά και όλοι έπρεπε να πηδήξουν πάνω από τη φωτιά. Η διασκέδαση συνεχιζόταν και αυτός ήταν ένας τρόπος για τους ανθρώπους να συναντηθούν και να επικοινωνούν μεταξύ τους. Μου ήταν ευχάριστο και διασκεδαστικό να ακούσω για αυτό το έθιμο που εξαφανίζεται, μιας και δεν το έχω συναντήσει πουθενά αλλού. Ελπίζω ότι το βιβλίο περιλαμβάνει την προφορική παράδοση και το φολκλορικό πλούτο, έθιμα και τελετές, που άγγιξα, ταξιδεύοντας σε διάφορα μέρη της Βουλγαρίας.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα