Φέτος κλείνουν 120 χρόνια από την κατασκευή της βουλγαρικής Σιδερένιας Εκκλησίας του Αγίου Στεφάνου στην Κωνσταντινούπολη και σήμερα είναι τα εγκαίνια του αναστηλωμένου ναού. Τη λειτουργία θα τελέσουν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος Α΄ και ο Πατριάρχης Βουλγαρίας και Μητροπολίτης Σόφιας, Νεόφυτος.

Ο «Άγιος Στέφανος» είναι η μόνη ορθόδοξη εκκλησία από σίδερο. Αυτό το υλικό επελέγη από τον Οθωμανό αρχιτέκτονα Χοβζέπ Αζναβούρ λόγω του ασταθούς υπεδάφους, το οποίο δε θα μπορούσε να αντέξει θεμέλια από μπετόν. Αλλά και τα σιδερένια δομικά στοιχεία δεν είναι καθόλου ελαφριά. Το βάρος τους ανέρχεται στους 500 τόνους και είναι δουλεμένα στη Βιέννη. Στην Κωνσταντινούπολη φτάνουν με πλοία μέσω του Δούναβη και της Μαύρης Θάλασσας.

Ο σκελετός του κτιρίου είναι από ατσάλι, ενώ οι τοίχοι από λαμαρίνα. Παρ’ όλα αυτά το αποτέλεσμα είναι καλαίσθητο με το στυλ της εκκλησίας να συνδυάζει το νεομπαρόκ, τη νεογοτθική και κλασσικά βυζαντινά στοιχεία. Ο εσωτερικός διάκοσμος επίσης είναι κατασκευασμένος στη Βιέννη και ανήκει καλλιτεχνικά στο ρεύμα του «αρ νουβό». Οι εικόνες είναι έργο ρώσου εικονογράφου, ενώ οι 6 καμπάνες του καμπαναριού, που έχει ύψος 20 μέτρα, χυτεύθηκαν στη Ρωσία και δυο από αυτές ηχούν και σήμερα.

Το 1849 μετά από αγώνες για θρησκευτική ανεξαρτησία από την πλευρά των Βουλγάρων οι οθωμανικές αρχές επιτρέπουν με φιρμάνι την κατασκευή βουλγαρικού χριστιανικού ναού στην Κωνσταντινούπολη. Η βουλγαρική κοινότητα τότε αριθμούσε 50 000 άτομα περίπου και ο Στόικο Τσόνκοφ Στόικοφ από το Κότελ, που κατείχε θέση αξιωματούχου στην οθωμανική ιεραρχία και έμεινε γνωστός στην ιστορία με το όνομα Στέφανος Βογορίδης, δώρισε για τις θρησκευτικές ανάγκες των Βουλγάρων ένα κτήμα με ένα ξύλινο και δυο πέτρινα κτίρια με θέα στον Κεράτιο κόλπο, στην περιοχή Φανάρι, όπου βρίσκεται το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Αρχικά στο μετόχι άρχισε να λειτουργεί παρεκκλήσι που σιγά σιγά μετατράπηκε σε ξύλινο ναό, αφιερωμένο στον πρωτομάρτυρα της χριστιανοσύνης Στέφανο. Το 1850 χτίστηκε τριώροφο κτίριο, στο οποίο από το 1870 άρχισε να εδρεύει η Βουλγάρικη Εξαρχία, ενώ το 1890 νέο φιρμάνι επέτρεψε να χτιστεί καινούρια εκκλησία στη θέση της παλιάς. Ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε το 1892 από τον Έξαρχο Ιωσήφ Α΄, ο οποίος αγίασε τον ναό στις 8 Σεπτεμβρίου του 1898.

Ο ναός του «Αγίου Στεφάνου» θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά μνημεία των Βουλγάρων που μάλιστα βρίσκεται εκτός συνόρων. Στο προαύλιο της εκκλησίας βρίσκονται οι τάφοι του Ηλαρίωνα Μακαριοπόλσκι, που όντας Βούλγαρος, ήταν επίσκοπος στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, συμμετείχε στον αγώνα για θρησκευτική ανεξαρτησία των συμπατριωτών του κι έπειτα διορίστηκε Μητροπολίτης του Τίρνοβο. Κοντά του αναπαύονται επίσης ο Αυξέντιος, Μητροπολίτης Πελαγονίας, ο Μελέτιος, Μητροπολίτης της Βελισσού και ο Παΐσιος, Μητροπολίτης του Πλόβντιβ.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: BTA, BGNES και Ίδρυμα «Βουλγαρικός Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Στεφάνου στην Κωνσταντινούπολη»