Η ανεργία στη Βουλγαρία βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδό της για την τελευταία δεκαετία. Άνεργοι είναι το 7,2% του ενεργού πληθυσμού της χώρας ή, περίπου, 200 χιλιάδες άτομα. Την ίδια στιγμή, 300 χιλιάδες ικανοί προς εργασία, δεν εργάζονται δεν αναζητούν εργασία, ούτε σπουδάζουν. Οι επιχειρηματίες διαμαρτύρονται ότι δεν υπάρχουν εργαζόμενοι για τις επιχειρήσεις τους και η οικονομία σημειώνει ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 4%, με προοπτικές ανάπτυξης.

Μερικοί ειδικοί λένε ότι η εικόνα δεν είναι τόσο ρόδινη, όσο φαίνεται με την πρώτη ματιά. Υπάρχει μεν οικονομική έξαρση, αλλά δεν υπάρχουν μεγάλες άμεσες ξένες επενδύσεις, δηλαδή κεφαλαία παραγωγής, καθώς και κατάλληλοι εργαζόμενοι, δηλαδή ανθρώπινο κεφάλαιο. Η ανάπτυξη της οικονομίας υποστηρίζεται στην εγχώρια ζήτηση και τις εξαγωγές, αλλά δεν βασίζεται σε νέες επενδύσεις σε παραγωγικές εγκαταστάσεις και ανθρώπινο κεφάλαιο. Κάποιοι μιλούν για φούσκα και για υπερθέρμανση της οικονομίας που κάποια στιγμή θα οδηγήσει σε πτώχευση και όλα θα καταρρεύσουν, μια και δεν υπάρχουν γερά θεμέλια.

Γενικά, η μείωση της ανεργίας είναι θετικό γεγονός. Σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, υπάρχουν αποχρώσεις. Η μείωση της ανεργίας δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της επέκτασης των επιχειρήσεων, αλλά οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην εξαγωγή εργατικού δυναμικού. Στην πράξη, δεν υπάρχει, σχεδόν, βουλγαρική οικογένεια, ένα από τα μέλη της οποίας να μην εργάζεται στο εξωτερικό. Και αυτό ισχύει, ιδιαίτερα, για τους έμπειρους και εξειδικευμένους εργαζόμενους. Έτσι, ένας από τους λόγους για την καταγραφόμενη μείωση της ανεργίας είναι ότι πολλοί έχουν βρει εργασία στο εξωτερικό.

Οι αιτίες της μαζικής μετανάστευσης του εργατικού δυναμικού είναι πολλές, με κυριότερη την χαμηλή αμοιβή της εργασίας. Στη Βουλγαρία οι φτωχοί εργαζόμενοι βρίσκονται παντού και έχουν διαφορετικά προσόντα - απλοί εργάτες, εργάτες με υψηλή ειδίκευση, οικονομολόγοι, δικηγόροι ή γιατροί. Αν σε αυτό προσθέσουμε τη γήρανση και συρρίκνωση του πληθυσμού, στην πραγματικότητα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η οικονομική ανάπτυξη της χώρας απειλείται σοβαρά, απλώς και μόνο επειδή δεν θα υπάρχει κανείς για να εργαστεί.

Το τωρινό ρεκόρ χαμηλής ανεργίας αποδεικνύει ακριβώς αυτό. Διακεκριμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι αν οι εργοδότες έβρισκαν το απαραίτητο εργατικό δυναμικό στην αγορά εργασίας, η οικονομική ανάπτυξη της χώρας θα μπορούσε εύκολα να υπερβεί το 6% κι αυτό θα μείωνε, πολύ γρήγορα, το χάσμα στο βιοτικό επίπεδο μεταξύ της Βουλγαρίας και των πιο αναπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών. Αυτό θα μειώσει τις πιέσεις της μετανάστευσης στην οικονομία και θα την καταστήσει πολύ πιο σταθερή και ευημερούσα. Όμως η οικονομία δεν αναπτύσσεται με «εάν» και οι κυβερνώντες το γνωρίζουν καλά. Για το λόγο αυτό προσπαθούν, όσο μπορούν, να διευκολύνουν και να χρηματοδοτήσουν την επαγγελματική κατάρτιση των ανέργων, έτσι ώστε το χάσμα μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης στην αγορά εργασίας να καλυφθεί σε κάποιο βαθμό.

Υπάρχει κι άλλος τρόπος να καλυφθούν τα κενά - με την εισαγωγή εργατικού δυναμικού από το εξωτερικό. Αυτή η μέθοδος δεν είναι άγνωστη στους βουλγάρους επιχειρηματίες, αλλά η εφαρμογή της είναι δύσκολη, μια και η κίνηση του εργατικού δυναμικού ακολουθεί, λογικά, την πορεία από τις λιγότερο ανεπτυγμένες στις περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες. Το ότι η Βουλγαρία είναι η φτωχότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν την τοποθετεί σε ισχυρή θέση και δεν έχει τίποτα, με το οποίο να προσελκύσει εργαζόμενους από το εξωτερικό. Παρόλα αυτά, έγιναν προσπάθειες με εργαζόμενους από την Ουκρανία, τη Μολδαβία και την Αρμενία. Πλέον αναμένεται η λήψη μέσων για την διευκόλυνση της πρόσληψης εργαζομένων από άλλα κράτη. Όμως οι ειδικοί δεν είναι πολύ αισιόδοξοι.

Οι ειδικοί είναι επιφυλακτικοί σχετικά με τις πιθανότητες επιστροφής, μέρους τουλάχιστον, των Βουλγάρων που εργάζονται στο εξωτερικό, μια και η διαφορά στις αμοιβές είναι πάρα πολύ μεγάλη. Πολλοί Βούλγαροι έχουν ήδη εγκατασταθεί μόνιμα στο εξωτερικό, έχουν αγοράσει ακίνητα και έχουν δημιουργήσει οικογένεια εκεί και δύσκολα θα τα εγκαταλείψουν όλα αυτά, απλά και μόνο για λόγους «νοσταλγικού πατριωτισμού».

Το παρηγορητικό, σε όλη αυτή την ιστορία, είναι ότι η οικονομική ανάπτυξη και η ζήτηση εργατικού δυναμικού, την οποία προκάλεσε, δεν θα διαρκέσουν πολύ, κατά πάσα πιθανότητα και θα έρθει ο καιρός για απολύσεις και μείωση προσωπικού, δηλαδή θα υπάρξει πλεόνασμα εργατών και υπαλλήλων. Ας ελπίσουμε, ότι μέχρι τότε θα εμφανιστούν νέες ευκαιρίες και δυνατότητες για τη βελτίωση της ποιότητας και της ποσότητας του εργατικού δυναμικού στη Βουλγαρία.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης