Στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο εγκαινιάστηκε μια εξαιρετικά όμορφη και πλούσια έκθεση, τα εκθέματα της οποίας συλλέγονταν πολλά χρόνια. Πρόκειται για τη συλλογή του Αντόνιο Βασίλεφ «Η χρυσοχοΐα στα βουλγαρικά εδάφη 16^ο-20^ο αιώνα». Ο Αντόνιο άρχισε να ασχολείται με τη συλλογή ήδη πριν 25 χρόνια. Ο ίδιος λέει ότι στην αρχή αγοράζει κανείς πάντα ένα ή δύο πράγματα που του αρέσουν. Και τότε αρχίζει να ενδιαφέρεται για την ιστορία των αντικειμένων και για τον προορισμό τους. Μετά αγοράζει άλλα, αναπτύσσει τη συλλογή του και γίνεται συλλέκτης. Στην έκθεση παρουσιάζεται η μεγαλύτερη και η πιο αντιπροσωπευτική ιδιωτική εθνογραφική συλλογή με πάνω από 500 πανέμορφα αντικείμενα. Μερικά είναι σπάνια και λίγο γνωστά, καθώς και τα ονόματά τους: tepelaci /διακοσμητικά εξαρτήματα για γυναικείο καπέλο/, επίσης kuni /χρυσό φυλαχτό με εικόνα, που πιστεύεται ότι φέρνει ευτυχία/. Σε συνέντευξη για τη ΒΕΡ ο Αντόνιο Βασίλεφ λέει:

Για ένα χρόνο συνήθως επιλέγω 50 αντικείμενα, που βλέπω να είναι βουλγαρικά κοσμήματα υψηλής ποιότητας, επειδή και στο παρελθόν υπήρχαν και πιο ακριβά και πιο φθηνά αντικείμενα. Έχω επιλέξει εκείνα που έχουν υψηλή καλλιτεχνική αξία, επειδή πραγματικά κάνουν μεγαλύτερη εντύπωση και φυσικά βρίσκονται πιο σπάνια. Πριν επτά ή οκτώ χρόνια η συλλογή μου περιλάμβανε μόνο πόρπες και ασχολούμουν μόνο με αυτές, μετά όμως άρχισα να συλλέγω και άλλα κοσμήματα, διότι σε τελική ανάλυση αποτελούν μέρος της φορεσιάς της Βουλγάρας. Και όχι μόνο πόρπες, αλλά όλα αυτά τα χαρακτηριστικά κοσμήματα - μιλάμε για tepelaci, βραχιόλια, τη λουρίδα που περνούσε κάτω από το σαγόνι, καρφίτσες, δαχτυλίδια, σκουλαρίκια, kuni, όλα αυτά τα πράγματα που περιλαμβάνει η συλλογή.

Τι σχολές και εργαστήρια είχε κάποτε για αυτά τα έργα τέχνης;

Σε κάθε μεγαλύτερη πόλη – περιφερειακό κέντρο σήμερα, υπήρχαν κέντρα χρυσοχοΐας ή εργαστήρια, που έφτιαχναν κοσμήματα για τον πληθυσμό - λέει ο κ Βασίλεφ. Η πρώτη και πιο γνωστή σχολή, όταν μιλάμε για τη Βουλγαρική Αναγέννηση είναι η Σχολή του Τσίπροβτσι. Είναι γνωστή, αλλά δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία για αυτήν. Μετά την Εξέγερση του Τσίπροβτσι η πόλη καταστράφηκε και οι χρυσοχόοι που παρέμειναν ζωντανοί μετακόμισαν στις πόλεις Βράτσα, Μοντάνα, Βίντιν. Έτσι γεννήθηκαν και οι σχολές του Βίντιν και της Βράτσα, που είναι επίσης παλιές και γνωστές. Θα αναφέρουμε και τις σχολές χρυσοχοΐας στις πόλεις Τατάρ Πάζαρτζικ και Βελίκο Τίρνοβο.

Ο ακαδημαϊκός Σβετλίν Ρούσεφ είπε στα εγκαίνια της έκθεσης:

«Η διατήρηση της παράδοσης και της ιστορικής μνήμης δεν είναι κάτι τρομακτικό, αλλά αποτελεί μέρος του ανθρώπου, του δράμα του, μια όμορφη υπερηφάνεια και ησυχία του βουλγαρικού πνεύματος. Πίσω από τη σημερινή της μορφή - υψηλή δεξιοτεχνία και πλούσια ποικιλία της τέχνης της χρυσοχοΐας, κρύβεται η πνευματικότητα και η αυτοπεποίθηση, με την οποία η γοητευτική Βουλγάρα προχωρούσε ανά τα χρόνια της σκλαβιάς.

«Αξιοσημείωτη» – έτσι χαρακτήρισε την έκθεση ο καθηγητής Βαλέρι Στέφανοφ, πρόεδρος της Ένωσης Συλλεκτών Βουλγαρίας:

Αυτή η έκθεση είναι πραγματικός θησαυρός. Αλλά θέλω να αντιληφθείτε όχι μόνο τη λάμψη του. Να δείτε το ταλέντο του βουλγαρικού λαού, των ανθρώπων που κατοικούσαν τα βουλγαρικά εδάφη, γιατί αυτό που παρουσιάζει ο Αντώνιο, είναι μέρος ενός εορταστικού πολιτισμού. Μια κουλτούρα της ένδυσης, μια κουλτούρα συμπεριφοράς που βγάζει τον Βούλγαρο από την καθημερινότητά του και τον κάνει διαφορετικό. Αυτό είναι το μήνυμα των έργων τέχνης που περιλαμβάνει η συλλογή, τα αντικείμενα φέρουν και κάτι διαφορετικό, κάτι πνευματικό, με το οποίο ζούμε. Αυτό που συλλέγει ο Αντώνιο δεν είναι μόνο ακριβά αντικείμενα. Η έκθεση αποτελεί ένα σημάδι της πνευματικότητας στα βουλγαρικά εδάφη.

Η διευθύντρια του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου υφηγήτρια Μπόνι Πετρούνοβα εγκαινίασε την έκθεση με τα λόγια:

Αυτή η έκθεση είναι ορόσημο για το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το οποίο και στο μέλλον θα είναι ανοικτό για όλους τους ανθρώπους που τους ενδιαφέρει η βουλγαρική πολιτιστική κληρονομιά, που τη διατηρούν, τη συλλέγουν και την προωθούν, για αυτό λέγεται Εθνικό Μουσείο. Η έκθεση της χρυσοχοΐας παρουσιάζει ένα έθνος, που ακόμα βρισκόταν κάτω από την Οθωμανική Κυριαρχία, αλλά είχε την αυτοπεποίθηση ότι μπορεί να δημιουργεί ομορφιά, ωραίες γυναικείες φορεσιές, και ότι είχε φτάσει εκείνο το επίπεδο κατά την περίοδο της Βουλγαρικής Αναγέννησης, όταν μόνο ένα βήμα το χωρίζει από την ελευθερία.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: Άνι Πετρόβα