Το σχέδιο κατασκευής δεύτερου πυρηνικού σταθμού στη Βουλγαρία υπήρχε ήδη κατά την κομμουνιστική περίοδο. Τέτοιος σταθμός όμως ακόμη δεν υπάρχει. Ο πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ αποκάλεσε το έργο «νερόλακκο», που όμως μετατράπηκε σε μαύρη χρηματοοικονομική τρύπα, στην οποία βούλιαξαν μέχρι τώρα 2 δισεκατομμύρια ευρώ, χωρίς κανένα ορατό αποτέλεσμα. Μεγάλο μέρος των χρημάτων αυτών προορίστηκαν για τις άχρηστες προς το παρόν υποδομές, απαραίτητες για τον μελλοντικό πυρηνικό ηλεκτρικό σταθμό. Πάνω από 600 εκατομμύρια ευρώ πληρώθηκαν και για τους δύο αντιδραστήρες, που παραγγέλθηκαν από τη Ρωσία, η οποία τους παρήγαγε και τους προμηθεύθηκε, παρά το πάγωμα του σχεδίου από τη βουλγαρική Βουλή. Αυτές τις ημέρες μάθαμε την απόφαση διαιτητικού δικαστηρίου ότι η Βουλγαρία πρέπει να πληρώσει με τους τόκους άλλα 32 εκατομμύρια ευρώ στη συμβουλευτική εταιρεία του σχεδίου WorleyParsons Nuclear Services λόγω ελαττώματα στη συμφωνία μεταξύ των δύο μερών, δηλαδή, λόγω της κακής δουλειάς των βουλγάρων νομικών εμπειρογνωμόνων. Ας υπενθυμίσουμε ότι στην εταιρεία αυτή ήδη πληρώθηκαν 265 εκατομμύρια ευρώ.

Το μη ολοκληρωμένο, αλλά ακριβό σχέδιο (θεωρείται ότι θα βγει 10 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου) εξακολουθεί να προκαλεί στους πολιτικούς και ενεργειακούς κύκλους διαμάχες και αντιθέσεις. Το ζήτημα είναι αν τέτοιος δεύτερος πυρηνικός σταθμός είναι απαραίτητος στη Βουλγαρία και τι θα είναι το οικονομικό όφελός του. Κάποιοι ειδικοί στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας ισχυρίζονται ότι μετά από 10-15 χρόνια, δηλαδή όσο θα διαρκέσει η κατασκευή του «Μπέλενε», η χώρα θα αντιμετωπίσει ανεπάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας, την οποία μπορεί να εξασφαλίσει μόνο νέος πυρηνικός σταθμός. Οι αντίπαλοι της θέσης αυτής με τη σειρά τους ισχυρίζονται ότι ένας νέος πυρηνικός σταθμός δε θα γίνει ποτέ κερδοφόρος, λαμβάνοντας υπόψη τις χαμηλές τιμές του ρεύματος στη Βουλγαρία λόγω της φτώχειας του πληθυσμού και της μη αποτελεσματικότητας των ντόπιων επιχειρήσεων. Προσθέτουν επίσης ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στη Βουλγαρία μειώνεται συνεχώς και ότι οι κλασσικοί θερμοηλεκτρικοί σταθμοί, ο παλιός πυρηνικός σταθμός «Κοζλοντούι» και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα είναι εντελώς επαρκείς σε μεσοπρόθεσμο πλάνο. Δε φοβούνται και τα μέτρα της ΕΕ για περιορισμό της ηλεκτρικής ενέργειας από θερμοηλεκτρικούς σταθμούς με άνθρακα λόγω οικολογικών αιτιών.

Προβληματικό παραμένει το μέλλον του δεύτερου πυρηνικού σταθμού στη Βουλγαρία και λόγω των όρων που οι αρχές επιβάλλουν στους ενδεχομένους επενδυτές. Σύμφωνα με τους κυβερνώντες, ο νέος σταθμός πρέπει να είναι κυρίως ιδιωτικός με ελάχιστο μερίδιο για το βουλγαρικό κράτος, να δουλεύει χωρίς κρατική βοήθεια, επιχορηγήσεις και εγγυημένες τιμές αγοράς του ρεύματος. Οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν ότι πουθενά στον κόσμο δεν έχει κατασκευαστεί και δε λειτουργεί πυρηνικός ηλεκτρικός σταθμός χωρίς καμία συμμετοχή του κράτους. Προφανώς συνειδητοποιώντας ότι προς το παρόν ενδιαφέρον των επενδυτών για το σχέδιο σχεδόν δεν υπάρχει, οι βουλγαρικές αρχές προσπάθησαν ακόμη και να πουλήσουν τους δύο ρωσικούς αντιδραστήρες. Προς το παρόν ενδιαφέρον και εδώ δεν υπάρχει. Οι κυβερνώντες σκέφτονται και τη δυνατότητα αυτοί οι αντιδραστήρες να τεθούν σε λειτουργία στον ήδη υπάρχοντα πυρηνικό σταθμό στο Κοζλοντούι.

Αντιθέσεις, έλλειψη επαγγελματισμού και σαφούς ενεργειακής στρατηγικής, μάχες διάφορων λόμπι, δικαστικά ποινικά μέτρα κατά της χώρας και το ξόδεμα τεράστιων οικονομικών πόρων – όλα αυτά χαρακτηρίζουν το σχέδιο για δεύτερο πυρηνικό σταθμό στη Βουλγαρία. Πάντως, πρέπει να βρεθεί κάποια λύση. Μιλάμε πρώτα απ’ όλα για την εύρεση πολιτικής λύσης. Τέτοια λύση είναι άκρως απαραίτητη, λαμβάνοντας υπόψη τα τεράστια δημόσια έξοδα που ήδη επενδύθηκαν στο έργο. Ελπίζουμε να βρεθεί σύντομα για να προστατευτούν τα συμφέροντα του κράτους και όλων των πολιτών του.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα