Πριν 7 χρόνια το «Κάμεν ΒοΣτούντιο» του σκηνοθέτη Κάμεν Βοντενιτσάροφ γύρισε μια σειρά ντοκιμαντέρ μικρού μήκους με σκοπό να παρουσιάσει στιγμές, θρύλους και εμβληματικά αντικείμενα από την ιστορία και τον πολιτισμό της πρωτεύουσας της Βουλγαρίας. Τα επεισόδια αυτά λέγονταν «5 λεπτά Σόφια» και έδειχναν τη γοητεία αυτής της αρχαίας πόλης που κατοικήθηκε πριν 6 000 χρόνια.

Τώρα βάση αυτών των «στιγμιότυπων» ο σκηνοθέτης δημιούργησε μια ολόκληρη ταινία η οποία εστιάζει το φακό σε αρχαιολογικά ευρήματα, σε επιστημονικά επιτεύγματα, σε έργα τέχνης και αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, μα πάνω απ’ όλα στις προσωπικότητες που τα υλοποίησαν. Αυτό που μας κάνει εντύπωση, βλέποντας την ταινία, είναι πως τα 5λεπτα επεισόδια εστίαζαν στη λεπτομέρεια, ενώ η τωρινή ματιά του σκηνοθέτη μας δείχνει όλη την εικόνα από απόσταση κι από ψηλά.

Το παράξενο σ’ αυτό το πρότζεκτ είναι ο συνδυασμός ντοκιμαντέρ, με κινούμενα σχέδια και με ηθοποιία χάρη στην οποία μπροστά στα μάτια μας ζωντανεύουν οι ιστορικές προσωπικότητες. Η ταινία ξεκινά με τον αρχαίο οικισμό της Σλάτινα χάρη στον οποία καταλαβαίνουμε πως ζούσαν οι άνθρωποι πριν 6 000 χρόνια και τελειώνει με την κατασκευή του μετρό και την μεταμόρφωση της σύγχρονης πόλης τα τελευταία χρόνια.

Οι ηθοποιοί ενσαρκώνουν προσωπικότητες όπως η ρωμαία αυτοκράτειρα Ιούλια Δόμνα, ο χάνος Κρουμ που προσάρτησε τη Σερδική στο Πρώτο Βουλγάρικο Βασίλειο, ο σεβαστοκράτορας Καλογιάν ο οποίος μας άφησε κληρονομιά την εκκλησία της Μπογιάνα και ο ιστορικός και φιλόλογος, καθηγητής Μαρίν Ντρίνοφ, ο οποίος πρότεινε τη Σόφια για πρωτεύουσα του Τρίτου Βουλγαρικού Βασιλείου. Δεν θα μπορούσε να λείπει και ο Απόστολος της Ελευθερίας, Βασίλ Λέβσκι τον οποίο υποδύεται ο Σεβάρ Ιβανόφ που κατά τον σκηνοθέτη έχει παρόμοια χαρακτηριστικά.

Δεν είναι εύκολο να αποδώσει κανείς αυτήν την προσωπικότητα, λέει ο σκηνοθέτης. Μα η ζωή του Λέβσκι ήταν συνδεδεμένη με τη Σόφια. Στο μοναστήρι του Ντραγκαλέβτσι ο επαναστάτης δημιούργησε την οργάνωση που ξεσήκωσε τους σκλαβωμένους Βουλγάρους και τους έδωσε ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Στη Σόφια τον έφεραν οι Τούρκοι για να τον δικάσουν, εδώ και τον κρέμασαν, στην πλατεία όπου βρίσκεται σήμερα το μνημείο του Λέβσκι. Στην ταινία δίνουμε σημασία και σε άλλη μια προσωπικότητα από τον περίγυρο του επαναστάτη – την σύζυγο του αδερφού της μητέρας του, την Νεντέλια Καραϊβανόβα από το Σόποτ, γνωστή σαν γιαγιά Νεντέλια. Παντρεμένη στα 12 της χρόνια γέννησε 6 παιδιά και γύρω στο 1860 άρχισε να διδάσκει σε παρθεναγωγείο της Σόφιας. Ο λαός μας πάντα είχε πόθο για τη γνώση και την παιδεία και αυτό φαίνεται από την ιστορία μας.

Η ταινία του Κάμεν Βοντενιτσάροφ μιλά και για την νεότερη ιστορία της Σόφιας. Για τα όνειρα που κάναμε μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και τις απογοητεύσεις που ακολούθησαν. Αυτό που σίγουρα δεν θα βρει ο θεατής σ’ αυτό το έργο είναι εθνικισμό και ψευτοπατριωτισμό που δυστυχώς έχουν γίνει αρκετά της μόδας τελευταία.

Στόχος μας ήταν να δείξουμε τους αληθινούς πατριώτες που έχτισαν τη σύγχρονη Βουλγαρία και έδωσαν στην πρωτεύουσα τη μορφή που έκανε τους περιηγητές να την αποκαλούν «μικρή Βιέννη», λέει ο σκηνοθέτης. Πρόκειται για ανθρώπους που σπούδασαν στην Ευρώπη και τη Ρωσία και δεν λυπήθηκαν δυνάμεις και πόρους για να μπορεί να σταθεί η πατρίδα τους ισάξια στον χάρτη του κόσμου. Η ιστορία δεν είναι μόνο κίνηση μπροστά, η πρόοδος ακολουθείται συχνά από καταστροφές. Η Σόφια δεν είναι εξαίρεση στον κανόνα. Η πόλη είναι βομβαρδισμένη κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και πολλά από τα αρχιτεκτονικά της στολίδια χάνονται. Αλλά οι άνθρωποι μένουν. Ας κοιτάξουμε λοιπόν γύρω μας τα πρόσωπα των συμπολιτών μας, εδώ και τώρα κι ας συνεχίσουμε να είμαστε δυνατοί ανεξάρτητα από τα σημεία των καιρών.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφία: προσωπικό αρχείο