Στο Περιφερειακό Ιστορικό Μουσείο της Σόφιας η Βουλγάρικη Τράπεζα Ανάπτυξης διοργανώνει έκθεση, αφιερωμένη στα 140 χρόνια από τον διορισμό του πολεοδόμου Άντονιν Κόλαρ στη Σόφια. Το κοινό μπορεί να την απολαύσει ως τις 3 Οκτωβρίου στο Μουσείο Ιστορίας της Σόφιας.

Στις 3 Απριλίου 1879 η Ιδρυτική Συνέλευση της Βουλγαρίας ομόφωνα επέλεξε την Σόφια για πρωτεύουσα του Πριγκιπάτου της Βουλγαρίας. Τότε η πόλη είχε 2 σχολεία, 10 χάνια και λίγο παραπάνω από 3 000 σπίτια, στα οποία ζούσαν 11 700 πολίτες. Τον ίδιο χρόνο στη Σόφια έφτασε ο τσέχος ιστορικός Κωνσταντίν Ίρετσεκ που περιγράφει την πόλη ως εξής: Στραβοί δρόμοι μεταξύ χαμηλών σπιτιών από ξύλο και πηλό, ανατολίτικα μαγαζάκια, λάσπη και λακκούβες. Παρ’ όλα αυτά σαν ένα Ανατολικό Ελ Ντοράντο έχει προσελκύσει ένα σωρό τυχοδιώκτες από την Ανατολή και τη Δύση.

Η μόλις απελευθερωμένη Βουλγαρία προσέλκυσε επίσης επιστήμονες, καλλιτέχνες και ένα σωρό διανοούμενους βούλγαρους και ξένους από όλο τον κόσμο. Τσέχος είναι και ο πρώτος πολεοδόμος της πρωτεύουσας, ο Άντονιν Κόλαρ, που γεννήθηκε το 1841 στη Βοημία, σπούδασε στο Παρίσι και τη Βιέννη και εργάστηκε στο Βελιγράδι.

Ο Κόλαρ ήρθε στη Βουλγαρία αμέσως μετά την Απελευθέρωση, λέει η αρχιτέκτονας, Βαλεντίνα Βαρμπάνοβα, που έγραψε βιβλίο για την συμβολή των Τσέχων στην πολιτιστικο-ιστορική κληρονομιά της Βουλγαρίας. Πριν να έρθει στη χώρα μας ο πολεοδόμος ζούσε στο Βουκουρέστι και συνεργαζόταν με τον επιχειρηματία Γκεόργκι Πρόσεκ, ο οποίος επίσης ήρθε να ζήσει στην Βουλγαρία και συνέβαλε στην ανάπτυξή της. Στη Σόφια ο Κόλαρ διορίστηκε Γενικός Αρχιτέκτονας της πόλης. Η δουλειά του σίγουρα δεν ήταν εύκολη. Έπρεπε πρώτα να γκρεμιστούν τα παλιά οικήματα και να σχεδιαστούν δρόμοι. Δικό του έργο είναι το πρώτο Πολεοδομικό Πλάνο της πρωτεύουσας, το οποίο του ανατέθηκε από την Προσωρινή Ρώσικη Διοίκηση, όπως και το πρώτο κτίριο του Σιδηροδρομικού Σταθμού, σχέδιο του οποίου μπορούμε να δούμε στην έκθεση, μιας και καταστράφηκε το 1974.

Ο πολεοδόμος φρόντιζε για τον καλλωπισμό της πόλης μας επί 21 χρόνια. Με το όνομά του συνδέεται ο εκσυγχρονισμός του αστικού τοπίου. Δικό του έργο είναι το μνημείο του Βασίλ Λέβσκι, ο Αστικός Κήπος, το κτίριο του Υπουργείου Αμύνης, η Λέσχη Αξιωματικών, η Στρατιωτική Ακαδημία.

Ανάμεσα στα κτήρια που δημιούργησε είναι και το πιο μοντέρνο ξενοδοχείο της εποχής, το Γκραντ Οτέλ «Βουλγαρία», το οποίο βρισκόταν δίπλα στο Παλάτι και σήμερα αποτελεί το κεντρικό κτίριο της Βουλγάρικης Τράπεζας Ανάπτυξης. Το κτίριο ανακαινίστηκε πρόσφατα με σεβασμό στη δουλειά του αρχιτέκτονα και στην διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Αυτό είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση, είπε ο αντιδήμαρχος της Σόφιας, διδάκτωρ Τόντορ Τσομπάνοφ, στα εγκαίνια της έκθεσης. Σίγουρα δεν είναι εύκολο ούτε φτηνό να αναστηλωθεί το κτίριο στην αρχική του μορφή. Αλλά το έργο του αρχιτέκτονα Κόλαρ είναι αποτέλεσμα επαγγελματισμού και οργανωτικού πνεύματος, το οποίο οφείλουμε να διατηρήσουμε. 

Το ξενοδοχείο «Βουλγαρία» χτίστηκε για τρία χρόνια (1882-1885) και δίπλα βρισκόταν το εμβληματικό καφέ «Βουλγαρία», στο οποίο σύχναζαν πολιτικοί, στρατιωτικοί, διπλωμάτες, δημοσιογράφοι, μουσικοί, συγγραφείς και ηθοποιοί.

Για περίπου τρεις δεκαετίες χάρη στο έργο του Άντονιν Κόλαρ και άλλων κοσμοπολιτών αρχιτεκτόνων η Σόφια μετατράπηκε από ένα μουντό χωριουδάκι στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ευρωπαϊκή πόλη.

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: stara-sofia.com