Το τέλος του έτους είναι μια ευκαιρία να αναλυθούν τα όσα έγιναν στη διάρκειά του και το αποτέλεσμα της ευημερίας ή της απογοήτευσής μας μπορεί να είναι υποκειμενικό. Αυτό, όμως, δεν ισχύει για την οικονομία, μια και στον τομέα αυτό οι αριθμοί και τα γεγονότα είναι πραγματικά και συγκεκριμένα.

Στο τέλος του έτους, η πολιτική δυσαρέσκεια επιδεινώθηκε από τις υψηλές τιμές των καυσίμων αλλά και από το, στο σύνολό του, υψηλό κόστος ζωής στη Βουλγαρία. Απαιτήσεις για ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο, υψηλότερους μισθούς και συντάξεις, αν και δίκαιη, μετά βίας ανταποκρίνονται στις δυνατότητες του κράτους, τουλάχιστον στο σημερινό στάδιο της ανάπτυξής του. Τα αποτελέσματα των κρατικών επιχειρήσεων, στο πρώτο ενεάμηνο του έτους, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομίας δεν είναι λαμπρά.

Οι μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις, όπως οι Κρατικοί σιδηρόδρομοι, τα Βουλγαρικά Ταχυδρομεία, η Εθνική επιχείρηση ηλεκτρισμού και το θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο Maritsa Iztok-2, έχουν απορροφήσει εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, δημόσιου χρήματος, και εξακολουθούν να είναι χρεωμένες. Στο δημόσιο τομέα υπάρχουν, φυσικά, και καλά παραδείγματα, όπως ο Πυρηνικός Σταθμός «Κοζλοντούι», οι αεροπορικές επιχειρήσεις και, ιδίως, ο Έλεγχος εναέριας κυκλοφορίας και το αεροδρόμιο της Σόφιας.

Τα οικονομικά αποτελέσματα καιη σχετικά χαμηλή παραγωγικότητα, σε σύγκριση με τα πιο ανεπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη, δεν επιτρέπουν την αισθητή αύξηση των μισθών κι αυτή είναι η βάση της δημόσιας δυσαρέσκειας. Σύμφωνα με μια κοινωνιολογική έρευνα της εταιρίας Sova Harris, που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο, το 23% των βούλγαρων, που βρίσκονται σε ηλικία εργασίας, προτίθενται να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό. Σημαντικά κίνητρα είναι η η υψηλότερη αμοιβή, η ασφάλεια, το καλύτερο κοινωνικό σύστημα και η ασφάλιση υγείας, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Οι άμεσες ξένες επενδύσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον εκσυγχρονισμό της βουλγαρικής οικονομίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Βουλγαρικής Εθνικής Τράπεζας, στο διάστημα των πρώτων εννέα μηνών του 2018, οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανήλθαν στα 826,4 εκευρώ. Την ίδια στιγμή, η Βουλγαρική βιομηχανική ένωση προειδοποίησε ότι οι ξένες επενδύσεις στη μειώνονται. Το 2018 ενδέχεται να είναι η πρώτη περίοδος κατά την οποία αποτελούν ποσοστό μικρότερο του 1% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Εάν συγκρίνουμε με το πρώτο έτος της προσχώρησης της Βουλγαρίας στην ΕΕ, το 2007, θα διαπιστώσουμε, ότι, τότε, αυτές οι επενδύσεις αντιπροσώπευαν το 25% του ΑΕΠ. Οι λόγοι μπορούν να αναζητηθούν στην έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού, τις κακές υποδομές και το δυσκίνητο δικαστικό σύστημα, τις αναποτελεσματικές διοικητικές υπηρεσίες σε ορισμένες κοινότητες και την αχαλίνωτη διαφθορά.

Πολλοί οικονομολόγοι, όμως, στρέφουν την προσοχή στο ότι οι επενδύσεις μπορεί να είναι περιορισμένες, αλλάείναι πιο αποτελεσματικές και, σε μακροπρόθεσμο πλάνο,έχουν μεγαλύτερη σημασία για την ανάπτυξη της χώρας. Ενώ το 2007 οι περισσότερες επενδύσεις αφορούσαν, βασικά, την αγορά ακινήτων και τη χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση, το 2018 γίνονται στην βιομηχανική παραγωγή, δείχνοντας τα στρατηγικά συμφέροντα των ξένων επενδυτών.

Οι επενδύσεις αφορούν στην επέκταση των ήδη υφιστάμενων παραγωγών, στην κατασκευή νέων εργοστασίων και ερευνητικών κέντρων για την κατασκευή νέων προϊόντων. Υπάρχουν πολλά σχετικά παραδείγματα. Στα τέλη Νοεμβρίου, ο υπουργός Οικονομίας Εμίλ Καρανικόλοφ ανακοίνωσε ότι το 2018, με βάση τοΝόμο για την προώθηση των επενδύσεων, πιστοποιήθηκαν 23 έργα, συνολικού ύψους 800 εκατομμυρίων που θα δημιουργήσουν περισσότερες από 2.000 νέες θέσεις εργασίας.

Απονεμήθηκαν τρία πιστοποιητικά για επενδύσεις προτεραιότητας, με βάση το Νόμο για την ενθάρυνση των επενδύσεων - στη γερμανική εταιρεία παραγωγής ηλεκτρονικών συστημάτων κλιματισμού Behr-Hella Thermocontrol, την βουλγαρική εταιρεία πληροφορικής Accedia και στην Turbo Garant, για την κατασκευή μιας βάσης εξυπηρέτησης για επισκευή στροβιλοσυμπιεστών. Οι επενδύσεις ξεπερνούν τα18 εκατομμύρια ευρώ και αναμένεται να δημιουργήσουν, περίπου, 400 νέες θέσεις εργασίας.

Ορίστε ακόμα ορισμένα παραδείγματα σοβαρών επενδυτικών προθέσεων στη Βουλγαρία. Η τουρκική επιχείρηση παραγωγής καλωδίων χαλκού Sarkuysan, έχει επενδύσει 8,6 εκατ ευρώ στην κατασκευή ενός νέου εργοστασίου για καλώδια και αγωγούς για την αυτοκινητοβιομηχανία, την αεροδιαστημική και αμυντική βιομηχανία, στην βιομηχανική περιοχή του Σούμεν. Μια άλλη τουρκική εταιρεία, η Odelo Farba Lighting Group, θα επενδύσει 37 εκατ ευρώ σε εργοστάσιο φωτισμού αυτοκινήτων κοντά στο Πλόβντιβ.Σχεδιάζεται η κατασκευή τουνα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2020 και το 2023 ο αριθμός των εργαζομένων θα ανέλθει σε περίπου 400. Εκτός αυτού, η εταιρεία ξεκίνησε την κατασκευή του κέντρου επιστημονικής ανάπτυξης στη Σόφια παρακλάδι του ερευνητικού κέντρου της Στουτγάρδης, στο οποίο θα απασχοληθούν 40 μηχανικοί.

Ειδικοί υψηλής ειδίκευσης, βρίσκουν πεδίο επαγγελματικής ανάπτυξης στο νέο αναπτυξιακό κέντρο της Coca-Cola στη Σόφια. Το κέντρο αυτό θα είναι το δεύτερο σε μέγεθος, μετά από αυτό που βρίσκεται στην Ατλάντα, των ΗΠΑ, θα έχει 130 θέσεις εργασίας και θεωρείται σημαντικό για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της εταιρείας. Με την ιδέα να «εισάγει» στη Βουλγαρία  σχέδια υψηλής τεχνολογίας από ολόκληρο τον κόσμο και, επομένως, να αντιταχθεί στην «εξαγωγή» των ΙΤ ειδικών από την πατρίδα τους, η βουλγαρική εταιρία Scale Focus ανοίγει κέντρο ανάπτυξης στο Μπουργκάς, όπου μέχρι το τέλος του 2019, θα εργαστούν 40 μηχανικοί λογισμικού.

Επενδύσεις γίνονται και στην αυτοκινητοβιομηχανία. 10 εκατομμύρια ευρώ επενδύθηκαν από την κινεζική Cenntro Automotiv Group μαζί με εταίρους από τη Βουλγαρία και το Λουξεμβούργο, για την κατασκευή ενός εργοστασίου για την παραγωγή ηλεκτρικών μίνι-φορτηγών κοντά στο Πλόβντιβ. Αναμένεται ότι το πρώτο φορτηγό θα βγεί από τη γραμμή παραγωγής μέσα στο επόμενο εξάμηνο, αλλά οι Κινέζοι έχουν μια πολύ πιο μακροπρόθεσμους στόχους, Θέλουν να γίνει το εργοστάσιο ένα κέντρο για την Κεντρική Ευρώπη, όχι μόνο για συναρμολόγηση, αλλά και για την παραγωγή των εξαρτημάτων και τη συντήρηση.

Ο κατάλογος των παραδειγμάτων επενδύσεων και ανάπτυξης, κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, μπορεί να συνεχιστεί. Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι η χώρα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για τους ειδικούς, η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα κάνει πολλούς από τους βούλγαρους μετανάστες, οι οποίοι είναι διάσπαρτα σε όλο τον κόσμο, να επιστρέψουν στην πατρίδα τους ή αυτό το 23% των βουλγάρων που σκέφτονται να μεταναστεύσουν, να αλλάξουν γνώμη. Αυτό, αναμφισβήτητα, θα δώσει νέα ώθηση στην οικονομία. Έτσι, ναι, υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ, αν και αργά η βουλγαρική οικονομία κινείται προς τα εμπρός.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης

Φωτογραφίες: economic.bg, cio.bg, bhtc.com και cenntroauto.com