Ένα κοριτσάκι που πάει σχολείο με το όνομα αστροναύτη και ονειρεύεται να γίνει αστροναύτης, μεγαλώνει σε μια περίοδο ανάμεσα σε δύο εποχές – την κατάρρευση του κομμουνισμού και τα πρώτα χρόνια της δημοκρατίας. Και όπως αλλάζει το κορίτσι, αλλάζουν και οι εικόνες που συνοδεύουν τον χωρισμό του με τα παιδικά του χρόνια. Οι τρύπες στους δρόμους γίνονται όλο και πιο μεγάλες, οι μάρκες αυτοκινήτων όλο και πιο ποικίλες, πέφτουν οι οικονομικές πυραμίδες, καταρρέουν και οι τράπεζες…

Αυτή η ιστορία, που λέγεται μέσα από τα μάτια ενός παιδιού και που παρακολουθεί πώς η αποτυχία του ολοκληρωτικού συστήματος και οι δημοκρατικές αλλαγές που επακολούθησαν, διεισδύουν άμεσα στη ζωή μας και ανατρέπουν τις αξίες μας, εκδόθηκε πριν από δύο χρόνια από τον μεγάλο γαλλικό εκδοτικό οίκο Galimard και εξακολουθεί να κερδίζει προκρίσεις και βραβεία. Ο δημιουργός της είναι η γεννημένη το 1982 Ελίτσα Γκεοργκίεβα – μάρτυρας των χρόνων προσωπικής και κοινωνικής μετατροπής.

Η Ελίτσα Γκεοργκίεβα ζει στη Γαλλία από την ηλικία 18 χρονών. Τελειώνει κινηματογράφο στη Λυών, δουλεύει ως δημιουργός ντοκιμαντέρ, κάνει λογοτεχνικά περφόρμανς. Γράφει το μυθιστόρημά της «Οι αστροναύτες μόνο περνούν» στη γαλλική γλώσσα και το μετατρέπει σε πτυχιακή εργασία κατά τη διάρκεια της ειδίκευσής της σε δημιουργική λογοτεχνική συγγραφή στο Παρίσι. Θεωρεί ότι το θλιβερό χιούμορ και η αυτοειρωνεία στο βιβλίο κερδίζουν τις συμπάθειες των αναγνωστών, έστω και να μη γνωρίζουν με λεπτομέρειες τις εξελίξεις στη χώρα μας. Το μυθιστόρημα φτάνει και σε κάποια γαλλικά σχολεία.

«Αυτό ήταν αποτέλεσμα ενός βραβείου των μαθητών γυμνασίου, που κέρδισα στην Κεντρική Γαλλία και χάρη στο οποίο επισκέφθηκα πολλά σχολεία», λέει η Ελίτσα Γκεοργκίεβα. – «Στο μυθιστόρημα σε μεγάλο βαθμό είναι η ζωή μου, αλλά και η ζωή όλων των Βουλγάρων. Όταν ήρθα για πρώτη φορά στη Γαλλία ήμουν μαθήτρια γυμνασίου και συναντήθηκα με άλλους μαθητές και τότε συνειδητοποίησα πώς οι συνομήλικοί μου εδώ δεν έχουν ζει σε ένα τόσο ενθαρρυντικό περιβάλλον – έστω και δύσκολο από κοινωνική άποψη, ενδιαφέρον και πλούσιο σε προοπτικές. Εμείς σαν να μεγαλώσαμε πολύ πιο γρήγορα και αυτή η μεγάλη αλλαγή σημάδεψε όλους μας.»

«Για να μπορούν οι μαθητές γυμνασίου, οι οποίοι για πρώτη φορά αντιμετωπίζουν αυτή την ιστορία, να την καταλάβουν, συναντώ εκ των προτέρων τους καθηγητές λογοτεχνίας, ιστορίας και γεωγραφίας», συμπληρώνει η Ελίτσα Γκεοργκίεβα. – «Μ’ αυτόν τον τρόπο οι καθηγητές εξηγούν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων όχι μόνο την υπόθεση του μυθιστορήματος, αλλά και το ιστορικό πλαίσιο με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.»

Και ενώ στη Βουλγαρία ακόμη συζητιέται πώς να μαθαίνεται ο κομμουνισμός στα σχολεία, στη Γαλλία είναι ήδη στο πρόγραμμα της τελευταίας τάξης γυμνασίου ως στοιχείο της σύγχρονης ιστορίας. Τι είναι η προσέγγιση αυτό το καθεστώς να γίνει κατανοητό;

«Θεωρώ ότι καλή προσέγγιση εκμάθησης της ιστορίας είναι να την περάσουμε από την τέχνη, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, για να μην παραμένει μόνο αφηρημένα γεγονότα», λέει η Ελίτσα. – «Για παράδειγμα, μέσω του προσωπικού στοιχείου στο μυθιστόρημα οι μαθητές πολύ πιο εύκολα καταλαβαίνουν την ιστορία, έστω και να μην έχουν ζει σε ένα τέτοιο οικονομικό πλαίσιο. Τα μεγάλα γεγονότα πάντα αντιπαραβάλλονται με λεπτομέρειες από την καθημερινότητα κάθε μαθητή γυμνασίου, ανεξάρτητα από το σε ποια χώρα ζει.»

Τώρα η Ελίτσα Γκεοργκίεβα ολοκληρώνει τη νέα ταινία της που διηγείται για ένα κορίτσι από τη Λευκορωσία, ο πατέρας του οποίου εξαφανίζεται μυστηριωδώς. Ετοιμάζει και τη συμμετοχή της στη συλλογή «Τα κορίτσια της Ανατολής» με κείμενα συγγραφέων από την Ανατολική Ευρώπη. Το βιβλίο της «Οι αστροναύτες μόνο περνούν», με τη σειρά του, επιλέχθηκε για το βραβείο του «Φολιό» (της συλλογής με μυθιστορήματα τσέπης του εκδοτικού οίκου Galimard) σε ανταγωνισμό με συνολικά 130 βιβλία, από τα οποία επιλέχθηκαν μόνο έξι.

Φωτογραφίες: πρ. αρχείο

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα