Ο Δήμος της Πρωτεύουσας της Βουλγαρίας, δηλαδή της Σόφιας, σχεδιάζει εδώ και πάνω από 10 χρόνια να δημιουργήσει εγκαταστάσεις καύσης σκουπιδιών στο κέντρο της πόλης. Το σχέδιο όμως δεν λαμβάνει υπόψη ούτε τις νομοθετικές εξελίξεις στην ΕΕ ούτε τις καλές πρακτικές άλλων κρατών μελών όπως είναι η Ιταλία, η Σλοβενία και το Βέλγιο, τα οποία έχουν πετύχει υψηλό ποσοστό ανακύκλωσης. Έτσι οι πολίτες δυσανασχετούν βέβαιοι ότι πρόκειται για την κατά σειρά επικίνδυνη ιδέα η οποία θα σπαταλήσει ενέργεια, πρώτες ύλες και δημόσιους πόρους. 

Τα πιο συγκεκριμένα επιχειρήματά τους είναι ότι πρόκειται για την κατασκευή άλλης μιας πηγής στερεών σωματιδίων σκόνης και άλλων βλαβερών ουσιών την στιγμή που στην πόλη συνεχώς γίνονται μετρήσεις οι οποίες δείχνουν πως ο αέρας είναι μόνιμα μολυσμένος. Δεν φτάνουν οι οικολογικοί ενδοιασμοί γύρω από το πρότζεκτ υπάρχουν και οικονομικά προβλήματα. Η επένδυση φαίνεται πως θα κοστίσει περίπου 300 εκ. λέβα, τα 140 από τα οποία ο Δήμος θα τα δανειστεί από την Ευρωπαϊκή Επενδυτική Τράπεζα ενώ τα υπόλοιπα θα έρθουν σαν χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον 2014 – 2020».

«Δεν φτάνει που σκοπεύουν να μολύνουν την ατμόσφαιρα με τοξικά απόβλητα θέλουν να βάλουν τους πολίτες να ξεχρεώνουν ένα απαράδεκτο χρέος, λέει η ειδήμονας πολιτικών για το κλίμα, Αντοανέτα Γιώτοβα. Δηλαδή όχι μόνο είμαστε ζημιωμένοι οικονομικά αλλά θέτουμε σε κίνδυνο και την υγεία μας. Αυτοί που έχουν την πρωτοβουλία προσπαθούν να προλάβουν την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, η οποία τελειώνει το 2020 αλλά υπάρχει κίνδυνος με την κατασκευή και την λειτουργία μιας τέτοιας μονάδας να μπούμε σε παραβάσεις οι οποίες να επιφέρουν κυρώσεις τις οποίες να κληθούν να πληρώσουν ξανά οι φορολογούμενοι. Από το 2021 ξεκινά η νέα προγραμματική περίοδος αλλά τότε δεν θα χρηματοδοτούνται τέτοια πρότζεκτ».

Το πρότζεκτ έχει σαν σκοπό την δημιουργία κλιβάνου για την καύση επεξεργασμένων απορριμμάτων έτσι ώστε να παράγεται εναλλακτικό καύσιμο, το επονομαζόμενο RDF (RefuseDerivedFuel) το οποίο να χρησιμοποιεί ο θερμοηλεκτρικός σταθμός της Σόφιας αντί για φυσικό αέριο και έτσι η διοίκησή του να εξοικονομήσει 12 με 15 εκ. λέβα ετησίως.

Αλλά οι νέοι στόχοι της ΕΕ, ως το 2030, για την διαχείριση των απορριμμάτων είναι ο υποχρεωτικός τους  διαχωρισμός και η ανακύκλωση του 65% από αυτά. Η κριτική προς την μονάδα συμπεριλαμβάνει το επιχείρημα ότι αν η Σόφια φτιάξει τον κλίβανο δεν θα μπορεί να πετύχει έναν τέτοιο στόχο γιατί θα πρέπει να καίει το 50% των απορριμμάτων της και δη 180 000 τόνους τον χρόνο γιατί το μηχάνημα δεν μπορεί να λειτουργεί με μικρότερη χωρητικότητα.

Κάτι τέτοιο σημαίνει πως μάλλον θα πρέπει να εισάγονται στην πρωτεύουσα σκουπίδια από άλλες πόλεις και υπάρχουν πιθανότητες να περνάνε από καύση και τα κατακάθια από την αποχέτευση της πόλης. Η κριτική στρέφεται και κατά των επιχειρημάτων των υπερασπιστών της ιδέας για τον κλίβανο ότι «όταν καίμε τα σκουπίδια δεν θα χρειάζεται να τα αποθηκεύουμε» μιας και μετά την καύση μένουν περίπου 25% (36 000 τόνοι τον χρόνο) του αρχικού όγκου σε στάχτη και υπολείμματα τα οποία, ανά 22 τόνους την ημέρα, θα πρέπει να διοχετεύονται σε ειδικά ντεπό για επικίνδυνα απορρίμματα στην Γερμανία κάτι το οποίο θα αυξήσει τα έξοδα όπως και τον κίνδυνο από μεταφορικά ατυχήματα.

Από την άλλη η καύση απορριμμάτων δεν εκτιμάται σαν «νέα πηγή ατμοσφαιρικής μόλυνσης» στα δυο προγράμματα για την ποιότητα του αέρα στην Σόφια για την περίοδο 2011-2020 και αν το πρότζεκτ δεν διατυπωθεί εκ νέου όχι μόνο θα έρθει σε ρήξη με τις πολιτικές και την νομοθεσία της ΕΕ μπλοκάροντας τον διαχωρισμό και την ανακύκλωση για δεκαετίες αλλά θα σημαίνει και μια μεγάλη σπατάλη δημόσιων πόρων και πρώτων υλών. Αυτό σημαίνει να καταστραφούν μέσω καύσης δεκάδες χιλιάδες τόνοι πολύτιμων πρώτων υλών όπως είναι τα πλαστικά, τα χαρτιά και τα χαρτόνια, υφάσματα, ξυλεία και βιολογικά απορρίμματα τα οποία θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν, να μπουν σε κομπόστ ή να χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βιολογικού αερίου και να αποφέρουν έσοδα. 

Κατά την Ντανίτα Ζαριτσίνοβα από τον Σύλλογο «Για την γη» τα μέσα μπορούν να χρησιμοποιούνται για πολύ καλύτερες και πιο φτηνές εναλλακτικές.

«Πρόκειται για ένα απαρχαιωμένο πρότζεκτ, σχολίασε εκείνη. Πέρσι προτείναμε ένα σχέδιο για την διαχείριση των απορριμμάτων στη Σόφια το οποίο συμπεριλαμβάνει μια ολοκληρωτική αλλαγή στον τρόπο που συλλέγονται και μεταφέρονται τα σκουπίδια».

Δεν είναι πολλοί οι δημόσιοι σύμβουλοι που υποστηρίζουν το πρότζεκιτ για τον κλίβανο ενώ κάποιοι από αυτούς που δεν το στηρίζουν έχουν κινήσει δίκη γιατί δεν έγινε δεκτή η πρότασή τους για δημοψήφισμα στην πρωτεύουσα για την κατασκευή της μονάδας. Όσον αφορά τις επικείμενες εκλογές για δήμαρχο της Σόφιας η υπόθεση του κλιβάνου είναι ένα από τα βασικά ερωτήματα που οι οικολόγοι θέτουν στους υποψήφιους.

Φωτογραφίες: πρ. αρχείο

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα