Σήμερα,στην αίθουσα συναυλιών Βουλγαρία, αποδίδουμε τελευταίο χαιρετισμό στον μεγάλο τζαζ μουσικό της Βουλγαρίας, Μίλτσο Λεβίεβ, ο οποίος πέθανε στις 12 Οκτωβρίου στην Θεσσαλονίκη. Εκεί ζούσε τα τελευταία χρόνια με την σύζυγό του, την τραγουδίστρια Βίκυ Αλμαζίδου. Ήταν ο πρώτος τζαζ μουσικός που έγινε διάσημος στην Αμερική σαν συνθέτης και πιανίστας. Το 1997 έλαβε το μετάλλιο «Αίμος» που είναι το υψηλότερο αριστείο της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας. Δυο φορές ήταν υποψήφιος για Grammy.

Γεννήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1937 στο Πλόβντιβ και τελείωσε την Εθνική Μουσική Ακαδημία στην Σόφια όντας μαθητής του Πάντσο Βλαντιγκέροβ. Από το 1936 έως το 1968 ήταν σολίστ και μαέστρος των Φιλαρμονικών Ορχηστρών του Πλόβντιβ και της Σόφιας ενώ την ίδια περίοδο διηύθυνε και την Μπιγκ Μπάντα της ΒΕΡ. Είχε εξαιρετική επίδραση στους βούλγαρους μουσικούς διαφόρων γενεών και τα τελευταία χρόνιαδιοργάνωνε μάστερ κλας στο Νέο Βουλγάρικο Πανεπιστήμιο στη Σόφια.

Ο Μίλτσο Λεβίεβ ίδρυσε το συγκρότημα «Τζαζ Φόκους 65» το οποίο το 1967 έλαβε το βραβείο μουσικής κριτικής στο φεστιβάλ στο Μοντρέ στην Ελβετία. Το 1970 μετανάστευσε στην Δυτική Ευρώπη και λίγο αργότερα, μετά από πρόσκληση του Ντον Έλις (Don Ellis), έφυγε για την Αμερική όπου έζησε πάνω από 20 χρόνια. Συνεργάστηκε με τον Μπίλι Κόμπαμ, τον Αρτ Πέπαρ, τον Τζορτζ Ντιουκ, τον Αλ Ζέρο, τον Ντέιβ Χόλαντ κ.ά.

«Το 2005 έδωσα τα τελευταία μου χρήματα για ένα μάστερ κλας του Μίλτσο Λεβίεβ και της Βίκυ Αλμαζίδου, λέει η τζαζ τραγουδίστρια και ηθοποιός Μίλιτσα Γκλαντνίσκα. Δεν είχα δουλειά και προοπτική, δεν είχα ιδέα από τζαζ αλλά συνεργαστήκαμε καλά και στην τελειωτική συναυλία συμμετείχαν γνωστοί τζαζ μουσικοί με τους οποίους σήμερα εμφανιζόμαστε μαζί στην σκηνή. Ο Μίλτσο και η Βίκυ μας μάθαιναν να έχουμε διάθεση για μουσική, να ηρεμούμε την ψυχή μας και να παρακολουθούμε την λογική των κομματιών».

«Ο Μίλτσο με ενέπνευσε και μου έδειξε τον δρόμο όσον αφορά δυο σημαντικά θέματα, λέει ο Μάριο Στάντσεβ, τζαζ πιανίστας και συνθέτης που ζει εδώ και δεκαετίες στη Γαλλία. Το πρώτο ήταν να γνωρίζω σε βάθος την μουσική παράδοση στο σύνολό της και το δεύτερο να υπερασπίζομαι τον εαυτό μου, την προσωπικότητά μου. Ο Μίλτσο ήταν ο πιο ενημερωμένος για την τζαζ από τους βούλγαρους μουσικούς της γενιάς του και επίσης είχε το θάρρος να δηλώσει τον εαυτό του. Ήμουν 14 χρονών όταν πήγαινα στις διαλέξεις που έδινε σε ένα πολιτιστικό κέντρο. Τότε αυτή η μουσική ήταν σχεδόν απαγορευμένη. Μαζευόμασταν σαν σε κρυφό σχολειό. Έπειτα με άφηνε να πηγαίνω στις πρόβες με το «Τζαζ Φόκους 65». Ο τρόπος που έκανε μουσική και που οργάνωνε το μουσικό υλικό ήταν εξαιρετικός. Για μένα ο Μίλτσο Λεβίεβ ήταν ολόκληρη σχολή».

«Ο Μίλτσο Λεβίεβ μας έδινε ελπίδα πως εμείς, από την μικρή Βουλγαρία, μπορούμε να πετύχουμε κάτι στον χώρο της τζαζ στον οποίο δεν είχαμε παράδοση, λέει ο Αντόνι Ντόντσεβ, πιανίστας, συνθέτης και μαέστρος της Μπιγκ Μπάντας της ΒΕΡ. Ο τρομπονίστας Γκεόργκι Μπορίσοβ έφερε μια φορά ένα δώρο, από τον Μίλτσο Λεβίεβ, στον πατέρα μου. Ήταν το διπλό CD του Don Ellis, «Tears of Joy», στο οποίο συμπεριλαμβανόταν το κομμάτι του Μίλτσο Λεβίεβ «BulgarianBulge». Με τους συμμαθητές μου το ακούγαμε συνεχώς και μας εντυπωσίαζαν τα άνισα μέτρα του. Το 1980 μετά από μεγάλη απουσία ο Λεβίεβ ήρθε στην Βουλγαρία για να συμμετάσχει σε μια Τζαζ Συνάντηση στην Σόφια. Μετά αρχίσαμε να συνεργαζόμαστε και μια από τις πρώτες μου συναυλίες ήταν σε ντουέτο μαζί του στην κατάμεστη αίθουσα 1 του Εθνικού μεγάρου Πολιτισμού. Με την Μπιγκ Μπάντα κάναμε κάμποσες συναυλίες μόνο με δικά του έργα και θα συνεχίσουμε να διοργανώνουμε τέτοιες εκδηλώσεις. Οι δημιουργίες μουσικών αυτού του βεληνεκούς αμέσως γίνονται κλασσικές και παίρνουν την θέση τους στο παγκόσμιο μουσικό πάνθεον συνεχίζοντας να ηχούν διαχρονικά γιατί κάθε φορά που κάποιος τις ερμηνεύει προβοκάρουν το κοινό με νέο τρόπο».

«Είχαμε την τύχη άμεσα να κληρονομήσουμε την ιστορία του «Τζαζ Φόκους 65» μέσω του φλαουτίστα Σιμεών Στέρεβ, λέει ο Χρίστο Γιότσοβ, συνθέτης και ενορχηστρωτής που παίζει κρουστά. Εκείνη την εποχή που το συγκρότημα ήταν στο ζενίθ του ο Μίλτσο ήταν για μας άφταστος, γιατί ήταν βούλγαρος μουσικός που έπαιζε στην Αμερική με τους πιο μεγάλους μουσικούς του κόσμου. Όταν γύρισε στην Βουλγαρία δώσαμε μαζί πάρα πολλές συναυλίες και απέκτησε για μένα πραγματικές διαστάσεις. Δεν έφτανε αυτό αλλά αποδείχτηκε πως έχουμε παρόμοιο τρόπο σκέψης. Συμμετείχα σε πολλά πρότζεκτ του και το 2015 διοργάνωσα την συναυλία με την οποία δήλωνε πως θέλει να αποχωρήσει από τα δυναμικά μουσικά δρώμενα (σ.σ. για τα 60 χρόνια του Μίλτσο Λεβίεβ στην σκηνή). Συμμετείχε το συγκρότημα «Ακουστική Βερσιόν» και βιντεοσκοπήσαμε την συναυλία έτσι ώστε να μείνει σαν ντοκουμέντο. Η Επιτροπή Πολιτισμού και ΜΜΕ της Βουλής ενέκρινε την υποψηφιότητα του Μίλτσο Λεβίεβ για το Κρατικό Βραβείο Εξαιρετικής Συμβολής στον Βουλγάρικο Πολιτισμό μετά από πρωτοβουλία της Βουλγαρικής Μουσικής Ένωσης, της οποίας είμαι πρόεδρος αυτήν την στιγμή. Πρόκειται για μια μεγάλη αναγνώριση προς έναν μουσικό με γοητεία που έχει αφήσει ανεκτίμητη κληρονομιά στις επόμενες γενιές».

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα