«Ένας δήμαρχος πρέπει να έχει ηγετικό χάρισμα, να είναι αρμόδιος και να έχει διοικητικές ικανότητες, λέει η υφηγήτρια διδάκτωρ Μιλένα Στέφανοβα, καθηγήτρια «Τοπικής Αυτοδιοίκησης» στην έδρα «Δημόσιας Διοίκησης» του Πανεπιστημίου της Σόφιας «Άγιος Κλήμης της Αχρίδας». Αλλά οι άνθρωποι στην Βουλγαρία που έχουν κύρος και είναι σε θέση να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών είναι όλο και λιγότεροι».

Η κυρία Στέφανοβα ερευνά εδώ και χρόνια «Το δημόσιο ενδιαφέρον προς την τοπική αυτοδιοίκηση» και βάση της εμπειρογνωμοσύνης της κάναμε μια ανάλυση των δημαρχιακών καμπανιών στην Σόφια από την Απελευθέρωση ως το 1944. Αυτήν την περίοδο οι δήμαρχοι άλλοτε εκλέγονταν από τον λαό, άλλοτε διορίζονταν με διάταγμα του βασιλιά αλλά όλοι τους είχαν τα απαραίτητα προσόντα που η θέση απαιτεί. Κάποιοι από αυτούς έμειναν στην ιστορία με τα δημόσια έργα τους και τις ενέργειές τους προς όφελος της ευημερίας των πολιτών. Ένας από αυτούς τους ιστορικούς δημάρχους της Σόφιας ήταν ο Ιβάν Ιβανόβ που επέβλεπε την κατασκευή του υδραγωγού της Ρίλα και ήταν σύμβουλος για την κατασκευή του φράγματος Ίσκαρ.

Και τότε όμως μεταξύ των κομμάτων πάντα υπήρχε ανταγωνισμός για το ποιανού ο υποψήφιος θα κάτσει στην δημαρχική καρέκλα και οι διαμάχες ήταν επικές.

«Όλες οι καμπάνιες συνοδεύονταν από αντιπαραθέσεις και συκοφαντίες, λέει η κυρία Στέφανοβα. Πριν την διοικητική κατοχύρωση της θέσης του δημάρχου τα χρέη τους εκτελούσαν οι πιο επιφανείς πολίτες (τσορμπατζίι) που όμως συχνά έφταναν στην βία για να κρατήσουν για τον εαυτό τους την εξουσία και τα προνόμιά της. Οι ατιμίες δεν σταματούν και σήμερα όταν συχνά γινόμαστε μάρτυρες εμπορίου ψήφων και οι προσπάθειες αντιμετώπισης των προβλημάτων φαίνεται να είναι άκαρπες».

Η Μιλένα Στέφανοβα έχει γράψει βιβλίο για τους τσορμπατζίι και για την εποχή τους στα όρια μεταξύ της οθωμανικής κυριαρχίας και της εθνικής αναγέννησης.

«Εκεί μελέτησα τα στοιχεία που αποτελούν την πολιτική διαδικασία πριν ακόμα να μπορούμε να την ονομάσουμε έτσι, λέει η συγγραφέας. Τα τελευταία χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας η επίσημη εξουσία προσπαθούσε να εντάξει εκπροσώπους των ντόπιων κοινωνιών για να μπορεί χωρίς πολλές ταραχές να μαζεύονται οι φόροι. Αυτό δημιούργησε συνθήκες για κάποιους από τους κατοίκους να αποκτήσουν εξουσία και περιουσίες μέσω των οποίων προσπαθούσαν να συνεχίσουν να κυβερνούν τις τοπικές κοινωνίες και μετά την Απελευθέρωση».

Στο Πριγκιπάτο που έπειτα έγινε Βασίλειο της Βουλγαρίας παρατηρούνται συχνές αλλαγές κυβερνήσεων. Όπως και τώρα οι θέσεις της εξουσίας εξασφάλιζαν σε κάποιους πρόσβαση στην κατανομή των πόρων. Πολλοί συγγραφείς προσπάθησαν να περιγράψουν τότε τα αναφερόμενα φαινόμενα αλλά αυτός που το έκανε με τον πιο γλαφυρό τρόπο ήταν ο Αλέκο Κωνσταντίνοβ του οποίου τα έργα έχουν απαράμιλλο χιούμορ και ηχούν επίκαιρα και σήμερα.

«Την εποχή που έζησε ο Αλέκο δεν υπήρχε ίντερνετ, λέει η κυρία Στέφανοβα. Η πρόσβαση στις πληροφορίες ήταν περιορισμένη και ήταν πολύ δύσκολο για κάποιον να ανακτήσει την φήμη του αν γινόταν θύμα κουτσομπολιών. Τότε όμως δεν χρησιμοποιούσαν τον όρο «ψευδείς ειδήσεις», τις ονόμαζαν απροκάλυπτα ψέματα και ήταν πιο τυχεροί από μας σήμερα γιατί ήταν πιο ξεκάθαρο ποιος αξίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Εμείς σήμερα έχουμε πρόβλημα να επιλέξουμε ανθρώπους που να μας κυβερνήσουν γιατί όπως είπαμε μειώνονται όλο και περισσότερο οι άνθρωποι με κύρος. Δυστυχώς οι θεσμοί δεν λειτουργούν καλά και γίνονται όλο και πιο εξαρτημένοι από τα κόμματα».

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα