Ένα από τα ερωτήματα που ήρθαν στην επιφάνεια λόγω της πανδημίας Covid-19, ένα εμβόλιο, με βουλγαρική συμβολή, έχει προσελκύσει την προσοχή επιστημόνων από όλο τον κόσμο. Αληθεύει, άραγε, ότι το ανοσοποιητικό σύστημα όσων έχουν εμβολιαστεί κατά της φυματίωσης αντιδρά και στις λοιμώξεις; Οι επιστήμονες αναρωτιούνται, ελπίζοντας ότι οι κλινικές δοκιμές θα απαντήσουν στο αν και κατά πόσο μπορεί το εμβόλιο BCG να χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση του κορονοϊού.

Όταν η Δρ. Σρέμπρα Ροντόπσκα κατασκεύαζε την βουλγαρική έκδοση του εμβολίου κατά της φυματίωσης, στα μέσα του περασμένου αιώνα, δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί ότι ίσως θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, δεκαετίες αργότερα, και μάλιστα για την καταπολέμηση μιας άλλης λοίμωξης.

Η Σρέμπρα Ροντόπσκα γεννήθηκε στη Σόφια το 1913. Σπούδασε Ιατρική

και άρχισε να εργάζεται στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Επιδημιολογίας και Μικροβιολογίας. Την εποχή εκείνη η φυματίωση βρίσκονταν σε έξαρση στην Βουλγαρία. Υπήρχε βέβαια το εμβόλιο BCG των Albert Kalmet και Camille Guerin, αλλά ήταν τόσο ακριβό που μόνο οι πιο εύποροι μπορούσαν να εμβολιαστούν. Έτσι, αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή της στην κατασκευή βουλγαρικού εμβολίου κατά της φυματίωσης.

«Το 1948 πήγε στο Παρίσι με τον παππού μου ο οποίος πήγε να ειδικευτεί στις εσωτερικές ασθένειες», λέει η εγγονή της Σρεμπρίνα Μπόμπεβα, στην συνέντευξή της στην Βουλγαρική Εθνική Ραδιοφωνία. «Πέρασε σχεδόν ένα χρόνο στο Ινστιτούτο Pasteur, όπου σπούδασε τη δημιουργία ζωντανού γαλλικού εμβολίου κατά της φυματίωσης. Στη συνέχεια, το μετέφερε στη χώρα μας και άρχισε να αναπτύσσει τη βουλγαρική του έκδοση. Το 1951, οι πρώτοι εμβολιασμοί που έγιναν είχαν παρενέργειες. Το 1% των εμβολιασμένων νεογέννητων αρρώστησε από πυώδη λεμφαδενίτιδα και η γιαγιά μου αποφάσισε ότι το βασικό του συστατικό δεν ήταν το κατάλληλο. Αναζητώντας νέες δυνατότητες, φέρνει άλλο, το οποίο αναπτύχθηκε στη Ρωσία, το προσαρμόζει στις βουλγαρικές συνθήκες κι έτσι αρχίζουν οι μαζικοί εμβολιασμοί».

Από το 1951, ο εμβολιασμός κατά της φυματίωσης έγινε υποχρεωτικός για όλα τα νεογνά και τα παιδιά κάτω των 18 ετών και η νοσηρότητα σε όλες τις ηλικίες μειώθηκε απότομα. Οι ιδιότητες του προκαλούν μεγάλο ενδιαφέρον στην πρώτη τεχνική συνδιάσκεψη για το εμβόλιο BCG, που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη το 1956. Ορισμένες χώρες - Ιαπωνία, Αυστρία, ΕΣΣΔ, Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία κ.ά., επωφελούνται από τις επιστημονικές γνώσεις της Δρ Σρέμπρα Ροντόπσκα, για να βελτιώσουν τις μεθόδους παραγωγής και ελέγχου. Μια μεταπτυχιακή φοιτήτριά της μεταφέρει το βουλγαρικό εμβόλιο στο Βιετνάμ.

Από το 1991, το Βουλγαρικό Εργαστήριο παραγωγής BCG είναι ένα από τα τρία στον κόσμο που έχει εγκριθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως εφοδιαστής της UNICEF και της Pan American Health Organization. Σήμερα, το βουλγαρικό εμβόλιο χρησιμοποιείται σε περισσότερες από 180 χώρες.

«Η γιαγιά μου ήταν πολύ ασυνήθιστη. Πάντα ήταν πολύ απασχολημένη, πολύ κομψή και συνεχώς διάβαζε», συνεχίζει την αφήγησή της η Σρεμπρίνα Μπόμπεβα. «Αν πρέπει να υπογραμμίσω κάτι που θυμάμαι περισσότερο απ’ όλα, είναι το ότι είχε πάντα ένα βιβλίο στο χέρι της. Όχι πάντα επιστημονικό, μια και αγαπούσε πάρα πολύ την λογοτεχνία. Ήταν πολύ περίεργη και διασκεδαστική γιαγιά, που αγαπούσε και φρόντιζε πολύ τα τέσσερα εγγόνια της».

Η Δρ Σρέμπρα Ροντόπσκα έζησε μέχρι την ηλικία των 93 ετών και μέχρι την τελευταία της πνοή δεν αποχωρίστηκε τα αγαπημένα της βιβλία.

Φωτογραφία: αρχείο

Επιμέλεια, μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης