Το βασικό μέρος της βουλγαρικής κοινότητας στο Αζερμπαϊτζάν μετανάστευσε στη Γάντζα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στη χώρα, με πλούσια και αρχαία ιστορία, στις αρχές του 20ού αιώνα. «Η πολυάριθμη βουλγαρική κοινότητα διατηρεί τη γλώσσα, τον πολιτισμό και τα έθιμα όλα αυτά τα χρόνια. Η απογραφή του πληθυσμού το 1989 έδειξε ότι εδώ ζουν επίσημα 289 Βούλγαροι. Τώρα τα στατιστικά στοιχεία ανανεώνονται» - λέει η Βουλγάρα Μαρία Γκουσέινοβα και συμπληρώνει:

«Μεγάλωσα στη Γάντζα και πάντα παρουσιάζομαι ως Βουλγάρα του Αζερμπαϊτζάν. Η γιαγιά μου έλεγε ότι ζούσαμε στο Παναγκιούριστε, οι πρόγονοί μας έφυγαν από εκεί, πέρασαν από τη Βεσσαραβία της Ουκρανίας και εγκαταστάθηκαν στο Ζαπορόζιε, όπου υπήρχαν μερικοί βουλγαρικοί οικισμοί» - διηγείται η Μαρία Γκουσέινοβα για τις ρίζες της. Θυμάται και για τη θεία της: - «Εκείνη τραγουδούσε θαυμάσια, μεγάλωσα με τα βουλγαρικά τραγούδια.»

Η Μαρία Γκουσέινοβα τελείωσε τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Κίεβου. Τώρα ζει στην πρωτεύουσα Μπακού, αλλά εξακολουθεί να είναι η ψυχή και η καρδιά της βουλγαρικής κοινότητας στο Αζερμπαϊτζάν. Οι μακρινοί μας συμπατριώτες εκεί γιορτάζουν τις βουλγαρικές γιορτές, σχεδόν εξ’ ολοκλήρου έχουν διατηρήσει και την παραδοσιακή μας κουζίνα. «Εγώ η ίδια ψήνω βουλγαρική τυρόπιτα, αλλά εδώ την αποκαλούμε γαλατόπιτα (μλιν)», τονίζει η Μαρία. 

Στη Γάντζα, που είναι αδελφοποιημένη πόλη με την παραθαλάσσιά μας πρωτεύουσα Βάρνα, δεν υπάρχουν βουλγαρικές λέσχες, ούτε βουλγαρικά σχολεία και η συμπαγής βουλγαρική κοινότητα συγκεντρώνεται στο σπίτι της Μαρίας Γκουσέινοβα ή εκείνη η ίδια επισκέπτεται τους άλλους Βουλγάρους. «Οι γεννημένοι στη Γάντζα Βούλγαροι είναι εργατικοί. Έχουμε διδάκτωρ των επιστημών, επιχειρηματία, παιδαγωγούς, γιατρούς. Συχνά στις σκέψεις μας γυρίζουμε στη Βουλγαρία» - λέει η Μαρία.

Εκείνη η ίδια πολλές φορές ήταν στην ιστορική πατρίδα της – στο Παναγκιούριστε, τη Βάρνα, το Πλόβντιβ, το Μπουργκάς, τη Σόφια. Τι την εντυπωσιάζει πιο πολύ στη Βουλγαρία;

«Έχω σκεφτεί πολύ πώς να απαντήσω στην ερώτηση αυτή. Εγώ προσωπικά εντυπωσιάστηκα από όλα – και από τους ανθρώπους, και από τα φαγητά, και από τον πολιτισμό» - απαντά εκείνη. – «Όταν έκανα την ίδια ερώτηση στα παιδιά μου και σε άλλους ανθρώπους, που έχουν επισκεφθεί τη Βουλγαρία, η κόρη μου απάντησε: τους ανθρώπους, στον εγγονό μου του άρεσαν τα φαγητά, άλλοι εντυπωσιάστηκαν από την ομορφιά της Βουλγαρίας. Όλοι όμως ήταν ομόφωνοι: όλα που συνδέονται με τη Βουλγαρία μας αρέσουν.»

Το 2005 η Μαρία Γκουσέινοβα πραγματοποίησε ένα παλιό όνειρό της: να ενώσει τις δύο πατρίδες της – το Αζερμπαϊτζάν και τη Βουλγαρία. Ίδρυσε τον σύνδεσμο «Βοήθεια για ανάπτυξη της φιλίας μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Βουλγαρίας». Το ίδιο έτος άρχισε να εκδίδεται και το περιοδικό «Ακόρντ» στα βουλγαρικά, που διανέμεται στο Αζερμπαϊτζάν, τη Βουλγαρία και την Ουκρανία.

Μεταξύ των δύο κρατών αναπτύσσεται δραστήρια συνεργασία σε πολλούς τομείς. Στο Πανεπιστήμιο Σόφιας άνοιξε Κέντρο Αζερικής Γλώσσας και Πολιτισμού. Στο Σλαβικό Πανεπιστήμιο στο Μπακού υπάρχει η σχολή «Γεωγραφία της Βουλγαρίας», στην οποία ιδρύθηκε και Κέντρο Βουλγαρικής Γλώσσας και Πολιτισμού.

«Η συνεργασία μας είναι πολύ καρποφόρα. Όταν έρχομαι στη Βουλγαρία, με αντιμετωπίζουν με προσοχή, σεβασμό, ενδιαφέρονται για τη ζωή των Βουλγάρων στο Αζερμπαϊτζάν» - λέει η Μαρία Γκουσέινοβα. – «Μας βοηθά και η Υπηρεσία για τους Βουλγάρους στο Εξωτερικό. Από εκεί μας παραχώρησαν φορεσιές, που χρειαζόμαστε πολύ, καθώς και λογοτεχνία για τη Βουλγαρία, για τις γιορτές της. Θα ήθελα να εκφράσω την τεράστια ευγνωμοσύνη μου. Πάντα προσπαθώ να μοιράζομαι αυτά τα δώρα με τους Βουλγάρους που ζουν εδώ και στην Ουκρανία.»

Φωτογραφίες: πρ. αρχείο

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα