Μετά την απελευθέρωση της χώρας (1878) στο πρώτο βουλγαρικό σύνταγμα, θεσπίστηκαν σύγχρονοι και δημοκρατικοί κανόνες καθολικής ψηφοφορίας και μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο οι βουλευτές εκλέγονταν με πλειοψηφία. Με τα χρόνια, η νομοθεσία βελτιώθηκε. Τα εκλογικά κέντρα έγιναν πιο προσιτά, γεγονός που αύξησε την προσέλευση - από 20% στις πρώτες εκλογές του 1879 σε πάνω από 50%, και ακόμη και έως 80% στις αρχές του 20^ού αιώνα. Περιέργως, τα πρώτα ψηφοδέλτια συμπληρώνονταν από τον ίδιο τον ψηφοφόρο ή από τους ακτιβιστές του κόμματος.

«Τα ψηφοδέλτια ήταν στ’ αλήθεια χειρόγραφα και θεωρητικά κάθε ψηφοφόρος θα έπρεπε να είναι εγγράμματος» εξηγεί ο ιστορικός Σβετοσλάβ Ζίβκοφ του Πανεπιστημίου της Σόφιας. «Στην πράξη, ωστόσο, ο νόμος δεν υποχρεώνει τον ψηφοφόρο να γράψει μόνος του το ψηφοδέλτιο. Τα έγχρωμα ψηφοδέλτια εισήχθησαν σε ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων μεταξύ του 1909 και του 1913. Μέρος της μεταρρύθμισης ήταν η υιοθέτηση ενός αναλογικού εκλογικού συστήματος. Η ιδέα των έγχρωμων ψηφοδελτίων ήταν να διευκολύνει τους αναλφάβητους ψηφοφόρους να προσανατολιστούν με το χρώμα του κόμματος. Εμφανίζονται τα τυπωμένα ψηφοδέλτια και εισάγεται η υποχρεωτική υποψηφιότητα όσων επιθυμούν να γίνουν βουλευτές. Σύμφωνα με το πλειοψηφικό σύστημα, οποιοσδήποτε του οποίου το όνομα εμφανίζεται στο ψηφοδέλτιο θεωρείται υποψήφιος.»

Η Βουλγαρία είναι από τις πρώτες χώρες στον κόσμο που εισήγαγαν το αναλογικό σύστημα, μαζί με τη Σερβία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία, το Βέλγιο και την Κούβα. Η ιδέα είναι να αυξηθεί η δημοκρατική εκπροσώπηση της ψηφοφορίας, διότι στο πλειοψηφικό σύστημα μεγάλο μέρος των ψήφων για τους υποψηφίους ακυρώνονται και τα εκλογικά αποτελέσματα παραμορφώνονται.

«Σε ένα πλειοψηφικό σύστημα σε πολυεδρικές περιφέρειες, η πρώτη δύναμη, που είναι συνήθως η κυβερνώσα, τα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα κέρδιζε κατά μέσο όρο περίπου το 45-50% των ψήφων. Μερικές φορές, ωστόσο, εξασφάλιζε το 80% ή περισσότερες από τις έδρες. Αυτό ήταν επίσης ένα πρόβλημα στην Ευρώπη, και γι' αυτό ορισμένες χώρες εισάγουν μονοεδρικές περιφέρειες αντί ενός αναλογικού συστήματος. Το άλλο μέρος των χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας, προτιμά να διατηρήσει τις πολυεδρικές περιφέρειες. Υπάρχει κι ένα δεύτερο κίνητρο για το αναλογικό σύστημα - σε αυτό οι ηγέτες των κομμάτων είναι πιο εύκολο να εκλεχτούν.»

Είναι εντυπωσιακό ότι ήδη από το 1912 προστέθηκε ένα στοιχείο πλειοψηφίας στο αναλογικό σύστημα της Βουλγαρίας - ο ψηφοφόρος είχε το δικαίωμα να διαγράψει τους ανεπιθύμητους κοινοβουλευτικούς υποψηφίους στη λίστα των κομμάτων.

Στη συνέχεια της συνομιλίας με τον Σβετοσλάβ Ζίβκοφ θα μάθετε πώς εκλέγονταν τα κοινοβούλια ακόμη και υπό ένα μη κομματικό καθεστώς και αν το κυβερνών κόμμα στη Βουλγαρία ήταν πάντα σίγουρο ότι θα κερδίσει τις εκλογές.

Φωτογραφίες: αρχείο, πρ. αρχείο

Μετάφραση και επιμέλεια: Άιλιν Τόπλεβα