Στο Εθνικό Πολυτεχνικό Μουσείο, στην Σόφια, φιλοξενείται, μέχρι τις 29 Μαΐου, μια έκθεση που μας αποκαλύπτει την ιστορία ενός αληθινού τροβαδούρου του 20ού αιώνα. Πρόκειται για τον Στογιάν Μιλένκοφ που γεννήθηκε το 1889 στην πόλη Μπρέζνικ, κοντά στο Πέρνικ. Πήγε σχολείο στο Κιουστεντίλ και στην Σόφια και το 1908 έφυγε για το Παρίσι όπου σπούδασε δραματική τέχνη στην σχολή Charles Masset, στην τάξη του διάσημου ηθοποιού της Comédie-Française, Paul Mounet.

Στην Γαλλία ο Μιλένκοφ εργάστηκε για λίγο στα θέατρα Μποντέν και Οντεόν και έπειτα επέστρεψε στην Βουλγαρία όπου το 1913 διορίστηκε στο Εθνικό Θέατρο. Το 1916 έγραψε το πρώτο του λιμπρέτο. Πρόκειται για την πρώτη βουλγάρικη οπερέτα με τον τίτλο «Ηθικολόγοι» που ανέβηκε στο θέατρο-βαριετέ «Νέα Αμερική» στην Σόφια. Την μουσική για την οπερέτα συνέθεσε ο Γκεόργκι Ατανάσοφ. 

O βάρδος υπήρξε ηθοποιός, μουσικός, ποιητής. Ως το 1941 εργάστηκε στο Ράδιο Σόφια όπου με χιούμορ και σατυρικό ταλέντο ερμήνευε τα αστεία τραγούδια του με βασικό θέμα την φτώχεια σε αντιπαράθεση με την έλλειψη ηθικής που ανοίγει τις πόρτες της κοινωνίας. Το 1953 το κρατικό τσίρκο «Ροντίνα» στο Ντόμπριτς τον τίμησε για τα 45 χρόνια της καλλιτεχνικής του πορείας και την ίδια χρονιά ο Μιλένκοφ απεβίωσε στα 64 χρόνια του. Θα τον θυμόμαστε όπως τον περιέγραψαν οι κριτικοί τέχνης της εποχής του και στο βιβλίο που συνέγραψε για κείνον η κόρη του Τσάικα, για τα 100 χρόνια από την γέννησή του.

«Στον μεσοπόλεμο οι Βούλγαροι ήξεραν απ’ έξω τους στίχους του, λέει η Μαντλέν Γιάνεβα από το Εθνικό Πολυτεχνικό Μουσείο. Τους τραγουδούσαν στο τραμ και στους δρόμους. Ο Στογιάν Μιλένκοφ κορόιδευε τις αρνητικές πρακτικές στην κοινωνική και την πολιτική ζωή της Βουλγαρίας ακόμα κι όταν υπήρχε αυστηρή λογοκρισία. Στο ανθολόγιό του με τίτλο «Καρναβάλι δίχως μάσκες – μεταξύ του καμπαρέ και του Παρνάς» τον πρόλογο έγραψε ο Στογιάν Τσιλινγκίροφ και εκεί διαβάζουμε: «Ο Μιλένκοφ εισήγαγε το λογοτεχνικά δομημένο αστείο. Μένει στην ιστορία με τα πειράγματα και την ειρωνία περίγελο του». Όποια σελίδα αυτού του ανθολογίου και να ανοίξετε θα συνειδητοποιήσετε πως τίποτα δεν έχει αλλάξει στον τόπο μας εδώ και παραπάνω από έναν αιώνα». 

Ο Στογιάν Μιλένκοφ περιόδευε με την κιθάρα του σε όλη την Βουλγαρία.

«Τον γνώριζαν όλοι, λέει ο κριτικός τέχνης Ντραγκάν Τένεφ (1919-1999) σε συνέντευξή του που φυλάσσεται στο Χρυσό Αρχείο της ΒΕΡ. Ήταν πολύ φιλικός και δεν απαξιούσε κανέναν. Θα μπορούσαμε να τον συγκρίνουμε με τον γάλλο ηθοποιό Maurice Chevalier (1888-1972). Όλα όσα έγραψε ο Μιλένκοφ ήταν επίκαιρα. Ποτέ δεν ήταν ουδέτερος. Στην τέχνη του εξέφραζε άποψη για το κοινωνικό γίγνεσθαι την οποία υπερασπιζόταν». 

Φωτογραφίες: Εθνικό Πολυτεχνικό Μουσείο

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα