Οι αρχές της δεκαετίας του 1920 ήταν μια περίοδος κατά την οποία πολλοί Βούλγαροι αρχιτέκτονες και οικοδόμοι επέστρεψαν στην πατρίδα τους μετά από σπουδές στο εξωτερικό και είχαν την επιθυμία να μετατρέψουν τη μεταπολεμική Σόφια σε μια πραγματική ευρωπαϊκή πολιτιστική πόλη. Ένας από αυτούς είναι ο νεαρός, 30χρονος αρχιτέκτονας Λάζαρ Παρασκευάνοφ, ο οποίος, με πτυχίο μηχανικού και αρχιτεκτονικής από την Πράγα, εγκαταστάθηκε στην πρωτεύουσα το 1920. Εκείνη την εποχή, η Βουλγαρία κυβερνιόταν από το κόμμα Βουλγαρική Αγροτική Λαϊκή Ένωση και η κυβέρνηση είχε επικεφαλής τον στενό του φίλο Αλεξάντερ Σταμπολιίσκι. Ένα χρόνο αργότερα, ο Σταμπολιίσκι πρότεινε στον Παρασκευάνοφ να κάνει σχέδιο για ένα νέο κτίριο, το οποίο θα στέγαζε την έδρα των αγροτών, αλλά και να έχει ξεχωριστές αίθουσες και κτίρια στα οποία θα διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις, μια μόνιμη γεωργική έκθεση, ένα ιστορικό μουσείο και άλλα. Το στρατιωτικό πραξικόπημα στη Βουλγαρία και η δολοφονία του Αλεξάντερ Σταμπολιίσκι το καλοκαίρι του 1923 άφησαν την ιδέα μόνο ως σχέδιο.

20 χρόνια αργότερα ο Παρασκευάνοφ ξανάρχισε τις εργασίες για την ιδέα και την άνοιξη του 1947 ξεκίνησε η κατασκευή. 18 μήνες μετά την έναρξη, οι αρχές στη Βουλγαρία αποφασίζουν ότι στην πραγματικότητα μόνο ένα μικρό μέρος θα παραμείνει στους αγρότες και το υπόλοιπο θα είναι η Εθνική Όπερα. Έκπληκτος από τη ριζική αλλαγή, ο αρχιτέκτονας διέταξε να γκρεμιστούν τα πάντα μέχρι τώρα και εν κινήσει έκανε ένα νέο σχέδιο του κτιρίου, και πάλι εντυπωσιακό και καινοτόμο:

«Το σχέδιο πέρασε πολλές αλλαγές» λέει ο πολεοδόμος Ζντράβκο Πετρόφ. «Τη δεκαετία του 1920 το σχέδιο αντικατοπτρίζει τη σύγχρονη αρχιτεκτονική της εποχής, υπάρχουν πολλά στοιχεία του art deco και του νεοεμφανιζόμενου μοντερνισμού. Και αυτό που γνωρίζουμε σήμερα - το αποτέλεσμα του δεύτερου σχεδίου - είναι ένα κτίριο με πολύ πιο κλασική εμφάνιση. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε μια τάση προς τη σταλινική αρχιτεκτονική στη χώρα μας, την οποία βλέπουμε και στο κτίριο της Όπερας».

Η Λίλι Γκολεμίνοβα, εγγονή του μεγάλου Βούλγαρου συνθέτη και μαέστρου ακαδημαϊκού Μαρίν Γκολεμίνοφ, θυμάται ακόμα τις ιστορίες του εξαιρετικού Λάζαρ Παρασκευάνοφ, ο οποίος ήταν συχνός επισκέπτης στο σπίτι του παππού της. Θυμάται τα λόγια του ότι όταν χτίζεις μια όπερα, το πιο σημαντικό είναι να γνωρίζεις την ακουστική, γιατί όσο όμορφο και αν κάνεις το κτίριο, αν η αίθουσα μέσα δεν είναι κατάλληλη για παραστάσεις, δεν έκανες τίποτα.

«Ο ίδιος παραδέχεται ότι έπρεπε να διαβάσει πολλά βιβλία για την ακουστική της αίθουσας όπερας στα τσεχικά, γερμανικά και ρωσικά, για να προετοιμάσει και να εκπαιδεύσει μια ομάδα μαστόρων, με τους οποίους στάθηκε δίπλα κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Επιπλέον, ο προϋπολογισμός ήταν εξαιρετικά μεγάλος στην αρχή, αλλά σταδιακά άρχισαν οι εξοικονομήσεις και κάποια στιγμή του είπαν ότι δεν θα παραγγελθούν υλικά από το εξωτερικό και έπρεπε να χρησιμοποιήσει ό, τι ήταν διαθέσιμο στη Βουλγαρία. Η διεθνής ομάδα που έρχεται να ελέγξει την ακουστική της όπερας, που χτίστηκε το 1953, την κατατάσσει ανάμεσα στις αίθουσες με την καλύτερη ακουστική σε όλη την Ευρώπη.»

Αυτό επιβεβαιώνεται από τον πιανίστα από την Εθνική Όπερα Βαλεντίν Στάμοφ:

«Είναι ένα από τα μοναδικά κτίρια στον κόσμο. Η εσωτερική μεγάλη αίθουσα έχει σχήμα μουσικού οργάνου, σαν σαλιγκάρι. Οι τοίχοι και τα πατώματα είναι διπλά, η οροφή έχει ένα άνοιγμα σαν πνευστό. Στα μπαλκόνια έχει κόγχες που επιτρέπουν την αντήχηση και η ακουστική ακούγεται. Έτσι, η ακουστική στην Όπερα της Σόφιας τα πρώτα χρόνια μετά την κατασκευή της θεωρείται μία από τις καλύτερες στον κόσμο».

Φωτογραφίες operasofia.bg, bgnes, αρχείο

Επιμέλεια: Βέσελα Κράστεβα (από συνεντεύξεις της ΒΕΡ-Ράδιο Σόφια)

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα