Το 2021 δεν ευνόησε τις σχέσεις μεταξύ της Βουλγαρίας και της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας. Οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη της γειτονικής χώρας στην ΕΕ δεν ξεκίνησαν. Τα πιο εμβληματικά γεγονότα της χρονιάς που πέρασε, όσον αφορά αυτό το θέμα, σχολιάζουν για το Ράδιο Βουλγαρία ο Μαρτίν Μίνκοβ, μακροχρόνιος ανταποκριτής της ΒΕΡ στα Σκόπια και ο γνωστός δημοσιογράφος της ΔΒΜ, Έρολ Ριζάοβ.

«Οι δυο χώρες δεν έχουν «κουνήσει ρούπι» από τις κόκκινες γραμμές των ορίων τους, λέει ο Μαρτίν Μίνκοβ. Η βουλγάρικη θέση βασίζεται σε απόφαση της Βουλής από το 2019. Το βέτο μας δεν είναι οριστικό αλλά μπορεί να αρθεί αν οι θέσεις συγκλίνουν και βρεθεί λύση».

«Η χώρα μας θέλει να ενταχθεί στην ΕΕ, λέει ο Έρολ Ριζάοβ. Ο χρόνος που χάνουμε είναι σημαντικός για μας. Με την Ελλάδα χάσαμε άλλα 20 χρόνια και το πρόβλημα λύθηκε όταν οι διαπραγματευτές από τις δυο πλευρές άφησαν κατά μέρος τα ιστορικά θέματα. Τώρα βρισκόμαστε στην ίδια θέση με τους Βουλγάρους και μάλλον το θέμα θα λυθεί με τον ίδιο τρόπο. Παρατηρείται μια ανακίνηση που μπορεί να φέρει θετικό αποτέλεσμα».

Η Βουλγαρία επιμένει η Β. Μακεδονία να εφαρμόζει το Σύμφωνο Φιλίας και Καλής Γειτονίας από το 2017 που αναπτύσσει την Δήλωση Φιλίας μεταξύ των δυο χωρών του 1999, όταν η Βουλγαρία αναγνώρισε σαν επίσημη την γλώσσα της ΔΒΜ. Από την άλλη πλευρά όμως δεν υπάρχει ιδιαίτερα καλή πρόθεση. Οι συνεδριάσεις της Κοινής Επιτροπής Ιστορικών Θεμάτων δεν προοδεύουν ενώ από την βορειομακεδονική πλευρά συνεχίζουν οι επιδείξεις μίσους ενάντια στην Βουλγαρία και τους Βουλγάρους.

«Το Σύμφωνο με την Βουλγαρία είναι καλό, λέει ο Ριζάοβ. Αλλά έπρεπε τα βήματα να είναι ένα-ένα και αργά. Αντιθέτως δόθηκε προτεραιότητα στα ιστορικά θέματα. Όλα τα βαλκανικά κράτη επιθυμούν να έχουν δοξασμένο παρελθόν το οποίο δεν υπάρχει πάντα, γι’ αυτό πιο σημαντικό είναι να δώσουμε βάση στο να δημιουργήσουμε εμπιστοσύνη μεταξύ μας και να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας».

«Από την στιγμή που η Β.Μακεδονία αναγνωρίστηκε σαν ανεξάρτητο κράτος η Βουλγαρία φερόταν με μεγάλη εμπιστοσύνη απέναντί της, λέει ο Μίνκοβ. Αναμέναμε όμως εξέλιξη στην συμπεριφορά της κοινωνίας της ΔΒΜ προς εμάς. Αυτό δεν συνέβη γιατί η χώρα αυτή δεν θέλει να αποχωριστεί τα ιδεολογήματα του «Μακεδονισμού». Ο «Μακεδονισμός» είναι δόγμα που βασίζεται σε «αντιβουλγαρισμό» και το πρόβλημα είναι ότι αυτό το έθνος χτίζει την εθνική του συνείδηση επί του «αντιβουλγαρισμού». Το Σύμφωνο που υπέγραψε η ΔΒΜ με την Ελλάδα της στέρησε κάθε δικαίωμα να έχει απαιτήσεις για την αρχαία ελληνική πολιτιστική κληρονομιά και από τότε η ηγεσία της ΔΒΜ προσπαθεί να οικειοποιηθεί την βουλγάρικη μεσαιωνική ιστορία αλλά αυτό το αντιλαμβανόμαστε σαν προσβολή και καταπάτηση της βουλγάρικης πολιτιστικής κληρονομιάς». 

«Ο Τσόρτσιλ δεν πίστευε ότι οι επιτροπές μπορούν να λύσουν προβλήματα, λέει ο Ριζάοβ. Τα Δυτικά Βαλκάνια δεν θα μπουν στην ΕΕ αν στις διαπραγματεύσεις λύνονται διακρατικά θέματα. Αν θέλουμε σταθερότητα στην περιοχή θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τα πράγματα που μας ενώνουν κι όχι από αυτά που μας χωρίζουν». 

«Η ιστορία είναι αυτή που είναι και βασίζεται σε γεγονότα, λέει ο Μίνκοβ. Αλλά η βορειομακεδονική πλευρά ερμηνεύει εντελώς αυθαίρετα τα γεγονότα. Η ΚΕΙΘ δεν πρέπει να επιβαρύνεται με πολιτικά θέματα».

Τι να περιμένουμε το 2022 με τους νέους πρωθυπουργούς στην Σόφια και τα Σκόπια;

«Ένα έθνος δεν δημιουργείται με αποφάσεις και δηλώσεις αλλά με ιστορικές διαδικασίες, λέει ο Ριζάοβ. Εμείς αυτήν την στιγμή καθυστερούμε τις ιστορικές διαδικασίες αλλά μια μέρα η ΔΒΜ θα μπει στην ΕΕ και τότε ο χαμένος χρόνος, το μπλοκάρισμα δεν θα έχει σβηστεί από την συλλογική μνήμη των ανθρώπων που ζουν εκεί. Κι αυτό θα υποδαυλίζει μίσος».

«Ελπίζουμε η προσέγγιση και από τις δυο πλευρές να αλλάξει και να γίνει πολύ πιο πρακτική, λέει ο Μίνκοβ. Ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Κύριλ Πετκόβ, δήλωσε στην εφημερίδα Financial times πως θα προτείνει να δημιουργηθούν επιτροπές για τα έργα υποδομής και για τις μεταφορές».

Στα τέλη του 2021 στην Βουλγαρία έγινε ένα τροχαίο δυστύχημα με λεωφορείο της ΔΒΜ το οποίο πυρπολήθηκε και κάηκε στην εθνική οδό «Στρούμα» με 45 νεκρούς. Αυτό δείχνει ότι επειγόντως πρέπει να γίνει ότι είναι απαραίτητο για να αρχίσει να λειτουργεί και μάλιστα αποτελεσματικά ο «Διάδρομος № 8». 

«Δυστυχώς μέχρι τώρα δεν παρατηρείται βούληση καμίας κυβέρνησης της ΔΒΜ για να δημιουργηθεί αυτός ο οικονομικός και πολιτιστικός διάδρομος που να την συνδέσει με την Βουλγαρία, λέει ο Μίνκοβ. Είχαν χτιστεί υποδομές ύδρευσης αλλά φθείρονται χωρίς να χρησιμοποιούνται».

«Έπρεπε να κατασκευαστεί σιδηροδρομική γραμμή που να συνδέει τις δυο χώρες πριν 50 με 100 χρόνια, λέει ο Ριζάοβ. Το Σύμφωνο Φιλίας το προβλέπει και αυτή είναι μια καλή κατεύθυνση στην οποία να εξελίσσονται οι διακρατικές σχέσεις μεταξύ της Βουλγαρίας και της ΔΒΜ».

Φωτογραφίες: bgnes, πρ. αρχείο, ΒΕΡ/Άνι Πετρόβα

Επιμέλεια και μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα