Πώς η επιστήμη του μέλλοντος ενώνει τις γνώσεις, στις οποίες φτάνουν οι επιστήμονες στις διάφορες κατευθύνσεις της, προειδοποιεί, χαράζει πορείες διάσωσης, θεραπεύει; Μια τέτοια παράδειγμα δίνουν η βιοπληροφορική, η υπολογιστική βιολογία και η τεχνητή νοημοσύνη στην αναζήτηση δυνατοτήτων για πρώιμη ανακάλυψη όγκων.

Η Βανέσα Γκέτσεβα κολυμπά ελεύθερα σε αυτά νερά με υψηλή συγκέντρωση νοημοσύνης, γνώσεων και ανακαλύψεων. Με πτυχίο υπολογιστικών επιστημών και βιοπληροφορικής του Ramapo College στο Νιου Τζέρσεϊ, σήμερα είναι υποψήφιος διδάκτωρ στον τομέα των βιολογικών επιστημών στο Columbia University. Εξάλλου είναι συγγραφέας τριών επιστημονικών δημοσιεύσεων και κάτοχος περισσότερων από 20 βραβείων – ανάμεσά τους και η προεδρική διάκριση «Τζον Ατανάσοφ» για διείσδυση στις υπολογιστικές επιστήμες. 

«Από μικρή αγαπούσα πολύ τα μαθηματικά και τις τεχνολογίες πληροφορικής», λέει η Βανέσα. Στην 4^η τάξη άρχισε να ασχολείται με προγραμματισμό, στην 8^η τάξη γνώρισε τον κόσμο των επιστημονικών επεξεργασιών και έναν χρόνο αργότερα ανακάλυψε τη βιοπληροφορική. «Το γεγονός ότι χρησιμοποιείς της γνώσεις πληροφορικής που έχεις, για να κάνεις κάτι χρήσιμο στον τομέα της βιολογίας, ήταν πολύ εντυπωσιακό για μένα», συμπληρώνει η ίδια.

Η επιθυμία της μια μέρα να είναι ανάμεσα στους διαφωτισμένους, που αγγίζουν την πιο πρωτοπόρα επιστημονική γνώση, την οδήγησε στις ΗΠΑ. Και το κολλέγιο στο Νιου Τζέρσεϊ αποδείχθηκε το μέρος, που έδωσε επιστήμονες για την αμερικανική εταιρεία, η οποία επινόησε ένα από τα εμβόλια κατά του κοροναϊού. Ενώ σπούδαζε, η Βανέσα εργαζόταν πάνω σε σχέδιο, στο οποίο ερευνούσε την επίδραση ορισμένων στοιχείων του DNA, τα οποία δεν κωδικοποιούν πρωτεΐνες, στον μηχανισμό για τη δημιουργία της ποικιλότητας DNA.

«Αυτές οι πρωτεΐνες έχουν διαφορετικές κυτταρικές λειτουργίες και ιδιότητες», εξηγεί η Βανέσα Γκέτσεβα. – «Υπάρχουν τόσο πλεονεκτήματα, όσο μειονεκτήματα, γιατί έχει υπολογιστεί ότι 15% περίπου των ανθρώπινων κληρονομικών ογκολογικών παθήσεων σχετίζονται με εναλλακτικά γεγονότα splicing. Κατά τη διάρκεια της έρευνας διαθέταμε βάση δεδομένων, που περιείχε δεκάδες χιλιάδες αλληλουχίες DNA, καθώς και επεξεργασμένα από εμάς υπολογιστικά προγράμματα. Το αποτέλεσμα από όλα αυτά είναι ότι μπορούμε να ελέγχουμε ορισμένες ασθένειες – κληρονομικές και ογκολογικές.»

Το τελευταίο σχέδιο με τη συμμετοχή της Βανέσα σχετίζεται με την επεξεργασία μοντέλου εκπαίδευσης τεχνητής νοημοσύνης, που να βρίσκει όγκους ή να τους προοιωνίζει.

«Επεξεργαστήκαμε μοντέλο βαθιάς εκπαίδευσης, που υπολογίζει τη συχνότητα των όγκων στις ιστολογικές απεικονίσεις, βρίσκει ζώνες μέσα τους με υψηλή συγκέντρωση όγκων», λέει η νεαρή επιστήμονας. – «Η βαθιά εκπαίδευση (υπολογιστική μέθοδος για αναπαράσταση πυκνού δικτύου νευρώνων – σ. σ.) τώρα διεισδύει γρήγορα στον τομέα της βιοπληροφορικής. Για το σχέδιο χρησιμοποιήσαμε δημόσια προσιτές ιστολογικές απεικονίσεις και ανακαλύψαμε ότι το μοντέλο μας λειτουργεί αποτελεσματικά. Μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα στην ιατρική.»

Ενώ ασχολείται με τη διδακτορική διατριβή της, η Βανέσα βοηθά μια μαθήτρια στην 9^η τάξη από τη γενέτειρά της Σούμεν.

«Η Βέσελα είναι επίσης προγραμματιστής και εργαζόμαστε μαζί πάνω σε σχέδιο βιοπληροφορικής, που ελπίζουμε να παρουσιάσουμε σε επιστημονική συνδιάσκεψη πολύ σύντομα», λέει εκείνη. – «Εγώ η ίδια τώρα μαθαίνω να είμαι μέντορας. Χαίρομαι που μπορώ να βοηθάω ταλαντούχα και φιλόδοξα παιδιά.»

Η Βανέσα Γκέτσεβα λέει ότι της λείπει πολύ η Βουλγαρία. Τα επόμενα 5 χρόνια όμως θα συγκεντρωθεί στην τελείωση της μόρφωσής της στις ΗΠΑ. Και στη συνέχεια θα ήθελε να δουλεύει σε κάποια από τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες. «Όταν τελειώσω το διδακτορικό μου, μπορεί να γυρίσω στην Ευρώπη – ποιος όμως θα μπορούσε να πει τι θα συμβεί», λέει στο τέλος.

Φωτογραφίες: bioinformatics.ramapo.edu, πρ. αρχείο

Επιμέλεια: Ντιάνα Τσανκόβα /από συνέντευξη του Ντομπρομίρ Βίντεφ, ΒΕΡ-«Χοριζόντ»/

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα