Το σύστημα ΤΟΛ, ή σύστημα ηλεκτρονικού υπολογισμού των διοδίων, εφαρμόστηκε στη Βουλγαρία την 1η Ιανουαρίου του 2019 και αντικατέστησε τα υπάρχοντα χάρτινα αυτοκόλλητα βινιέτας που χρησιμοποιούνταν για την κυκλοφορία στο εθνικό και εθνικό οδικό δίκτυο. Στόχος του ήταν να εισαγάγει ένα μοντέλο δίκαιης πληρωμής για τα οχήματα άνω των 3,5 τόνων. Υπάρχουν τρεις δυνατότητες παρακολούθησης της απόστασης που διανύουν τα οχήματα - αγορά ειδικού χάρτη διαδρομής με προεπιλεγμένη διαδρομή ή, από την 1ηΜαρτίου του 2020, με ηλεκτρονικές συσκευές, εξοπλισμένες με GPS, τις οποίες λαμβάνουν οι εταιρείες μετά τη σύναψη σύμβασης με τον πάροχο διοδίων, ή τα GPS των οχημάτων. Τα κεφάλαια που συγκεντρώνονται από τα διόδια, χρησιμοποιούνται για τη συντήρηση του υπάρχοντος οδικού δικτύου και την κατασκευή νέων δρόμων, καθώς και για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Όλα αυτά θεωρητικά ακούγονται υπέροχα, αλλά το πρόβλημα είναι κατά πόσο εφαρμόζονται στην πράξη;

Ποια είναι η πραγματική εικόνα;

Ο έλεγχος που διέταξε η υπηρεσιακή υπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης και Δημοσίων Έργων Βιολέτα Κομίτοβα, πέρυσι, διαπίστωσε μια σειρά από παρατυπίες στη λειτουργία του συστήματος καθώς και την αδυναμία συντήρησής του. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 2020 τα έσοδα από το σύστημα διοδίων ήταν 205 εκατομμύρια λέβα λιγότερα, σε σύγκριση με το 2019, όταν, μόνο από ηλεκτρονικές βινιέτες, το ταμείο εισέπραξε 392 εκατομμύρια λέβα. Δύο από τους λόγους της μείωσης των εισπράξεων, σύμφωνα με τον τότε υφυπουργό Ζαχάρι Χρίστοφ, ήταν τα μειωμένα τιμολόγια και οι δρόμοι που καλύπτονταν από το σύστημα. Ένα άλλο πρόβλημα που εντοπίστηκε είναι οι σχεδόν 200.000, τεκμηριωμένες από κάμερες, παραβάσεις που δεν έχουν διεκπεραιωθεί. Από αυτό οι απώλειες που το 2020 που υπέστη το κράτος ανέρχονται σε 70 εκατ. BGN. Από τον έλεγχο του περιφερειακού γραφείου προέκυψε, επίσης, ότι η Υπηρεσία Οδικών Υποδομών δεν διαθέτει τμήμα ελέγχου των συναφθεισών συμβάσεων για τη λειτουργία και τη συντήρησή του συστήματος, με αποτέλεσμα, μόνο ένα από τα έξοδα, αυτό για τη συντήρηση του λογισμικού, να ανέρχεται στο ποσό των, περίπου, 2 εκατομμύρια BGN το μήνα.

Σε συνέντευξή του στον σταθμό της ΒΕΡ στην πόλη Μπλαγκόεβγκραντ, ο εμπειρογνώμονας οδικής ασφάλειας Μπόγκνταν Μίλτσεφ επεσήμανε πολλά άλλα εντυπωσιακά παραδείγματα της αναποτελεσματικότητας του συστήματος διοδίων. Σύμφωνα με τον ίδιο, ούτε η αύξηση του τιμήματος που πληρώνουν οι οδηγοί, ούτε η διεύρυνση της εμβέλειας του, θα λύσουν τα συσσωρευμένα προβλήματα. Ο Μίλτσεφ προχώρησε ακόμη παραπέρα, περιγράφοντας αυτό που συμβαίνει ως μια εύρυθμη τροφική αλυσίδα για αρκετές ομάδες εταιρειών που έχουν υπογράψει τις σχετικές συμβάσεις.

Ο εμπειρογνώμονας υπολόγισε τα έσοδα του κράτους πριν από την έναρξη του συστήματος διοδίων και των κεφαλαίων που εισέπραξε από τα διόδια το 2021.

«Το 2019, πριν την έναρξη της λειτουργίας του συστήματος ΤΟΛ, συγκεντρώθηκαν 122 εκατομμύρια λέβα από βαρέα οχήματα και λεωφορεία για βινιέτες. Το 2021, τα έσοδα ήταν λίγο περισσότερα από 150 εκατομμύρια. Αποδεικνύεται ότι συγκεντρώθηκαν, περίπου, 30 εκατομμύρια BGN περισσότερα. Ωστόσο, για να λειτουργήσει το σύστημα ΤΟΛ, ξοδέψαμε κάτι παραπάνω από 80 εκατομμύρια λέβα».

Ο Μίλτσεφ επισημαίνει ένα άλλο ανεξήγητο γεγονός. Η εταιρεία που δημιούργησε το σύστημα, εισπράττει το υψηλότερο ποσοστό αμοιβής για την υπηρεσία που παρέχει, που ανέρχεται στο 7%. Κατά μέσο όρο στην Ευρώπη, αυτό το ποσοστό είναι περίπου 2% και σε ορισμένες χώρες δεν υπάρχει, διευκρινίζει ο εμπειρογνώμονας.

Από όλα όσα έχουν ειπωθεί μέχρι στιγμής, το βασικό ερώτημα - ποιο μέρος των πόρων, που δημιουργεί το σύστημα, δαπανάται για την κατασκευή και την αποκατάσταση τμημάτων του οδικού δικτύου, τουλάχιστον προς το παρόν, παραμένει αναπάντητο.

Φωτογραφίες: bgnes

Επιμέλεια: Ιωάν Κόλεφ

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης