Ο πολιτισμός των Βουλγάρων της Βεσσαραβίας είναι ζωντανός μέχρι και σήμερα, αλλά θα τον συναντήσετε όχι στη μεγάλη πόλη, αλλά στα χωριά. Εκεί διατηρείται στην αυθεντική, γνήσια μορφή του. Τέτοιες είναι οι παρατηρήσεις ενός νεαρού άνδρα από την Μπόλγκραντ – Αλεξάντερ Πολίμπζα, ο οποίος έχει αφοσιωθεί στην εξερεύνηση των παραδόσεων των Βουλγάρων της Βεσσαραβίας.

«Κάποτε δεν ήξερα καθόλου, ότι υπάρχουν τέτοιες παραδόσεις. Συνειδητοποιούσα ότι ζω σε βουλγαρικό περιβάλλον, αλλά οι παραδόσεις αυτές δεν παρουσιάζονταν πουθενά. Εμείς λέγαμε ότι το Μπόλγκραντ είναι η πρωτεύουσα των Βουλγάρων της Βεσσαραβίας, αλλά εκεί αυτός ο πολιτισμός – ο παλιός, ο παραδοσιακός, δεν υπάρχει. Εκεί οι παραδόσεις έχουν εξαφανιστεί από χρόνια και τα βουλγαρικά μιλά μόνο η παλιότερη γενιά. Ενώ από τη γενιά μου, για παράδειγμα στον δρόμο μας, κανένας δεν μπορούσε να μιλά βουλγαρικά», μοιράστηκε για το Ράδιο Βουλγαρία ο Αλεξάντερ Πολίμπζα.

• Η βουλγαρική κοινότητα γιόρτασε την 200η επέτειο του Μπόλγκραντ

Η συνάντησή του στο Πανεπιστήμιο με άλλους νέους Βουλγάρους της Βεσσαραβίας και τα ταξίδια στα χωριά αποκάλυψαν μπροστά του έναν αναπάντεχο κόσμο, ο οποίος τον σαγήνευσε με την ομορφιά του. Ο κόσμος αυτός έχει διατηρήσει το άρωμα του παρελθόντος και την ισχυρή μαγική σχέση με την παλιά πατρίδα – τη Βουλγαρία. Ο νεαρός άρχισε να γυρίζει και να συγκεντρώνει μαρτυρίες για τις παραδόσεις και τα έθιμα των Βουλγάρων της Βεσσαραβίας. Ακόμη και, για να αντλεί από την πηγή, μετακόμισε στο χωριό Κούμπεϊ. Δημιούργησε στο Facebook την ομάδα „Бесарабія. Буджак“, ο σκοπός της οποίας είναι τα μέλη να ανταλλάσσουν μεταξύ τους πληροφορίες για τις παραδόσεις της Βεσσαραβίας.

Ανάμεσα στα χωριά, όπου έχει διασωθεί καλύτερα το βουλγαρικό πνεύμα, ο Αλεξάντερ ξεχωρίζει τα Τσίσι, Νόβι Τρογιάνι, Τσουσμελί και Τβάρντιτσα. Το τελευταίο, δεν κρύβει, είναι η μεγαλύτερη αδυναμία του.

«Οι κάτοικοί του μέχρι και σήμερα φυλάνε τις φορεσιές τους. Φοράνε τα βουλγαρικά ρούχα, όταν πηγαίνουν στην εκκλησία – για γιορτή ή τις Κυριακές. Λένε έτσι: «Να ντυθείς για εκκλησία». Βεβαίως, αυτό ισχύει για τη γενιά της δεκαετίας του ’40 του 20ού αιώνα και τους πιο ηλικιωμένους. Ενώ στην καθημερινότητά τους φοράνε σύγχρονα ρούχα. Έχουν πολύ ιδιόμορφη χορωδία, που χρησιμοποιεί αυθεντικές ντόπιες φορεσιές. Αυτές οι φορεσιές έχουν χειμερινή, φθινοπωρινή και θερινή εκδοχή… Εκεί το βουλγαρικό πνεύμα έχει διατηρηθεί καλύτερα.»

Ανάμεσα στα έθιμα, που έχουν διασωθεί καλύτερα, είναι η υποδοχή των Χριστουγέννων και του Νέου Έτους, αλλά και τα άλλα είναι εξίσου ενδιαφέροντα. Τέτοιο είναι το έθιμο για παράκληση για βροχή «Πεταλούδα» /«Πιπιρούντα»/, το οποίο έχει διασωθεί παντού και στα διάφορα χωριά εκτελείται με παρόμοιο τρόπο. Το θυμούνται ακόμη και οι πιο ηλικιωμένοι στο Μπόλγκραντ, λέει ο Αλεξάντερ. Τα κορίτσια γυρίζουν τις αυλές των ντόπιων, με κλωνάρια ραντίζουν νερό και με τον τρόπο αυτό μιμούνται σταγόνες βροχής, τραγουδούν, προσεύχονται για βροχή και οι νοικοκυρές τα κερνούν.

Στη συνέχεια οι κοπέλες εκτελούν την τελετή «Γκέρμαν» - φτιάχνουν ανδρικό ομοίωμα από πηλό, που τελετουργικά ενταφιάζουν στον κάμπο. Πιστεύεται ότι αυτή η τελετή θα προσελκύσει τη βροχή. Πολύ πιο διαφορετικό όμως είναι αυτό το έθιμο στο χωριό Κουλέβτσα, τονίζει ο Αλεξάντερ.

«Στην Κουλέβτσα, όπως μου διηγήθηκαν, στον δρόμο περνά ολόκληρη πομπή, που αποτελείται, για παράδειγμα, από 20 κοπέλες. Περπατούν δύο-δύο η μία πίσω από την άλλη και τραγουδούν. Δένουν τα χέρια τους, σχηματίζοντας κάτι σαν γέφυρα. Στη γέφυρα αυτή περνά μικρό παιδί, που ξεκινά από το τελευταίο ζευγάρι προς το πρώτο και αντίστροφα, κρατώντας τους ωμούς των κοπελών, για να μην πέσει. Δηλαδή, η πομπή περνάει στον δρόμο και το παιδί περπατά πάνω στα χέρια των κοπελών. Πίσω από την πομπή, περπατούν νεαροί, που ραντίζουν με νερό όλους, που βγαίνουν στον δρόμο, και συλλέγουν τα πράγματα, με τα οποία τους κερνούν οι άνθρωποι. Γίνετε κάτι πολύ θεαματικό. Τέτοιο πράγμα δεν υπάρχει πουθενά. Το τραγούδι, που ερμηνεύουν οι κοπέλες, είναι για πεταλούδες.»

Για να διατηρηθεί για τις επόμενες γενιές η μνήμη για το παρελθόν, ο Αλεξάντερ Πολίμπζα μαζί με ομοϊδεάτες του γυρίζει σύντομα βίντεο, που παρουσιάζουν γραφικά τις παραδόσεις. Σας προτείνουμε να απολαύσετε μια τέτοια ταινιούλα, που ανεβάστηκε στο Youtube και γυρίστηκε από το Αλεξάντερ μαζί με τον Μιχαήλ Μπάλζικ. Στο βίντεο αναπαριστάνεται το έθιμο «Πεταλούδα» στο χωριό Κούμπεϊ.

Κείμενο: Μιγκλένα Ιβανόβα

Φωτογραφίες: πρ. αρχείο

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα