Χωρίς ειδικές συνεδριάσεις εκπροσώπων της Κοινής Ιστορικής Επιτροπής μεταξύ της Βουλγαρίας και της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, χωρίς να έχει ανανεωθεί η συζήτηση, ξαφνικά κατέστη σαφές ότι επιτεύχθηκε εκ νέου συμφωνία για το ευαίσθητο θέμα για την εθνική ταυτότητα σημαντικών ιστορικών προσωπικοτήτων της βουλγαρικής ιστορίας. Οι ιστορικές πηγές μιλάνε σαφώς ότι ο Άγιος Κλήμης, ο Άγιος Ναούμ και ο Βασιλιάς Σαμουήλ ανήκουν στο βουλγαρικό κράτος και γραφή και παρά το γεγονός αυτό στη Δ Βόρεια Μακεδονία κάποιοι ιστορικοί συζητούν έντονα το θέμα, μετατρέποντάς το σε «μήλο της έριδος».

Επίσημη λύση της διαμάχης υπάρχει. Είναι το Πρωτόκολλο του 2019 σχετικά με τις διμερείς σχέσεις με τη Βουλγαρία, όταν η μακεδονική πλευρά έδωσε τη συγκατάθεσή της για από κοινού τίμηση των ιστορικών προσώπων με τη Βουλγαρία. «Το πρωτόκολλο υπεγράφη τότε από τις δύο πλευρές και φαίνεται ότι για κάποιο λόγο τώρα βγαίνει εκ νέου στο φώς», λέει η καθ. Άνα Κότσεβα από το Ινστιτούτο Βουλγαρικής Γλώσσας της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών.

«Πριν από τρία χρόνια οι ιστορικοί από τις δύο χώρες κατέληξαν σε συμφωνία για από κοινού  τίμηση αυτών των προσωπικοτήτων και σε συμφωνία για το πιο σημαντικό – να αλλάξουν και να διορθωθούν τα σχολικά βιβλία ιστορίας /στη Βόρεια Μακεδονία τα σχολικά βιβλία για την 6^η τάξη, στη χώρα μας οι συστάσεις είναι για αλλαγές στα σχολικά βιβλία για την 5^η τάξη/.

• Ο βασιλιάς Σαμουήλ, ο Άγιος Κλήμης της Αχρίδας και ο Άγιος Ναούμ είναι κοινές ιστορικές προσωπικότητες

Στη συνέχεια έγινε έτσι, ώστε η μακεδονική πλευρά στο πρόσωπο των ιστορικών της κάπως αποτραβήχτηκε από τις ληφθείσες αποφάσεις. Έκανε βήμα πίσω. Με τους συναδέλφους στην επιτροπή προχωράμε σαν να παίζουμε έναν χορό, κάνουμε ένα βήμα μπροστά και στη συνέχεια – δύο βήματα πίσω, έτσι για μεγάλο χρονικό διάστημα το θέμα παρέμεινε εκκρεμές. Επειδή δεν σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος στην κατεύθυνση αυτή, χωρίς να φταίνε οι βούλγαροι ιστορικοί, τώρα οι συνάδελφοι της ΔΒΜ προσπαθούν να δώσουν ενδείξεις ότι οι εργασία έχει επιταχυνθεί. Κρίνοντας από τον τρόπο, με τον οποίο γίνεται ορισμένη πρόοδος στις σχέσεις, στον διμερή διάλογο, μετά έρχεται και το βήμα πίσω. Μετά από όλα αυτά είμαι μετρίως αισιόδοξη για το τελικό αποτέλεσμα.»

Ως ιστορικός η καθ. Άνα Κότσεβα μπορεί μόνο να προϋποθέτει τι παρότρυνε τους συναδέλφους της από τη Βόρεια Μακεδονία να κάνουν βήμα μπροστά σχετικά με το Πρωτόκολλο του 2019, που επεγράφη με τη Βουλγαρία.

Έχοντας όμως υπόψη την επιθυμία της χώρας για ένταξη στην ΕΕ, τώρα τα πράγματα εντατικοποιήθηκαν και η Βόρεια Μακεδονία είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στις συστάσεις και τους όρους της λεγόμενης «γαλλικής πρότασης». Η πρόταση αυτή θέτει και τον όρο ότι πρέπει να εφαρμόζονται όλες οι ήδη υπογεγραμμένες συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένης και της Συμφωνίας Καλής Γειτονίας του 2017.

• Η Βουλγαρία δέχεται τη γαλλική πρόταση για τη ΔΒΜ και την ΕΕ

• Βουλγαρική δήλωση για τη "μακεδονική γλώσσα"

• Η πρόταση του Ε.Σ. είναι η καλύτερη για τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία

«Πιθανόν μετά την άρση του βέτο της χώρας μας για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας με την ΕΕ, τώρα πλέον μπορούμε να υποθέτουμε πιέσεις από πλευράς των ευρωπαϊκών θεσμών όχι στη Βουλγαρία, αλλά στη γειτονική μας χώρα Βόρεια Μακεδονία» - λέει η καθ. Κότσεβα. Η ίδια όμως προσθέτει ότι, όταν πρόκειται για τις αλλαγές στα σχολικά βιβλία ιστορίας, η προσέγγισή δεν πρέπει να είναι μονόπλευρη.

«Τα βουλγαρικά σχολικά βιβλία ιστορίας επίσης έχουν προφανή ανάγκη για σημαντικές διορθώσεις, ιδιαίτερα για την περίοδο 1944 – 1950 – τότε όταν στη σημερινή Μακεδονία του Πίριν με πρωτοβουλία του τότε βουλγαρικού κομμουνιστικού κόμματος έγιναν εξαιρετικά μεγάλες επιβουλές και παραβιάσεις των δικαιωμάτων του πληθυσμού της περιοχής – δύο φορές μέσα σε 3-4 χρόνια. Την πρώτη φορά έπρεπε με βία να μετατραπεί σε μακεδονικό και τη δεύτερη φορά να γίνει εκ νέου βουλγαρικός. Αυτό συνέβη στο πνεύμα της μεγαλύτερης κοινής βαλκανικής πολιτικής, που υπαγορευόταν από το Βελιγράδι και τη Μόσχα. Και αυτές οι σελίδες του παρελθόντος μας πρέπει όχι μόνο να διαβαστούν προσεκτικά μέσω των εγγράφων, αλλά να ζητηθεί συγνώμη εκ μέρους των διαδόχων αυτού του κομμουνιστικού κόμματος, που επέτρεψε τόσα βάσανα να συμβούν στους συμπατριώτες του.»

• Ο ΠτΔ συνομίλησε με τον Στιούαρτ Πίτς

• Τόμε Μπλάζεσκι από την Οχρίδα: Ελπίζουμε να συμπεριληφθούμε στο Σύνταγμα της ΔΒΜ

• Τι έφερε το 2021 στις σχέσεις της Βουλγαρίας με την ΔΒΜ

Φωτογραφίες: bgnes

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα