Στις 16 Νοεμβρίου 1996 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε τη Διακήρυξη για τις Αρχές της Ανεκτικότητας. Από το ίδιο έτος η ημερομηνία καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Ανεκτικότητας. Μια ημέρα όταν να σκεφθούμε ιδιαίτερα τον σεβασμό, την υποδοχή και την κατανόηση της πλούσιας πολυμορφίας πολιτισμών στον κόσμο μας, όλες τις μορφές εκδήλωσης της ανθρώπινης ατομικότητας. Όλα αυτά τα πράγματα που βοηθούν για την ανάπτυξη μιας κοινωνίας, για την ενότητα και την πρόοδο της.

Θα σας διηγηθούμε για μια έκθεση, που πριν από μήνες σήκωσε την αυλαία της ανεκτικότητας στη βουλγαρική κοινωνία και σήμερα διηγείται στον κόσμο για αυτήν. Όλα άρχισαν από τους πίνακες ενός από τους μεγαλύτερους βουλγάρους ζωγράφους – του Βλαντιμίρ Ντιμιτρόφ-Μάιστορα (φέτος συμπληρώνονται 140 χρόνια από τη γέννησή του – σ. σ.) και φτάνουν ως τη σύγχρονη ερμηνεία τους από τον οπτικό καλλιτέχνη Μιχαήλ Βούτσκοφ-Μίσο.

• Βλαντιμίρ Ντιμιτρόφ - Μάστορας: «Για να είμαστε καλά, πρέπει να είμαστε πιο γενναιόδωροι»

Στο πνεύμα του παρελθόντος, των εθνικών φορεσιών, των όμορφων φυσικών τοπίων και του βουλγαρικού ρόδου, τα έργα του Μάστορα «μεταφράστηκαν» από το Μίσο στον 21^ο αιώνα, αλλά αντί για τις όμορφες κοπέλες του χωριού, από τις έγχρωμες απεικονίσεις μας κοιτάζουν «οι άλλες Βουλγάρες» - οι διεμφυλικές γυναίκες της Βουλγαρίας. 8 μήνες μετά την πρεμιέρα του πρότζεκτ, μετά το δημόσιο σκάνδαλο και τις διάφορες κατηγορίες για τον δημιουργό του, συνομιλήσαμε στο στούντιο του Ράδιο Βουλγαρία με τον Μιχαήλ Βούτσκοφ, ακριβώς πριν φύγει για τις Κάτω Χώρες.

Στις 17 Νοεμβρίου το πρότζεκτ «Οι άλλες Βουλγάρες» θα ανοίξει την 5^η έκδοση του Διεθνούς Φεστιβάλ «What You See Festival» στην Ουτρέχτη, στο θέατρο Kikker, στο κέντρο της πόλης. Φέτος κεντρική θέση στο πρόγραμμα του γεγονότος έχει η τέχνη από τα Βαλκάνια και ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο Μίσο είναι ο πρώτος Βούλγαρος που προσκλήθηκε να συμμετάσχει. Στις 18 Νοεμβρίου ο καλλιτέχνης θα λάβει μέρος και σε ειδικό συμπόσιο, στο οποίο θα διηγηθεί τις εντυπώσεις του από την πραγματοποίηση μιας τέτοιας έκθεσης στην ευρωπαϊκή Βουλγαρία, για την επιδοκιμασία και την αποδοκιμασία της, για τα ιερά εθνικά σύμβολα και τον αγώνα ορισμένων ανθρώπων για δικαιώματα.

«Ο αγώνας για τα δικαιώματα των διεμφυλικών διεξάγεται σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου και στις Κάτω Χώρες. Το μεγάλο μιντιακό ενδιαφέρον για το πρότζεκτ «Οι άλλες Βουλγάρες» και σε διεθνές επίπεδο προκλήθηκε, βεβαίως, από το σκάνδαλο και το γεγονός ότι το πρότζεκτ θίγει το θέμα της διεμφυλικότητας και τις εθνικές αξίες. Κάτι που άμεσα απορρίπτει τους διεμφυλικούς από το έθνος. Για τους αλλοδαπούς και πιο συγκεκριμένα στις Κάτω Χώρες, αυτό που προκαλεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι είμαστε διατεθειμένοι να βγάλουμε ορισμένους ανθρώπους από την κοινωνία μας μόνο γιατί είναι διαφορετικοί.»

Παρόμοιες τάσεις υπάρχουν και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ομολογεί ο Βούτσκοφ, αλλά διευκρινίζει ότι η δύναμή τους δεν είναι τόσο μεγάλη. Και η εξήγηση για τον καλλιτέχνη είναι λογική – μιλάμε για πιο ανεπτυγμένα οικονομικά κοινωνίες από τη βουλγαρική.

«Ο λόγος να στρεφόμαστε προς το παραδοσιακό, να γίνουμε πιο κλειστοί και συντηρητικοί είναι ο φόβος για το μέλλον και στη βάση αυτού του φόβου είναι η οικονομική ανασφάλεια. Η πανδημία Covid-19 μας έδειξε ότι ο κόσμος, στον οποίο ζούμε, είναι εξαιρετικά ασταθής και μπορεί να αλλάξει για μια μέρα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ενίσχυσε αυτό το αίσθημα και γίναμε μάρτυρες μιας διαδικασίας, που εξηγείται καλά στην ψυχολογία – σε κατάσταση μιας τέτοιας ανασφάλειας δεν προχωράμε με μεγάλα βήματα προς το νέο, αλλά αντίθετα – επιστρέφουμε εκεί, όπου νιώθουμε πιο ασφαλείς και προστατευμένοι. Επιστρέφουμε στο παραδοσιακό. Όσο πιο φτωχό είναι ένα έθνος, τόσο πιο αισθητή είναι η διαδικασία αυτή.

Κάθε άκρο στις πεποιθήσεις είναι ολέθριο για την προσωπικότητα και γενικά για την κοινωνία. Δεν υπάρχει σημασία αν μιλάμε για διεμφυλικούς, πρόσφυγες, άτομα με αναπηρίες ή περιθωριοποιημένες ομάδες, το κλειδί προς μια ομαλή κοινή ύπαρξη είναι η ανεκτικότητα. Είναι απαραίτητοι κατανόηση, ενημέρωση και διάλογος. Και εδώ μεσολαβεί η τέχνη, η βασική λειτουργία της οποίας είναι ακριβώς η επικοινωνία.

«Ο σκοπός μου είναι η έκθεση και το ντοκιμαντέρ, που τη συνοδεύει, να ταξιδεύουν στον κόσμο και ιδιαίτερα στις περιοχές, όπου υπάρχει ανάγκη το θέμα να συζητιέται περισσότερο», λέει ο Μιχαήλ. Το πρότζεκτ είναι ανοιχτό και μπορεί να μετατραπεί στις «Άλλες Πολωνέζες», «Άλλες Ουκρανές», «Άλλες Ουγγαρέζες» … παντού στην Ευρώπη, όπου υπάρχει πρόβλημα με την υποδοχή των διάφορων.»

Και το μάθημα από τη ζωή του πρότζεκτ μέχρι τώρα είναι μόνο ένα.

«Για μένα το συμπέρασμα είναι ότι εμείς, οι Βούλγαροι, προσπαθούμε να προχωράμε από κάθε άποψη. Θεωρούμε ότι πρέπει να είμαστε μέρος της Ευρώπης, αλλά με τη δική μας νοοτροπία, χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι κάθε επιτυχημένη ένωση απαιτεί συμβιβασμούς και σημεία τομής.»

Φωτογραφίες: αρχείο Μιχαήλ Βούτσκοφ

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα