Ο ασυνήθιστα ήπιος καιρός και η έλλειψη χιονιού εγείρουν το ανησυχητικό ερώτημα της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, τα 15 θερμότερα χρόνια στον πλανήτη καταγράφηκαν ακριβώς τις δύο τελευταίες δεκαετίες, σύμφωνα με στοιχεία του WWF.

Οι κλιματολόγοι στη χώρα μας διαπιστώνουν όλο και μεγαλύτερες περιόδους ξηρασίας, ακολουθούμενες από καταιγίδες και πλημμύρες με καταστροφές και θύματα. Νότια της Στάρα Πλάνινα, το κλίμα σταδιακά μετατρέπεται σε μεσογειακό, ενώ στα βόρεια τα εύφορα εδάφη ερημοποιούνται σιγά σιγά. Το χιόνι δεν έρχεται παρά μόνο μετά τα Χριστούγεννα και η ποσότητα του νερού που έχουμε στη διάθεσή μας κατά τη διάρκεια του έτους μειώνεται.

Είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη γεγονός;

«Ως στατιστική έκφραση, στην πραγματικότητα παρατηρούμε μια αύξηση στις μέσες θερμοκρασίες, αλλά αυτή είναι μια τάση που χαρακτηρίζει ολόκληρο τον κόσμο - απαντά ο κλιματολόγος από το Πανεπιστήμιο της Σόφιας, Χρίστο Ποπόφ. - Ωστόσο, υπάρχουν περιφερειακές διαφορές - σε ορισμένα μέρη, όπως στη Σιβηρία, η θερμοκρασία αυξάνεται σημαντικά περισσότερο, ενώ σε άλλες περιοχές γύρω από τον ισημερινό τη βλέπουμε να μειώνεται. Τον περασμένο αιώνα, στο βόρειο ημισφαίριο, είχαμε αρκετές περιόδους που η θερμοκρασία ήταν υψηλότερη και στη συνέχεια σημειώθηκε ψύξη μεταξύ 1961 και 1990. Τώρα ζούμε σε ένα κλίμα που χαρακτηρίζεται από υψηλότερες μέσες θερμοκρασίες σε σύγκριση με το προηγούμενο στάδιο».

Τα τελευταία χρόνια, η χώρα μας είναι ανάμεσα σε διαφορετικά ακραία καιρικά φαινόμενα – συμπεριλαμβανομένης της λίγης χιονοκάλυψης στα μέσα του χειμώνα, όπως και τώρα, στα βουνά. Ο κλιματολόγος επιβεβαιώνει ότι όντως ο καιρός είναι λίγο πιο ζεστός από το συνηθισμένο αυτή τη στιγμή, αλλά διαβεβαιώνει ότι θα νιώσουμε χειμώνα στο τέλος του μήνα. Και όσον αφορά τις υπόλοιπες καιρικές ανωμαλίες:

«Αυτό σχετίζεται κατά κάποιο τρόπο με την κλιματική αλλαγή - συνεχίζει ο Χρίστο Πόποφ. - Μάλιστα, παρόμοια εναλλαγή ξηρασιών με ξαφνικές πλημμύρες και βροχοπτώσεις έχει καταγραφεί τα τελευταία εκατό χρόνια - για παράδειγμα την περίοδο 1931-1960, καθώς και στην προγενέστερη μεταξύ 1928 και 1930. Έτσι για τον αιώνα στον οποίο ζουν, δεν είναι και τόσο άτυπο. Μπορούμε να πούμε ότι το κλιματικό σύστημα επιστρέφει στον τρόπο που λειτουργούσε κατά τη διάρκεια εκείνης της προηγούμενης περιόδου, η οποία πολλοί άνθρωποι δεν θυμούνται πλέον».

Και παρά την καθησυχαστική ομοιότητα με προηγούμενες περιόδους, ο κλιματολόγος είναι πεπεισμένος ότι τα επόμενα εκατό χρόνια η θέρμανση θα συνεχιστεί. Ανάμεσα στα οικοσυστήματα που επηρεάζονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή στη χώρα μας θα είναι τα δάση, λέει ο καθηγητής Μομτσίλ Παναγιώτοφ από το Πανεπιστήμιο της Δασολογίας.

«Η Βουλγαρία είναι μία από τις χώρες της Νότιας Ευρώπης και σύμφωνα με τα κλιματικά μοντέλα μπορούμε να περιμένουμε αρκετά δυσάρεστες αλλαγές - συχνότερες ξηρασίες, καύσωνες κατά τις καλοκαιρινές περιόδους, αλλαγή στο καθεστώς βροχοπτώσεων σε μερικούς μήνες, γενική άνοδο της θερμοκρασίας. Όλα αυτά αναμένεται να έχουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις, ειδικά στα φυσικά οικοσυστήματα, και γεγονότα όπως αυτό που συνέβη κάτω από τις νότιες πλαγιές των Βαλκανίων (πλημμύρες στα χωριά του Κάρλοβο τον Σεπτέμβριο πέρσι) θα γίνουν πιο συχνά. Έτσι, τέτοια ακραία κλιματικά γεγονότα μπορούν επίσης να έχουν δυσάρεστη επίδραση στον τρόπο ζωής μας».

Ένα μεγάλο μέρος της επικράτειάς μας είναι πλήρως δασωμένο όπου η ζωή των ανθρώπων εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τα δάση. Επομένως, σύμφωνα με τον ειδικό, είναι λογικό αυτά τα οικοσυστήματα να επηρεαστούν περισσότερο.

«Ένα άλλο πράγμα που θα πληγεί σοβαρά είναι η γεωργία - επισημαίνει ο Μομτσίλ Παναγιώτοφ. - Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες επιλογές για αντίδραση και με πότισμα και αλλαγή καλλιεργειών να επιτευχθεί ταχύτερη προσαρμογή. Ενώ στα δάση η προσαρμογή γίνεται πολύ αργά, αφού είναι μακρόβια συστήματα και δεν μπορούμε να αλλάξουμε την ειδική σύνθεση των δέντρων από το σήμερα στο αύριο».

Μπορούμε όμως να κάνουμε κάτι; Αποδεικνύεται ότι ναι - προστασία των παλαιών δασών και μείωση της υλοτόμησης σε αυτά, καλός σχεδιασμός δραστηριοτήτων στα δάση, αναδάσωση... Και παρόλο που η Βουλγαρία βρίσκεται σε μια από τις πιο ξηρές περιοχές της Ευρώπης και απειλείται από παρατεταμένες ξηρασίες, ο Χρίστο Ποπόφ βλέπει ευκαιρίες σε κάθε πράγμα στη φύση. Σύμφωνα με τον ίδιο, η θέρμανση του κλίματος θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ευκαιρία για την καλλιέργεια θερμόφιλων καλλιεργειών. Επιπλέον, η διαδικασία θα πρέπει να γίνει αφορμή για τη λήψη μέτρων για την προστασία και την πλήρη χρήση των υδάτινων πόρων, καθώς και για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, εάν θέλουμε να αλλάξουμε ποιοτικά το περιβάλλον διαβίωσής μας.

Κείμενο: Ντιάνα Τσανκόβα (από συνεντεύξεις του Τσαβντάρ Ζλάτεφ, ΒΕΡ-Στάρα Ζαγκόρα και της Γιορντάνκα Πετρόβα, ΒΕΡ-Βίντιν)

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα

Φωτογραφίες: BGNES