Φεύγοντας από τον πόλεμο, τη βία και τη φτώχεια, τα ασυνόδευτα παιδιά συχνά εντάσσονται σε καραβάνια μεταναστών και διασχίζουν τα σύνορα αναζητώντας μια πιο ευτυχισμένη μοίρα. Αν η τύχη είναι μαζί τους, τα καταφέρνουν. Ωστόσο, πολλά γίνονται θύματα διακινητών.

«Με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, η εικόνα στη χώρα μας έχει αλλάξει πολύ, αφού μέχρι τότε δεχόμασταν κυρίως παιδιά από χώρες της Μέσης Ανατολής και το Αφγανιστάν», λέει η Κριστίνα Γκολογκάνοβα, κοινωνική λειτουργός και διευθύντρια του ιδρύματος ReachOUT. Σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και της UNICEF για πέρσι σχεδόν 52 500 παιδιά από την Ουκρανία έχουν ζητήσει προστασία στη Βουλγαρία, μαζί με άλλα 5 000 από άλλες χώρες. Η πιο δραματική είναι η κατάσταση των παιδιών που φτάνουν μόνα τους - χωρίς γονέα ή κηδεμόνα.

«Η φροντίδα για τα παιδιά αυτά δεν είναι ίδια για όλα» συνεχίζει η Κριστίνα Γκολογκάνοβα. «Δυστυχώς, δεν έχουμε ακόμα μια διαδικασία ενώ στις χώρες της ΕΕ, που αντιμετωπίζουν επίσης δυσκολίες, υπάρχει ένα σαφές σύστημα υποδοχής των παιδιών προσφύγων και τους παρέχεται η ίδια φροντίδα με τα παιδιά στις ίδιες τις χώρες».

«Στη Βουλγαρία, αυτά τα παιδιά πέφτουν κυρίως σε «ασφαλείς ζώνες» στα κέντρα υποδοχής προσφύγων από όπου... εξαφανίζονται», προσθέτει η Κριστίνα Γκολογκάνοβα. Σύμφωνα με την ίδια, από το ξέσπασμα του πολέμου στη Συρία το 2011, χιλιάδες παιδιά έχουν χαθεί με τη «βοήθεια» εμπόρων ανθρώπων επειδή το κράτος δεν δημιούργησε αμέσως επαφή μαζί τους και δεν τους παρείχε ένα ασφαλές περιβάλλον.

«Εξαφανίζονται επειδή δεν έχουμε την ικανότητα να τα φροντίσουμε», λέει η δικηγόρος Ντιάνα Ραντοσλάβοβα, ιδρύτρια του κέντρου νομικής βοήθειας «Φωνή στη Βουλγαρία».

Σύμφωνα με την δικηγόρο, πολύ σημαντικές είναι οι δύο πρώτες εβδομάδες κατά τις οποίες τα παιδιά μπαίνουν στα στεγαστικά κέντρα. Μάλιστα, η φροντίδα τους πρέπει να ξεκινά από την πρώτη στιγμή.

«Συγκεντρωμένα σε ένα μέρος, γίνονται εύκολη λεία για τους διακινητές, τους έμπορους ανθρώπων» προσθέτει. «Η μεγαλύτερη πρόκληση για ένα παιδί είναι να αντισταθεί και να μην πάει με το ρεύμα».

Η σωτηρία μπορεί να έρθει από την παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος, την είσοδο σε ένα κατάλληλο σχολείο και μια σειρά από άλλα βήματα που ένα αγόρι που μπήκε πριν από χρόνια στο στεγαστικό κέντρο στο Πάζαρτζικ και σήμερα βρίσκεται σε μια βασική θέση σε μεγάλη εταιρεία επίπλων, καταφέρνει να κάνει. Αλλά για να μην παραμείνει αυτή η περίπτωση μια ευτυχής εξαίρεση, πρώτα απ 'όλα, χρειαζόμαστε μια ολοκληρωμένη πολιτική για τη μετανάστευση, είναι κατηγορηματική η Ντιάνα Ραντοσλάβοβα:

«Για εμάς, η μετανάστευση εξακολουθεί να αποτελεί απειλή και αρνούμαστε να τη διαχειριστούμε. Ο κύριος τρόπος με τον οποίο αντιδρούμε είναι μέσω δυναμικών μέτρων για την προστασία των συνόρων και να κλείνουμε τα μάτια στις τεράστιες μάζες ανθρώπων που περνούν από την επικράτειά μας στο δρόμο τους προς τη Δυτική Ευρώπη. Στον μεγαλύτερο καταυλισμό προσφύγων στο Χαρμανλί, κοντά στα τουρκικά σύνορα, ο αριθμός των αιτούντων άσυλο είναι μεγαλύτερος από ό,τι στη Σόφια, αλλά δεν υπάρχει καν προστατευμένη περιοχή για παιδιά. Μιλάμε για 3200 άτομα το 2021 και το 2022. Επίσης, ο αριθμός των κοριτσιών αυξάνεται».

Πριν από λίγους μήνες συστάθηκε στη χώρα μας ομάδα εργασίας για την ανάπτυξη εθνικού συντονιστικού μηχανισμού για τους ασυνόδευτους ανηλίκους. Η δικηγόρος δεν κάνει πρόβλεψη για το αν θα υπάρξει αποτέλεσμα από τη δραστηριότητά της, αλλά απευθύνει έκκληση σε όλους τους πολίτες να ξανασκεφτούν τη στάση τους απέναντι στα παιδιά που συναντάμε σε στάσεις λεωφορείων, στο μετρό, στο εμπορικό κέντρο.

«Τους βλέπουμε ως απειλή, δυστυχώς - παραδέχεται. - Ωστόσο, δεν πρέπει να τους στιγματίζουμε, γιατί ο μετανάστης δεν είναι εγκληματίας. Η μετανάστευση είναι μια εξαιρετικά θετική κινητήρια δύναμη για την ανθρωπότητα - αφορά την αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Και η Βουλγαρία χρειάζεται ανθρώπινο δυναμικό και αυτός είναι ένας από τους τρόπους εφοδιασμού τους. Έχουμε συμφέρον τα παιδιά που μένουν εδώ να ενσωματωθούν με τον σωστό τρόπο, όχι να τα κρατήσουμε απομονωμένα».

Κείμενο: Ντιάνα Τσανκόβα (από συνεντεύξεις της Μίρα Χρίστοβα, ΒΕΡ Χρίστο Μπότεφ)

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα

Φωτογραφίες: Reachout.bg, ΒΕΡ-Χρίστο Μπότεφ, Κέντρο υποδοχής προσφύγων Πάζαρτζικ, Φωνή στη Βουλγαρία, bgnes