Για την 150^η επέτειο από τον απαγχονισμό του Βασίλ Λέβσκι, στο κέντρο της Σόφιας θα τοποθετηθεί επίσημα αναμνηστική πλάκα, κατασκευασμένη από τον γλύπτη Ιβάν Σιράκοφ από το Βελίκο Τίρνοβο. Αναμένεται αυτό να θέσει τέρμα στο θέμα για τα ερωτηματικά γύρω από τον τάφο του Αποστόλου της Ελευθερίας. Μετά από μακροχρόνιες έρευνες αναμνήσεων μαρτύρων και αρχείων του Εθνικού Μουσείου Στρατιωτικής Ιστορίας, ο ερευνητής Νικολάι Ιβανόφ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο τάφος του Λέβσκι βρίσκεται δίπλα στο κτήριο του Υπουργείου Γεωργίας στην οδό Νταμιάν Γκρούεφ αρ. 6. Το σημείο εντοπίστηκε με τη βοήθεια πολύπλοκων σύγχρονων μεθόδων μέτρησης και σύγκρισης ιστορικών στοιχείων, χειροποίητων σκίτσων του τόπου του 1894 και σημερινών πολεοδομικών σχεδίων της Σόφιας.

Η αναζήτηση των λειψάνων του Βασίλ Λέβσκι άρχισε ήδη μετά την Απελευθέρωση του 1878, αλλά χωρίς επιτυχία. Ιστορικοί, αρχαιολόγοι, ακόμη και ονειροκρίτες λογομαχούν για τον ακριβό τόπο, όπου βρίσκονται, αλλά μέχρι και σήμερα δεν είναι γνωστό πού ακριβώς είναι ο τάφος του μεγαλύτερου μας αγωνιστή για την ελευθερία. Προέκυψαν διάφορες θεωρίες και υποθέσεις.

                                                 Ο απαγχονισμός

Από τις βιογραφίες του Λέβσκι είναι γνωστό ότι το σώμα του βγάλθηκε από την αγχόνη (τότε στα περίχωρα και σήμερα στο κέντρο της Σόφιας) και ρίχθηκε σε ρηχό λάκκο όχι μακριά από τον τόπο, που όμως την επόμενη ημέρα αποδείχθηκε άδειος.

                              «Το νεκροταφείο της ντροπής»

Μια από τις πιο διαδεδομένες εκδοχές λέει ότι το σώμα του Βασίλ Λέβσκι τοποθετήθηκε στο λεγόμενο «νεκροταφείο ντροπής», όπου ενταφιάζονταν οι εγκληματίες μετά την εκτέλεσή τους (σήμερα – ο κήπος μπροστά από το Γυμνάσιο Μαθηματικών της Σόφιας) και αργότερα μεταφέρθηκε σε άλλο τόπο. Πολλοί ερευνητές όμως, ανάμεσα στους οποίους και ο ιστορικός Νικολάι Ιβανόφ θεωρούν ότι αυτή η υπόθεση δεν υποστηρίζεται από επιστημονικές αποδείξεις.

                         Η Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στη Σόφια

Σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες, ακριβώς εδώ, «αριστερά από τον τέμπλο» στο παλιό ναό στην καρδιά της πόλης, μυστικά ενταφιάστηκε το σώμα του Λέβσκι. Οι πληροφορίες ανακοινώθηκαν ήδη το 1937, αλλά παραμένουν ανεπιβεβαίωτες μέχρι το 1956, όταν άρχισαν οι αρχαιολογικές ανασκαφές στο κέντρο της πρωτεύουσας, που να επιβεβαιώσουν ή να απορρίψουν την υπόθεση. Στον αναφερόμενο σημείο στην εκκλησία του 11^ου αιώνα βρέθηκε σκελετός άνδρα, που είχε ενταφιαστεί χωρίς φέρετρο. Οι βούλγαροι αρχαιολόγοι όμως θεώρησαν ότι ο σκελετός ανήκει σε Βυζαντινό. Τα λείψανα περιγράφηκαν και μεταφέρθηκαν, κάτι που δεν επέτρεψε να πραγματοποιηθεί ανάλυση DNA. Το 1986 η Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών αποφάσισε να τοποθετηθεί αναμνηστική πλάκα δίπλα στην εκκλησία, αλλά στη συνέχεια άλλαξε τη θέση της. Στις 19 Φεβρουαρίου 2012 η πλάκα αποκαταστάθηκε.

                                               Η γιαγιά Βάνγκα

Ισχυρίζονται ότι η προφήτισσα είπε ότι τα λείψανα του Βασίλ Λέβσκι βρίσκονται κάτω από την Εκκλησία του Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού, Αρχιεπισκόπου Μύρων (απέναντι από την Ιερά Μητρόπολη Σόφιας). Σύμφωνα με ιστορικούς, ο ναός λειτουργούσε κατά την Οθωμανική Κυριαρχία και ήταν κοντά στον τόπο του απαγχονισμού. Ανά τα χρόνια απευθύνθηκαν αιτήματα για σκανάρισμα του ναού, αλλά μέχρι τώρα δε δόθηκε άδεια.

                                           Η θέση του Νικολάι Ιβανόφ

Ως κληρικός ο Βασίλ Λέβσκι ενταφιάστηκε από δύο ιερείς στα παλιά χριστιανικά νεκροταφεία στα περίχωρα της Σόφιας, δίπλα στο βρισκόμενο εκεί παρεκκλήσι. Τον Αύγουστο 1937 σε εργασίες εκσκαφής βρέθηκαν τα θεμέλια του παρεκκλησίου και περισσότεροι από 30 τάφοι, σε έναν από τους οποίους σκελετός και δύο κρανία. Είναι γνωστό ότι στον τάφο του Λέβσκι τοποθετήθηκε και το κομμένο κεφάλι του επαναστάτη Γκεόργκι Μπενκόβσκι.Τα λείψανα παραδόθηκαν για έρευνα, αλλά το κτήριο, στο οποίο βρίσκονταν, καταστράφηκε κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών της Σόφιας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο ιστορικός είναι πεπεισμένος ότι στο χώμα παρέμειναν μικρά οστά, που θα επιβεβαιώσουν την εύρεση του αληθινού τάφου του Αποστόλου.

«Πρόκειται για σημείο καμπής στις ιστορικές έρευνες για τον Βασίλ Λέβσκι – λέει ο Νικολάι Ιβανόφ. – Αποκαθιστούμε την ιστορική αλήθεια μετά από 150 χρόνια, είναι μοιραία στιγμή για το βουλγαρικό έθνος. Ο τάφος του Λέβσκι θα περιφραχθεί και δε θα βεβηλώνεται πια. Και θα πραγματοποιήσουμε την επιθανάτια ευχή του, που λέει: «Εάν με απαγχονίσουν, τουλάχιστον θα μείνει ο τάφος μου στη Βουλγαρία και όλοι θα τον ξέρουν.»

Το δημοσίευμα είναι μέρος σχεδίου, που πραγματοποιείται με τη χρηματική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος με αφορμή την 150^η επέτειο από τον θάνατο του Βασίλ Λέβσκι.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα

Φωτογραφίες: bgnes, mitropolia-sofia.org, αρχείο, πρ. αρχείο